Με αφορμή την παράσταση “Ο Εβραίος” του Τζάννι Κλεμέντι που ανεβαίνει στο στο Θέατρο Κολοσσαίο από τις 24/4 για λίγες παραστάσεις, η Μίνα Χειμώνα μίλησε στην Ιωάννα Λιούτσια και το thessaloniki-portal.gr
Ποιο είναι το θέμα του έργου “Ο Εβραίος” του Τζάννι Κλεμέντι; “Ο Εβραίος” (με υπότιτλο Νόμος 205/1943 της 29ης Μαϊου 1943), σε διασκευή /απόδοση Πέτρου Νάκου, είναι παράσταση βασισμένη στο έργο “L’Ebreo” του Τζιάννι Κλεμέντι ( Βραβείο καλύτερου σύγχρονου ιταλικού έργου 2007). Έργο γραμμένο με αφορμή ένα παγκόσμια γνωστό ιστορικό γεγονός. Τις δημεύσεις περιουσιών των Εβραίων σύμφωνα με τον κατοχικό νόμο του ΄43.
Βρισκόμαστε στη Θεσσαλονίκη 1955. Στο κέντρο της εβραϊκής συνοικίας της πόλης, το ζεύγος Τσιγαρίδα απολαμβάνει μια άνετη και πολυτελή ζωή, καθώς βρέθηκε να διαχειρίζεται μια αξιοσέβαστη πλην όμως “ξένη” περιουσία. Το αφεντικό του Χαράλαμπου, ένας πλούσιος Εβραίος υφασματέμπορος και εισοδηματίας, υπό τον φόβο και την απειλή της δήμευσης της περιουσίας του από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής, αποφασίζει να μεταβιβάσει “εικονικά” το βιός του, στον έμπιστο υπάλληλό του , με την συμφωνία να το πάρει πίσω με τη λήξη του πολέμου.
Ο πόλεμος τελειώνει, όμως ο “Εβραίος’’ δεν επιστρέφει και έτσι επί 13 χρόνια το ζεύγος Τσιγαρίδα, ζει με την πεποίθηση ότι η αναπάντεχη κοινωνική και οικονομική του ανέλιξη είναι μια οριστική και αμετάκλητη πραγματικότητα.
Ξαφνικά ένας απρόσκλητος επισκέπτης τους χτυπάει την πόρτα. Και αν είναι ο νόμιμος ιδιοκτήτης; Αν είναι ο“Εβραίος’’; Ο κίνδυνος να απωλέσουν τα “κεκτημένα’’ μιας ζωής τους αναστατώνει, τους διχάζει και τους τρομοκρατεί. Να ανοίξουν ή όχι; Η δαιμόνια Ασημίνα, γοητευμένη από τη δύναμη του χρήματος, αποφασισμένη να “γαντζωθεί’’ με λύσσα σε ό,τι θεωρεί ότι της ανήκει, χρησιμοποιεί κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο για να κάμψει τις ηθικές αναστολές του φιλότιμου συζύγου της, πείθοντάς τον να κρατήσουν την πόρτα κλειστή. Να αγνοήσουν το παλιό “αφεντικό’’ και ευεργέτη τους, που δεν ήταν άλλωστε παρά “ένας άσπλαχνος και χυδαίος τοκογλύφος, ένας εκμεταλλευτής’’. Ο “Εβραίος” συνεχίζει να χτυπά επίμονα την πόρτα και το ζεύγος Τσιγαρίδα οδηγείται στην απόλυτη παράνοια. Η δύναμη του χρήματος έχει για τα καλά διαβρώσει τις ψυχές τους και ο φόβος επιστροφής στο ταπεινό και φτωχικό παρελθόν θολώνει επικίνδυνα το μυαλό τους.
Πώς μπορεί να ιδωθεί ένα τόσο σκληρό και συγκινητικό θέμα μέσα από μια οπτική πιο κωμική, δεδομένου ότι το δελτίο τύπου αναφέρει ότι η παράσταση είναι μια ανατρεπτική κωμωδία; Το έργο θα μπορούσαμε να το περιγράψουμε ως «μαύρη κωμωδία»… Με πικρό χιούμορ και ανατροπές λόγω των απρόβλεπτων καταστάσεων που προκύπτουν μέσα από τη δράση. Το κεντρικό θέμα διατρέχει το έργο, εξακολουθεί να είναι σοβαρό και να προκαλεί τη συγκίνηση…
Σε ένα ρεαλιστικό επίπεδο οι κωμικές καταστάσεις προκύπτουν από την καθημερινότητα στη ζωή του ζευγαριού και του κοινού φίλου τους, που συμπληρώνει το παζλ των προσώπων. Σε πιο σουρεαλιστικό επίπεδο, το κωμικό στοιχείο υποδηλώνεται με την παράνοια στην οποία οδηγούνται οι χαρακτήρες, τη ψύχωση εκείνη η οποία τους ωθεί σε ακραίες συμπεριφορές. Ο συγγραφέας ισορροπεί ανάμεσα στο κωμικό και το τραγικό, όπως στην ίδια τη ζωή. Κρίνει το ανθρώπινο γένος, μέσα από σοβαρές και ιλαρές στιγμές…Οι δικοί μας ήρωες φαντάζουν σαν να ξεπήδησαν από τον παλιά ελληνική ταινία της δεκαετίας του ΄60.Η ατμόσφαιρα, η μουσική και το ύφος της παράστασης, παραπέμπουν σε μια παλιά Ελλάδα που κάποτε αγαπήσαμε και που ενδεχομένως νοσταλγούμε….Πρόκειται για μια παράσταση με χιούμορ, σασπένς… ποικίλα συναισθήματα που κρατάει το ενδιαφέρον του κοινού…έως το τέλος….
Τι σας κίνησε, εσάς προσωπικά, το ενδιαφέρον για να συμμετάσχετε στην συγκεκριμένη παράσταση; Πάνω από όλα το θέμα του έργου. Θεωρώ σημαντική την ενασχόληση με κείμενα που μεταφέρουν – έμμεσα ή άμεσα – μηνύματα στο σύγχρονο θεατή.. Σαφώς η σκηνοθετική οπτική, η αισθητική της παράστασης , αλλά κυρίως το υποκριτικό μέρος της. Ήταν πρόκληση να με απασχολήσει ερμηνευτικά ο ρόλος της δικής μας ηρωϊδας… Η πολυσχιδής προσωπικότητα της Ασημίνας, ο τρόπος με τον οποίο χειραγωγεί τους ανθρώπους γύρω της… Παρασύρει με την γυναικεία υπόστασή της τον φιλότιμο σύζυγό της και τον κοινό τους φίλο…. Παρασύρεται και η ίδια σε ένα δρόμο χωρίς επιστροφή… Αποδεικνύεται άπληστη, φιλοχρήματη …σχεδόν δαιμόνια… Ποιος όμως είναι ο νικητής και ποιος ο χαμένος σ΄ αυτό το παιχνίδι της κλειστής πόρτας; Υπάρχει συνείδηση ή όλοι τελικά παλεύουν με τις σκιές του παρελθόντος, ανίκανοι να προβλέψουν τι τους επιφυλάσσει το μέλλον;;;
Πιστεύετε ότι η παράσταση αυτή μας αφορά άμεσα; Ότι θέλει να μας πει κάτι για το ποιοι είμαστε και πώς μπορούμε να γίνουμε αν βολευτούμε σε καταστάσεις; Πρόκειται για ένα έργο πολύ επίκαιρο και άκρως ενδιαφέρον…Οι ήρωές απολαμβάνουν τους καρπούς της πιο επικίνδυνης μορφής νεοπλουτισμού… εκείνης που είχε σύμμαχο την αβασάνιστη αρπαγή πραγμάτων που ανήκουν σε άλλους… μια αρπαγή που φαίνεται να εκτελέστηκε με ένα πέπλο αριστοτεχνικά μεθοδευμένης νομιμοφάνειας την οποία οι ήρωες γνώριζαν, ή δεν ενδιαφέρθηκαν να μάθουν, ή απλά…. ξέχασαν ότι γνώριζαν… και έτσι, η αρπαγή θέριεψε το τέρας της απληστίας που πάντα, κάπου παραμόνευε σιωπηλά… άρχισαν να τρέφονται και εκείνοι από αυτό… και το τέρας κατάφερε να ξεθωριάσει την προσωπικότητά τους και να κάμψει κάθε αντίσταση που μπορεί να προβάλει η ηθική, η αγάπη, η πνευματική καλλιέργεια, η ψυχή… Ο Χαράλαμπος και η Ασημίνα μετατράπηκαν σε στεγνά, αποστεωμένα πλάσματα… εκείνη αθεράπευτα υποστηρικτής των σαθρών κυριαρχικών δικαιωμάτων στην ύλη και τον κοινωνικό κομπασμό και εκείνος με μια υποψία ζωής να φτερουγίζει αδύναμα, μια υποψία αντίστασης, τόσο δειλής, τόσο ισχνής που γίνεται η μεγαλύτερη, η πιο βασανιστική τιμωρία της συνενοχής, αναγκασμένη να ζει παρέα με τα απομεινάρια αξιών, συναισθημάτων και ονείρων. Και όταν ο εφιάλτης της προδοσίας… επιστρέφει… Εκείνοι, κρύβονται πίσω από τις κουρτίνες… για πόσο ακόμη όμως….; Τι άλλο είναι έτοιμοι να κάνουν…;
Ποια είναι η έως τώρα πορεία της παράστασης; Παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα από τον θεατρικό οργανισμό Altera pars, στον ομώνυμο χώρο τέχνης, το 2013. Φιλοξενήθηκε από τα περισσότερα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ, πήρε μέρος σε φεστιβάλ και αγκαλιάστηκε από το κοινό με μεγάλη ανταπόκριση, σε όσες πόλεις και αν ταξίδεψε.Το έργο έτσι όπως διασκευάστηκε, μας μεταφέρει στη Θεσσαλονίκη του 1955 , που δεν απέχει και πολύ από την σημερινή Ελλάδα με την κοινωνική και πολιτική κατάσταση της αβεβαιότητας, των δανεικών, των ψεύτικων υποσχέσεων και των…σκανδάλων. Αφορά τις δημεύσεις περιουσιών ανθρώπων που έζησαν σε αυτήν την πόλη, που εκδιώχθηκαν και δεν επέστρεψαν ποτέ…αλλά και όσοι από εκείνους γύρισαν πίσω…τι αντιμετώπισαν… Αφορά στις κοινωνικές δομές της ίδιας της Θεσσαλονίκης . Αποτελεί σεβαστό και αναπόσπαστο μέρος στην ιστορία της….