Οιδίπους, ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας στο 47 Φεστιβάλ Ολύμπου

Written by

Στο αρχαίο θέατρο του Δίου, στα πλαίσια του 47ου Φεστιβάλ Ολύμπου, ανέβηκε η παράσταση Οιδίπους, από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Πάτρας.

Θα μπορούσε να είναι μία εξαιρετική παράσταση.

Η συνένωση επτά τραγωδιών, που καλύπτουν το μύθο των Λαβδακιδών, σε μία παράσταση διάρκειας άνω των δύο ωρών, είναι ένα τολμηρό εγχείρημα που ανέλαβε ο σκηνοθέτης Σταύρος Τσακίρης. Συνθέσεις τέτοιες δεν είναι πρωτοφανείς. Πρώτος ο Ευριπίδης ο Νεότερος προσπάθησε να συνθέσει τις τριλογίες του πατέρα του. Κατά τον 1 μ.Χ. αιώνα υπήρξε μεγάλη τάση για συνθέσεις έργων διαφόρων ποιητών. Το κείμενο του κυρίου Τσακίρη στερείται εντελώς των χορικών, ενώ περιλαμβάνει επιλεγμένους διαλόγους.
Πριν όμως περάσω στην παράσταση θεωρώ αναγκαίο να αναφέρω τα αποσπάσματα που χρησιμοποιήθηκαν από τις τραγωδίες του Σοφοκλή Οιδίπους Τύραννος, Οιδίπους επί Κολωνώ και Αντιγόνη, του Ευριπίδη Φοίνισσαι, Βάκχες και Ικέτιδες και του Αισχύλου Επτά επί Θήβας.

Επτά τραγωδίες σε μία.

Αρχικά ακούμε ένα μονόλογο, σύνθεση από τα έργα Οιδίπους Τύραννος και Βάκχες, για την γενεαλογία του Οίκου των Λαβδακιδών και την ίδρυση της Θήβας από τον Κάδμο. Στην συνέχεια, μεγάλο τμήμα από το Οιδίπους Τύραννος φανερώνει τις συμφορές της πόλης καθώς και τα γεγονότα που οδηγούν τον Οιδίποδα να συνειδητοποιήσει την πραγματική του ταυτότητα. Με την αποκάλυψη της αλήθειας ο Οιδίποδας αρπάζει τις περόνες από το φόρεμα της μητέρας-συζύγου του Ιοκάστης και τυφλώνεται. Ικετεύοντας τον αδελφό της Ιοκάστης Κρέοντα να τον εξορίσει, περνάμε στην τραγωδία Οιδίπους επί Κολωνώ. Το απόσπασμα από εδώ είναι σύντομο. Βλέπουμε τον Οιδίποδα με την κόρη του Αντιγόνη να φτάνουν στην Αθήνα. Οι κάτοικοι θέλουν να τους διώξουν για να μην πέσει συμφορά στην πόλη. Επεμβαίνει ο βασιλιάς Θησέας και κρατά τους δύο «πρόσφυγες», όπως χαρακτηρίζει ο ίδιος ο Οιδίπους τον εαυτό του και την κόρη του. Εμφανίζεται ο Κρέοντας θέλοντας να πάρει έστω και με τη βία τον Οιδίποδα στην Θήβα καθώς υπάρχει χρησμός ότι η ευημερία της εξαρτάται από την παρουσία του βασιλιά εκεί. Κατόπιν εμφανίζεται και ο Πολυνείκης παρακαλώντας για την εύνοια του πατέρα του απέναντι στη διαμάχη για τον θρόνο με τον αδελφό του Ετεοκλή. Ο Οιδίποδας εξοργίζεται και καταριέται τα παιδιά του.

Στην συνέχεια μικρό απόσπασμα της τραγωδίας Φοίνισσαι μας μεταφέρει στο παλάτι της Θήβας. Η Ιοκάστη πείθει την Ετεοκλή να δεχθεί τον Πολυνείκη ώστε να επιτευχθεί συμβιβασμός στο θέμα της ηγεμονίας. Η προσπάθεια αποτυγχάνει καθώς ο Ετεοκλής, αν και δευτερότοκος, θεωρεί εαυτόν τον πιο ικανό για το θρόνο. Στο σημείο αυτό περνάμε στην τραγωδία Επτά επί Θήβας. Παρακολουθούμε την επιλογή των στρατηγών από τον Ετεοκλή που θα αντιμετωπίσουν στις έξι πύλες της πόλης αντίστοιχα έξι στρατηγούς των Αργείων, που υποστηρίζουν τον Πολυνείκη. Στην έβδομη πύλη αντιμέτωπα τα δύο αδέλφια, μονομαχούν και αλληλοσκοτώνονται. Η είδηση του θανάτου οδηγεί την Ιοκάστη στην αυτοκτονία, σκηνή που αναφέρεται μόνο στην τραγωδία Φοίνισσαι. Επιστρέφοντας στο έργο Επτά επί Θήβας βλέπουμε τον Κρέοντα να ανακοινώνει τις εντολές του Ετεοκλή για την τύχη των σωμάτων του Πολυνείκη και των υποστηριχτών του. Άταφα να παραμείνουν, και όποιος αντιταχθεί στις εντολές θα εκτελεστεί.

Η τραγωδία Ικέτιδες έχει σειρά από όπου παρακολουθούμε τις παρακλήσεις των μητέρων των σκοτωμένων Αργείων αρχηγών για την επιστροφή των σωμάτων και την ταφή τους στην πάτρια γη. Εμπλέκεται και ο βασιλιάς Θησέας που απειλεί με πόλεμο αν οι σωροί δεν επιστραφούν. Η νέα σύνθεση των επτά τραγωδιών κλείνει με την Αντιγόνη του Σοφοκλή. Εν συντομία βλέπουμε την Αντιγόνη να προσπαθεί να θάψει τον Πολυνείκη, να καταδικάζεται και να οδηγείται στον τάφο της. Ο Κρέοντας αλλάζει γνώμη για τη μοίρα της όταν ο Τειρεσίας του λέει ότι θα πέσει συμφορά στο ίδιο του το σπίτι. Οδεύοντας προς τον τάφο της Αντιγόνης για να την απελευθερώσει, θάβει τον Πολυνείκη αλλά είναι πλέον αργά. Η Αντιγόνη έχει ήδη απαγχονιστεί με τη ζώνη της, ενώ ο αρραβωνιαστικός της και γιος του Κρέοντα Αίμονας, θρηνώντας για τον θάνατο της αγαπημένης του επιτίθεται με σπαθί στον πατέρα του. Αποτυγχάνει να τον σκοτώσει και αυτοκτονεί.

Δύο διαφορετικές εκδοχές.

Για να είμαι ειλικρινής κατά την διάρκεια της παράστασης αναγνώρισα μόνο τέσσερις τραγωδίες. Τις πιο προφανείς. Για να γράψω το παραπάνω σύντομο κείμενο διάβασα τις περιλήψεις και των επτά. Έτσι διαπίστωσα ότι Σοφοκλής και Ευριπίδης διαφωνούν ως προς την χρονική στιγμή της αυτοκτονίας της Ιοκάστης. Ο Σοφοκλής στο Οιδίπους Τύραννος την τοποθετεί με την αποκάλυψη της ταυτότητας του Οιδίποδα, ο οποίος βλέποντάς την απαγχονισμένη αρπάζει τις περόνες του φορέματός της και τυφλώνεται. Ο Ευριπίδης τοποθετεί την αυτοκτονία μετά τον αλληλοσκοτωμό των γιων της.

Η παράσταση.

Όσον αφορά την παράσταση μπορώ να πω ότι με κούρασε και με απογοήτευσε αρκετά. Όταν έφτασε στην Αντιγόνη είχα αρχίσει να ανυπομονώ να τελειώσει επιτέλους και καλοτύχισα τη μοίρα που δεν υπήρχε καμία τραγωδία για την Ισμήνη.

Από τους βασικούς συντελεστές ο Γεράσιμος Γεννατάς απέδωσε μονοδιάστατα τον ρόλο του Κρέοντα. Είχε αρκετά σημάδια σωματικής και πνευματικής κούρασης, τα οποία έβγαιναν σε όλη την διάρκεια της παράσταση. Ο λόγος του δεν ήταν καθαρός όταν αύξανε τον τόνο της φωνής ενώ αρκετές φορές έχασε τα λόγια του.

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Δημήτρης Λάλος στο ρόλο του Οιδίποδα, μέχρι και την τύφλωση. Μονοκόμματος, χωρίς ίχνος συναισθήματος, να ξεχνά συχνά τα λόγια του, δεν μπόρεσε ούτε μία στιγμή να αποδώσει την τραγική ζωή του ήρωα.

Καλός ο Γιώργος Παπαπαύλου στον ρόλο του Ετεοκλή. Ο Μάνος Καρατζογιάν

νης κράτησε δύο ρόλους, του Πολυνείκη και του βασιλιά Θησέα. Και στους δύο στάθηκε ιδιαίτερα καλός.

Αξίζει να σημειωθεί η πολύ καλή ερμηνεία της Λένας Δροσάκη στο ρόλο της Αντιγόνης. Κατάφερε να αποδώσει όλη την συναισθηματική φόρτιση της ηρωίδας. Το μόνο σημείο που προσωπικά δεν μου άρεσε, και περίμενα καλύτερη ερμηνεία, είναι το απόσπασμα του γνωστού μονολόγου από την πορεία προς τον τάφο. Ήταν σαν να έβλεπα ένα άλλο άτομο, τελείως διαφορετικό, να χαμογελά και να μιλάει σαν χαζοχαρούμενη έφηβη που όδευε προς τον γάμο της. Διέλυσε εντελώς την όποια συναισθηματική φόρτιση είχε επιτευχθεί μέχρι τότε.

Οιδίπους, 47ο Φεστιβάλ Ολύμπου

Φωτεινές παρουσίες και πολύ καλές ερμηνείες έδωσαν οι Τάκης Χρυσικάκος και Μαρία Κίτσου. Ο Τάκης Χρυσικάκος κράτησε δύο ρόλους, του Οιδίποδα μετά την τύφλωση και του μάντη Τειρεσία. Εξαιρετικός και στους δύο. Επίσης εξαιρετική η Ιοκάστη της Μαρίας Κίτσου.


Η σκηνογραφία λιτή τροφοδοτούσε με όλα τα απαραίτητα στοιχεία, ενδυματολογικά και μη, για την εναλλαγή των ρόλων και των τοποθεσιών του έργου. Η μουσική δεν υποστήριζε δυνατά το έργο, ενώ οι κινήσεις των ηθοποιών συχνά δεν ταίριαζαν με αυτήν.

Η σκηνοθεσία. Τι να πω για την σκηνοθεσία. Συχνά άκαιρες κινήσεις και ανούσιοι στροβιλισμοί με αποκορύφωμα τη μονομαχία Ετεοκλή και Πολυνείκη. Οι δύο ήρωες έμοιαζαν μερικές φορές έτοιμοι να χορέψουν ζεϊμπέκικο. Γύριζαν και έπαιρναν πόζες, χωρίς να συνεχίζουν τη φιγούρα. Άλλες φορές έμοιαζαν σαν να κάνουν διατάσεις για να ξεμουδιάσουν οι μυς, ενώ άλλες σαν να παίζουν ζάρια στο έδαφος. Το σφιχταγκάλιασμά τους λίγο πριν το τέλος δεν μπόρεσε να αντισταθμίσει την απουσία έντασης και συναισθήματος. Υπήρχαν όμως και δυνατές σκηνοθετικές στιγμές όπως η πορεία του Οιδίποδα προς την Αθήνα, με την Αντιγόνη να μετακινεί όλα τα εμπόδια-καρέκλες για να βοηθήσει τον πατέρα της.

Τελειώνοντας να τονίσω ότι η χρήση μικροφώνων στους χώρους αρχαίων θεάτρων που έχουν πολύ καλή ακουστική είναι απλά τραγική. Αποδίδουν πολύ καλά τους διαλόγους, αλλά τα χορικά σε συνδυασμό με μουσική προκαλούν μια χαοτική και ακαταλαβίστικη κατάσταση. Ιδιαίτερα σε αυτή την παράσταση που συχνά στα λίγα χορικά οι ηθοποιοί απέδιδαν δύο διαφορετικά κείμενα.

Παρά το παρατεταμένο χειροκρότημα του κοινού, μετά από δύο ώρες και ένα τέταρτο είχα κουραστεί. Εμφανής ήταν και η κόπωση των ηθοποιών από το τεράστιο έργο. Τελικά όσο τολμηρή και γενναία και αν ήταν η ανάληψη αυτού του δύσκολου εγχειρήματος, η εκτέλεση ήταν ελλιπής.

Στοιχεία για την παράσταση καθώς και τις ημερομηνίες των παραστάσεων θα βρείτε στην ιστοσελίδα του Δημοτικού Θεάτρου Πάτρας εδώ

Μικρό απόσπασμα της παράστασης Οιδίπους, ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας

γράφει η Έλσα Παπαγιαννοπούλου