«Ευδοξία»: Επιστήθιο κόσμημα της Εύης Δημολαΐδου

Written by

Εύη Δημολαΐδου…
Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος επισκέφτηκα την έκθεση κοσμήματος που διοργανώνεται στη ΔΕΘ. Παρέα με τον γνωστό δημιουργό κοσμημάτων της Θεσσαλονίκης, Βασίλη Μόραλη, περιηγηθήκαμε στα περίπτερα των συμμετεχόντων. Η έκθεση ομολογώ πως με απογοήτευσε. Ελάχιστες συμμετοχές, με ελάχιστα δείγματα δουλειάς. Και εκεί που σκεφτόμουν ότι άλλη μια εξαιρετική πρωτοβουλία της Θεσσαλονίκης άρχισε να ζει την παρακμή της, ο Μόραλης μου ζήτησε να  μου συστήσει μια φίλη του, την Εύη Δημολαΐδου, επίσης δημιουργό κοσμημάτων.

Ίσως το πιο «φτιαγμένο» και «περιποιημένο» περίπτερο. Καθώς γνωριζόμασταν, το μάτι μου έπεσε πάνω σε ένα γλυπτό (αυτή την εντύπωση μου έδωσε) και ρωτώντας, πληροφορήθηκα ότι πρόκειται για ένα χειροποίητο επιστήθιο κόσμημα, το πρώτο από μια νέα σειρά κοσμημάτων που ετοίμαζε με έμπνευση από το Βυζάντιο και την Νεοελληνική τέχνη. Το όνομα αυτής «Ευδοξία», από την ομώνυμη αυτοκράτειρα του 5ου αι. μ.Χ. και φυσικά το δικό της όνομα. (ευ+δόξα = «αυτός που έχει καλή φήμη, ο τιμημένος»).

Χρυσό μετάλλιο με παράσταση της αυτοκράτειρας Λικινίας Ευδοξίας, 5ος  αι. μ.Χ.

Παρίσι, Département des Monnaies, Médailles et Antiques, Bibliothèque Nationale de France, Inv. M. 1688

 

Εύη Δημολαΐδου

Η Εύη Δημολαΐδου, από πολύ νεαρή ηλικία ξεκίνησε την καλλιτεχνική της δραστηριότητα σπουδάζοντας Υψηλή Ραπτική. Η ενασχόλησή της με το χειροποίητο καλλιτεχνικό κόσμημα άρχισε το 2001 όπου παρακολούθησε για πρώτη φορά σεμινάρια αργυροχοΐας και συνέχισε μέχρι το 2005, πάντα δίπλα σε έμπειρους αργυροχρυσοχόους.

Με στόχο να εμπλουτίσει τις γνώσεις της στον τομέα των Εικαστικών Τεχνών και την Ιστορία της Τέχνης, παρακολούθησε επιμορφωτικά προγράμματα του Ι.Δ.Ε.Κ.Ε. Το 2004 ξεκίνησε να εργάζεται ως δημιουργός χειροποίητου καλλιτεχνικού κοσμήματος και να συμμετέχει σε εκθέσεις. Τέσσερα χρόνια αργότερα, ίδρυσε την επιχείρηση «by CREATeviTY». Την ίδια περίοδο αποφάσισε να ασχοληθεί με την εκπαίδευση πάνω στην κατασκευή κοσμήματος στη ΧΑΝ Θεσσαλονίκης .

Παράλληλα εργάστηκε σε φορείς όπως η Ν.Ε.Λ.Ε, σε Δήμους και Πολιτιστικούς συλλόγους. Το 2009 αποτέλεσε έκτακτο μέλος της Επιστημονικής Ένωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Την ίδια χρονιά, έγραψε το πρώτο της βιβλίο με τίτλο «ΚΟΣΜΗΜΑ» (ISBN 978-960-931567-8), σχετικό με την κατασκευή κοσμήματος.

Το έτος 2011 πήρε μέρος στην καλλιτεχνική έκθεση Θεσσαλονίκης που διοργάνωσε η εταιρεία «BAZZART» όπου κέρδισε το 1ο βραβείο με τίτλο «People’s choice best artist award 2011». Αυτό το βραβείο αποτέλεσε ορόσημο στην επαγγελματική της εξέλιξη τόσο ως Καλλιτέχνιδα όσο και ως Εκπαιδεύτρια. Μέσα στα επόμενα δύο χρόνια αποφάσισε να ανεξαρτητοποιηθεί από άλλους φορείς και να επικεντρωθεί στην αναβάθμιση της «by CREATeviTY».

Εκτός από τα μαθήματα – σεμινάρια Αργυροχοΐας που συνεχίζει να διδάσκει η ίδια, έχει διαμορφώσει ένα ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα με μαθήματα που αφορούν το χειροποίητο κόσμημα σε όλα τα επίπεδα και τις μορφές του, τις εικαστικές κατασκευές και την ένδυση σε συνεργασία με έμπειρους εκπαιδευτές.

Το πιο εντυπωσιακό έργο της φετινής 33η KOSMIMA 2018

Όπως μου ανέφερε η ίδια η δημιουργός: «Η έμπνευσή μου ήταν συνδυαστική. Από τη μια πλευρά το Βυζάντιο με τα χρυσοποίκιλτα ενδύματα και στον αντίποδα το χρυσοκέντητο γιλέκο (περιθωράκιο) της ελληνικής γυναικείας φορεσιάς».

Πηγή έμπνευσης αποτέλεσαν τα κεντήματα της γιαγιάς της, τα οποία έφερε μαζί της από την Κωνσταντινούπολη το 1924.
Το επιστήθιο κόσμημα, για το οποίο γίνεται λόγος, είναι κατασκευασμένο από ορείχαλκο.

Η φυσική δαντέλα δέχτηκε αρχικά επεξεργασία κέρωσης και στη συνέχεια χυτεύτηκε σε οκτώ τεμάχια, τα οποία ασημοκολλήθηκαν, καθαρίστηκαν και δέχθηκαν παρεμβάσεις σε ορισμένα σημεία από επιπλέον μέταλλο. Ο ορείχαλκος έχει δεχτεί χημική οξείδωση σε καφέ απόχρωση (Bronzatura) ειδική για κράματα χαλκού.

Στόχος της Δημολαΐδου, ήταν να αποτυπωθεί με ακρίβεια και ευκρίνεια το αρχικό σχέδιο της φυσικής δαντέλας και ταυτόχρονα, παρόλη τη βαρύτητα του μετάλλου, να δημιουργεί τη ψευδαίσθηση της κλωστής και του υφάσματος.

Το κόσμημα καλύπτει το μπροστινό μέρος του σώματος έως τους ώμους, ενώ πίσω ενώνεται με δυο αλυσίδες. Είναι εύκαμπτο και εφαρμόζει σε κάθε σωματότυπο.
Σε πολλά σημεία της επιφάνειας, η δομή της σύνθεσης είναι κλειστή και με αξονομετρική ισορροπία, ενώ στην οργάνωση του χώρου υπάρχει μια επιτηδευμένη λιτότητα.

Περιμετρικά φέρει σειρά δισκόμορφων μοτίβων, τα οποία θα μπορούσαμε να αναγνωρίσουμε ως «σχηματοποιημένους οφθαλμούς» κατά της βασκανίας. Όλο το κόσμημα καλύπτεται από ανθικό διάκοσμο, σύμβολα ευγονίας και ελικοειδείς βλαστούς, που συμβολίζουν τον Χρόνο και την αιωνιότητα. Τέσσερα σχηματοποιημένα όστρεα περιτρέχουν κάθετα στο μέσον.

Τα θαλασσινά όστρεα ως σύμβολα της συμπαντικής μήτρας πήραν τη θέση τους στις επικήδειες λειτουργίες από την προϊστορική κιόλας εποχή. Εκτός από τη θάλασσα τα όστρεα σχετίζονται άμεσα και με τη Σελήνη, ένα άστρο που αυξάνει, ελαττώνεται και χάνεται, ένα άστρο που η ζωή του είναι υποταγμένη στο παγκόσμιο νόμο του γίγνεσθαι, της γέννησης και του θανάτου. Σαν τον άνθρωπο η Σελήνη έχει μια παθητική ιστορία γιατί τα γηρατειά της, όπως  ακριβώς και του ανθρώπου, καταλήγουν στο θάνατο.

Τα όστρεα που συμβόλιζαν την αναγέννηση σε πολλά ύστερορωμαϊκά επιτύμβια μνημεία πέρασαν και στη χριστιανική τέχνη, όπου η ταύτισή τους με το αρχέτυπο της ζωής σε αιώνια ανανέωση εξασφάλιζε στο νεκρό την ανάσταση.

τς δ γυναικς τ αδοον, κτες μν τ πέρας το πογαστρίου.

Η ομοιότητα των οστρέων με το γυναικείο αιδοίο, των cypraea moneta, γνωστών και ως κτένια ή φυλακτά της Αφροδίτης, συνέβαλλε και στη μεγάλη διάδοση και χρήση τους. Περιδέραια, περιβραχιόνια και διάφορα άλλα κοσμήματα στολισμένα με κογχύλια, θεωρούνταν ότι προστάτευαν τις γυναίκες, κυρίως από τη στειρότητα. Όστρεα αυτού του τύπου συναντάμε αρκετά συχνά σε γυναικείους τάφους. Σε ένα μοναδικό παράδειγμα της βυζαντινής περιόδου, το όστρεο-αιδοίο ενώθηκε με το χριστιανικό σταυρό, έτσι ώστε οι δυνάμεις των δύο μοναδικών αυτών συμβόλων να «γεννήσουν» το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τη φέρουσα το φυλακτό.

Οι Βυζαντινοί και σε συνέχεια οι Νεοέλληνες, έδειχναν μια ιδιαίτερη αγάπη στα πολυτελή υφάσματα και κεντήματα. Ο νόμος τα θεωρούσε, ὡς ὅμοια ὄντα τοῦ χρυσίου, ανήκαν στα «κεκωλυμένα» εμπορεύματα, απαγορεύοντας την εξαγωγή τους και υπέβαλλε την παραγωγή και την πώλησή τους σε αυστηρό έλεγχο.

Οι εξειδικευμένοι χρυσοκεντητές, πραγματικοί καλλιτέχνες – οι acu pictοres: “ζωγράφοι της βελόνας”, όπως τους αποκαλούν τα κείμενα – εμπνέονταν από θρησκευτικές παραστάσεις με έντονο συμβολισμό και από το μεγαλείο του Θεού, τον Κόσμο. Τα εργόχειρα αυτά αποκαλύπτουν μια τέχνη άρτια στο σχέδιο και στην εργασία και μια χάρη που γεννιέται από τη μεταγραφή των παραδοσιακών θρησκευτικών θεμάτων στο πανί. Σαν μια Λειτουργία μας μεταφέρουν από τα καθιερωμένα βιώματα σ’ έναν μυστικό κόσμο. Ζωγράφοι και χρυσοκεντητές φθάνουν συχνά σ’ ένα επίπεδο εφάμιλλο, τόσο που, όταν συντελεί και η τεχνική τελειότητα, τα κομψοτεχνήματα αυτά δεν μπορεί να θεωρηθούν ως έργα μικροτεχνίας, αλλά συγγενεύουν με τη μεγάλη τέχνη.

Από τους ζωγράφους, στους κεντητές και σήμερα στο μυαλό και στα χέρια της Εύης Δημολαΐδου, απολαμβάνουμε τη συνέχεια της Ιστορίας και μαθαίνουμε τον τρόπο που οι άνθρωποι σε κάθε εποχή βλέπουν και αναδημιουργούν τον κόσμο.
Αν το συγκεκριμένο κόσμημα, όπως αναφέραμε, αποτελεί την αρχή της σειράς «Ευδοξία», μπορώ να φανταστώ τη συνέχεια…

Πώς ένα σχέδιο κεντήματος γίνεται κόσμημα || by CREATeviTY

cityculture.gr / «Ευδοξία»: Επιστήθιο κόσμημα της Εύης Δημολαΐδου  /  Παναγιώτης Καμπάνης*
* Ο Παναγιώτης Καμπάνης είναι Δρ. Αρχαιολόγος-Ιστορικός, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Μεταδιδακτορικός ερευνητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης