Μηχανισμός των Αντικυθήρων: φωτογράφιση κατά τη διάρκεια της Ολικής Έκλειψης Σελήνης της 27ης Ιουλίου 2018

Written by

Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων, γνωστός και ως  υπολογιστής των Αντικυθήρων ή αστρολάβος των Αντικυθήρων. Είναι ένα αρχαίο τέχνεργο, το οποίο λειτουργούσε ως αναλογικός, μηχανικός υπολογιστής και όργανο αστρονομικών παρατηρήσεων. Ο μηχανισμός έχει αποφασισθεί πως δεν πρέπει να μετακινηθεί εκτός Ελλάδας λόγω της σημασίας του ως εύρημα αλλά και της ευαίσθητης κατάστασης του.

Πριν, μετά και κατά τη διάρκεια της ολικής έκλειψης Σελήνης που έλαβε χώρα την 27η Ιουλίου 2018, φωτογραφήθηκε ένα λειτουργικό αντίγραφο του Μηχανισμού των Αντικυθήρων. Το αντίγραφο ήταν κατασκευασμένο από την ομάδα The Functional Reconstruction of Antikythera Mechanism  (The FRAMe Project). Είχε ως φόντο το φαινόμενο της έκλειψης (copyright Α. Βούλγαρης – The FRAMe Project).

Στον υπότιτλο της φωτογραφίας παρουσιάζεται η επιγραφή που διασώζεται και είναι αντιληπτή δια γυμνού οφθαλμού (καθώς και με τη βοήθεια των τομογραφιών ακτίνων -Χ, οι οποίες ελήφθησαν κατά το πρόγραμμα AMRP (http://www.antikythera-mechanism.gr/), σε σημείο στην πίσω πλευρά του βασικού τμήματος  του αρχαίου πρωτοτύπου,  του Θραύσματος  Α. Στο σημείο αυτό (πίσω μπρούντζινη πλάκα του αρχαίου πρωτοτύπου) η χαραγμένη επιγραφή αναφέρεται σε μία (ολική) έκλειψη Σελήνης. Δίνει πληροφορίες κατεύθυνσης και περιγραφής της έκλειψης:

‘’…ΑΠΟ ΘΡΑΙΚΙΑΝ ΠΕΡΙΙΣΤΑΝΤΑΙ ΔΕ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΗΓΟΥΣΙ ΠΡΟΣ ΑΠΗΛΙΩΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗΝ ΤΟ ΔΕ ΧΡΩΜΑ ΠΥΡΡΟΝ’’  . “…ΕΡΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΡΑΙΚΙΑΝ (βορειοδυτικός άνεμος). ΣΤΡΙΒΕΙ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΗΓΕΙ  ΠΡΟΣ ΑΠΗΛΙΩΤΗ (ανατολικός άνεμος), ΤΟ ΧΡΩΜΑ ΕΙΝΑΙ ΠΥΡΡΟΝ”. (AnastasiouM., Bitsakis Y., JonesA., Steele JM., and Zafeiropoulou M., 2016: “The Back Dial and Back Plate Inscriptions.” In Special Issue: The Inscriptions of the Antikythera Mechanism, Almagest 7.1: 138– 215). Η επιγραφή αναφέρεται στη διεύθυνση της σκιάς της Γής που προβάλλεται στο σεληνιακό δίσκο. Στην έκλειψη της 27ης Ιουλίου, η σταδιακή κάλυψη και αποκάλυψη του Σεληνιακού δίσκου από τη σκιά της Γης έγινε με την προαναφερόμενη κατεύθυνση. 

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, ήταν ένας μηχανικός γραναζωτός μηχανισμός. Κατασκευάστηκε περίπου το 120 π.Χ., πιθανώς από κάποιον μηχανικό, αστρονόμο, γεωμέτρη και πολύ ιδιαίτερο κατασκευαστή. Αποτελούνταν από τουλάχιστον 35 γρανάζια, με άξονες, δείκτες και βαθμονομημένες κλίμακες. Υπολόγιζε τη θέση του Ηλίου στον ουρανό, τις φάσεις της Σελήνης και τις ημερομηνίες των εκλείψεων των δύο ουρανίων σωμάτων.

Από τα αρχαία χρόνια, μέχρι και σήμερα οι ολικές εκλείψεις Ηλίου και Σελήνης  παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον. Η καταστροφή του στρατού των Αθηναίων ενώ πολιορκούσαν τις Συρακούσες στη Σικελία, συνδέθηκε με την ολική έκλειψη σελήνης της 27ης  Αυγούστου του 413 π.Χ (Πλούταρχος, Νικίας, 22.1-23.9 http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=102&page=17).

Οι κατασκευές των αντιγράφων του Μηχανισμού των Αντικυθήρων

Οι κατασκευές των αντιγράφων του Μηχανισμού των Αντικυθήρων πραγματοποιήθηκαν κατά  την υλοποίηση του προγράμματος ‘’The Functional Reconstructionof Antikythera Mechanism, The FRAMe project’’. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν οι Αριστείδης Βούλγαρης κατασκευαστής αστρονομικών οργάνων, Dr. Χριστόφορος Μουρατίδης μαθηματικός και Αντρέας Βοσινάκης γραφίστας βιομηχανικού σχεδίου. Για την κατασκευή των μοντέλων μελετήθηκε η σχετική βιβλιογραφία. Παράλληλα μελετήθηκαν  και οι τομογραφίες ακτίνων -Χ που ελήφθησαν από το πρόγραμμα Antikythera Mechanism Research Project.

cityculture.gr / The FRAMe Project Αριστείδης Βούλγαρης