Ο αμφιλεγόμενος Αλεξάντρ Σκριάμπιν
Ο Σκριάμπιν θεωρείται ο κυριότερος εκπρόσωπος του ρωσικού συμβολισμού στη μουσική, με συνθέσεις πλούσιες σε μεταφυσικές και μυστικιστικές αναφορές, που εκφράζουν τα θεοσοφικά του πιστεύω, ενώ χαρακτηρίζονται από έναν άκρατο ερωτισμό. Υπήρξε κορυφαίος δεξιοτέχνης του πιάνου, αλλά ένας τραυματισμός στο χέρι τον ανάγκασε να στραφεί σχεδόν ολοκληρωτικά στη σύνθεση. Οι πρώτοι του ήρωες είναι ο Λιστ και ο Σοπέν, από τους οποίους επηρεάσθηκε έντονα στην αρχή, ενώ αργότερα ανέπτυξε μία ακραία αρμονική γλώσσα που θεωρήθηκε ο πρόδρομος του μοντερνισμού. Το συνθετικό του ταλέντο αμφισβητήθηκε έντονα στην εποχή του, αλλά με την πάροδο του χρόνου τα έργα του αναγνωρίστηκαν ως τα πιανιστικά αριστουργήματα του 20ου αιώνα.
Αυτοαναγορευόμενος Μεσσίας
Περισσότερο βέβαια αμφισβητήθηκε η πνευματική του υγεία, κυρίως όταν αυτοαναγορεύτηκε Μεσσίας και προσπάθησε να περπατήσει στα νερά της λίμνης της Γενεύης. Αμέτρητα είναι τα ανέκδοτα που κυκλοφορούν για την εκκεντρικότητά του, όπως όταν άκουσε το μαθητή του Λεονίντ Σαμπανέγεφ να παίζει τη ‘Φαντασία’ του και τον ρώτησε «ποιος έγραψε αυτό το υπέροχο έργο;». Το μεγάλο του όνειρο ήταν να ολοκληρώσει το θρησκευτικό έπος ‘Μυστήριο’ και να το ερμηνεύσει στους πρόποδες των Ιμαλαΐων, ως μία κεντρική θεότητα μπροστά σε ένα κοινό ομοιόμορφα ντυμένο, που θα κληθεί από καμπάνες να συμμετάσχει σε μία τελετή με όλες τις αισθήσεις του, αναμένοντας το τέλος του κόσμου, τουλάχιστον όπως το ξέρουμε σήμερα. Ο θάνατος τον πρόλαβε πριν προλάβει να ολοκληρώσει το όνειρο του. Αυτή η ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία του πάντως είναι που γέννησε την τόσο πρωτότυπη μουσική του.
Το μόνο του κοντσέρτο για πιάνο
Παραδόξως, συνέθεσε μόνο ένα Κοντσέρτο για πιάνο, αφού προτιμούσε τις σονάτες. Το μελωδικό και εκφραστικό αυτό κοντσέρτο δημιούργησε από την πρώτη στιγμή έντονες συζητήσεις και αντιπαραθέσεις για την αξία του. Κορυφαίοι πιανίστες, όπως ο Προκόφιεφ, αρνούνταν να το εκτελέσουν, ενώ ειπώθηκε σκωπτικά πως κάθε τυπωμένο του αντίγραφο είναι ένα αδικοχαμένο δέντρο. Θρυλική είναι επίσης η συνομιλία των Γκλαζουνόφ, Ρίμσκι-Κόρσακοφ και Ραχμάνινοφ για τις εντυπώσεις τους από το έργο. Όταν ο πρώτος σχολίασε πως ο Σκριάμπιν μάλλον έχασε το μυαλό του οι άλλοι αντέτειναν πως δεν είχε ποτέ μυαλό για να το χάσει. Στην πραγματικότητα βέβαια ο Ρίμσκι-Κόρσακοφ παραδεχόταν το ταλέντο του ιδιόρρυθμου συνθέτη και μάλιστα ξαναέγραψε και ενορχήστρωσε ένα μέρος του φινάλε του κοντσέρτου για να το κάνει πιο πλούσιο (και να πιστωθεί σύμφωνα με τις κακές γλώσσες δυσανάλογα μεγάλα εύσημα για τη μικρή συνεισφορά του).
Ο θαυμασμός του Ραχμάνινοφ
Ο πολύς Ραχμάνινοφ υπήρξε ένας από τους μεγάλους θαυμαστές του και μετά το θάνατο του Σκριάμπιν πραγματοποίησε μία μεγάλη τουρνέ στη Ρωσία, ερμηνεύοντας συνθέσεις του συμμαθητή του, παίζοντας έτσι για πρώτη φορά έργα άλλου συνθέτη. Ο Ραχμάνινοφ ήθελε για να γνωρίσει ο κόσμος τον Σκριάμπιν και ως συνθέτη για να συμφωνήσει (ή όχι) με τον δημιουργό στην άποψη πως «μόνο η μουσική μου εκφράζει το ανέκφραστο».
… και του Τολστόι
Ο Λέων Τολστόι περιέγραψε τη μουσική του Σκριάμπιν ως μία γνήσια και ειλικρινή έκφραση ιδιοφυΐας και αυτή είναι η άποψη που επικρατεί έως σήμερα.
Alexander Scriabin (1872-1915), Κοντσέρτο για πιάνο σε φα δίεση ελάσσονα, έργο 20
cityculture.gr/ Ο αμφιλεγόμενος Αλεξάντρ Σκριάμπιν / γράφει ο Νίκος Κυριακού