Ο άνθρωπος του Piet Mondrian Μορφές και σχήματα, Νίκος Ισαακίδης
Ο Νίκος Ισαακίδης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου ζει και εργάζεται. Ασχολείται με τον βιομηχανικό σχεδιασμό, την “ready-made art” και την μοντέρνα γλυπτική.
Νίκος Ισαακίδης – Βιομηχανικό σχέδιο
(Industrial Design ή Product Design)
Το βιομηχανικό σχέδιο, αποτελεί το σύνολο των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της εξωτερικής ορατής εικόνας ενός βιομηχανικού ή βιοτεχνικού προϊόντος, όπως, ενδεικτικά, η γραμμή, το περίγραμμα, το χρώμα, το σχήμα, η μορφή και τα υλικά του προϊόντος ή της διακόσμησης του. Πρόκειται, δηλαδή, για μία δισδιάστατη διάπλαση μορφής (σχέδιο) ή τρισδιάστατη διάπλαση μορφής (υπόδειγμα), η οποία λόγω του αισθητικού αποτελέσματος αποτελεί πνευματικό δημιούργημα. Με τον όρο «προϊόν» νοείται και η συσκευασία, η παρουσίαση, τα γραφικά σύμβολα, τα τυπογραφικά στοιχεία, τα συστατικά που προορίζονται για συναρμολόγηση σε ένα σύνθετο προϊόν κλπ.
Ο βιομηχανικός σχεδιασμός δημιουργήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα με τον καταμερισμό της εργασίας στην βιομηχανία. Ο σχεδιασμός (προϊόντων) είναι μια δημιουργική εργασία, της οποίας σκοπός είναι να ορίσει τις ποικίλες ποιότητες των προϊόντων ή συστημάτων προϊόντων. Η θεωρία και η πρακτική του βιομηχανικού σχεδιασμού συνιστούν την εξειδικευμένη γνώση με την οποία αποδίδονται οι μορφές και οι λειτουργίες στα σύγχρονα χρηστικά και καταναλωτικά προϊόντα.
Η έννοια του βιομηχανικού σχεδιασμού έχει ταυτιστεί με την αισθητική πρόταση, χάρη στην οποία ένα προϊόν γίνεται επιθυμητό στον χρήστη του. Για να υπάρξει, όμως, ως αισθητική πρόταση θα πρέπει να συνδυαστούν η θεωρητική γνώση και η πρακτική, τόσο από τον χώρο της τέχνης, όσο και από τον χώρο της επιστήμης.
Το γνωστικό αντικείμενό του εκτείνεται σε ευρέα ακαδημαϊκά πεδία, στα οποία, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται η ιστορία της παραγωγής υλών, η πολιτική οικονομία, η γεωμετρία (στερεομετρία και παραστατική), η θεωρία της αισθητικής και της τέχνης, η εργονομία, η κιναισθητική, η πραξεολογία, η τεχνολογία των υλικών και η μεθοδολογία του σχεδιασμού.
Διερευνώντας τους δρόμους του βιομηχανικού σχεδιασμού, ο Ισαακίδης δημιουργεί με αγάπη και φαντασία μια σειρά χρηστικών αντικειμένων. Τα έργα του, πάντα χειροποίητα, είναι κατασκευασμένα από οικοδομικό ξύλο και μέταλλο, σιδηρικά και εργαλεία. Συνήθως εμπνέεται από αντικείμενα της καθημερινότητας και τα μετατρέπει σε έργα τέχνης αλλάζοντάς ουσιαστικά το μέγεθος, την υφή ή το γενικό ιδεολογικό τους πλαίσιο.
…καὶ ἐγένετο φῶς
Ready-made art
Η ready-made art, όταν εμφανίστηκε στα μέσα του 20ου αιώνα, άλλαξε τα δεδομένα στα εικαστικά, καθώς η χειρωναξία και η πρωτογενής δημιουργία δεν ήταν πλέον προαπαιτούμενα για την διαδικασία παραγωγής καλλιτεχνικών έργων.
Τη λογική αυτή εγκαινίασε ο Γάλλος καλλιτέχνης Marcel Duchamp, ο οποίος στην απαρχή του σύγχρονου μοντερνισμού, οδηγούμενος από τις ντανταϊστικές του αντιλήψεις έφτασε στο να εκθέτει ως αυτόνομα έργα τέχνης, αντικείμενα τα οποία «βρίσκει» κάνεις στη καθημερινή του ζωή. Ο Duchamp έκανε ένα πάρα πολύ σημαντικό βήμα, γιατί στην ουσία έφερνε στο προσκήνιο ένα νέο διακύβευμα: οι καλλιτέχνες μπορούσαν να πάρουν ένα αντικείμενο και να το μεταμορφώσουν χωρίς καν να το ακουμπήσουν, μιας και όλοι διέθεταν μια συνειρμική γλώσσα που ενεργοποιούταν στη θέαση ενός αντικειμένου.
Οικογένεια
Ο άνθρωπος του Βιτρούβιου
«O είλωτας της Τέχνης»
Το σύνολο του έργου του Νίκο Ισαακίδης, χαρακτηρίζεται από στοιχεία όλων των ρευμάτων της μοντέρνας τέχνης του 20ου αιώνα. Του κυβισμού, του σουρεαλισμού, του ντανταϊσμού, της εννοιολογικής τέχνης και των φιλοσοφικών αναζητήσεων του υπαρξισμού, καθώς και της ανθρώπινης φύσης (conditio humana).
Όποιος έρχεται σε επαφή με το έργο του, βρίσκεται αντιμέτωπος μ’ έναν κόσμο αλλοπρόσαλλο κι εξόχως γοητευτικό.
Έργο σημαντικότατο, πολυσχιδές και πολυεπίπεδο, γοητευτικό, ευφάνταστο, ευφυές, ένα έργο που, εκτός από τις καθαρά «γλυπτικές» αρετές του, τις τόσο στιβαρές, με τις όποιες κατορθώνει να υπάρχει και να κυριαρχεί στο χώρο, διαθέτει, πιστεύω, κι ένα άλλο ιδιαίτερα ξεχωριστό χάρισμα, κάτι που λειτουργεί παρασύροντας το θεατή σε ταξίδια του νου και της ψυχής, κι αυτό άσχετα με το σε ποιόν «κύκλο» ανήκει, κάθε φορά, το συγκεκριμένο έργο.
Ανθρώπινες μορφές, σχεδόν σκελετώδεις, με μακριά πόδια, περιορισμένο κορμό και μικρό κεφάλι, σχεδόν εξαϋλωμένες, θυμίζουν, φιλτραρισμένα και διαπερασμένα πάντοτε από την εικαστική και καλλιτεχνική του εμπειρία, τα περίφημα γλυπτά του Alberto Giacometti, ο οποίος, όπως έγραψε, ήθελε να αντικατοπτρίζουν την απόσταση που έβλεπε να υπάρχει μεταξύ του καλλιτέχνη και του μοντέλου του. Για τον λόγο αυτό, μέσω της υποκειμενικής οπτικής εμπειρίας, δημιουργούσε την πλαστική απεικόνιση, όχι ως σωματική απομίμηση, αλλά ως φαντασιακή εικόνα σε έναν ταυτόχρονα πραγματικό και φαντασιακό, απτό αλλά και μη προσβάσιμο χώρο.
Ο Ισαακίδης αναγκάζεται να μάχεται µε τα υλικά και να συνδιαλέγεται μαζί τους. Για τον λόγο αυτό είναι φανερό ότι µμεταχειρίζεται κατασκευαστικές τεχνικές, ενώ παράλληλα χρησιμοποιεί και την επιστημονική γνώση της παγκόσμιας γλυπτικής τέχνης, μιας και η γλυπτική είναι κατ’ ουσία κατασκευαστική τέχνη.
Πρόσωπα διαιρεμένα, που ξεπηδούν θαρρείς από τα άναρχα παιχνίδια μιας κεντρομόλου δύναμης, που επιβλήθηκε σε υλικά στρυφνά και ανεξάρτητα, μορφές που μοιάζουν να έχουν δεχτεί ένα βαρύ πλήγμα στην κάποτε τακτοποιημένη φόρμα τους.
Από την προϊστορική εποχή ακόμα, ο άνθρωπος κατάλαβε ότι µε το να βρει το σχήμα ενός πράγματος, ολοκληρωνόταν ως νοήµων ζώο. Μπορούσε δηλαδή να κατακτήσει αυτό για το οποίο είχε γεννηθεί. Εκ των υστέρων βέβαια όλα τα συμπεράσματα τα οποία είχε βγάλει ο άνθρωπος από την Φύση με την παρατήρηση, προέρχονταν ως αποτελέσματα της Λογικής. Επάνω σε αυτόν τον προβληματισμό ο γλύπτης Bourdelle, μαθητής του Rodin συμβούλευε τους μαθητές του:
«να µην χάνετε τον καιρό σας µε ιδέες που θέλουνε να λέγονται καινούργιες γιατί στη δουλειά του γλύπτη καινούργιο τίποτα δεν υπάρχει. Το καινούργιο στοιχείο είναι η σταδιακή τελειοποίηση εκείνου που ο καλλιτέχνης ήδη γνωρίζει»
Με την ἰκμάδα* του Alberto Giacometti
* ἰκμάς: ζωτικότητα, δύναμη, ενεργητικότητα
Στην ἅλω* του Constantin Brâncuși
Εύθραυστη ισορροπία
*ἅλως: ο φωτεινός περίγυρος της σελήνης και του ήλιου
Ωδή στον François Morellet
Μορφές
Ο καλόκαρδος
Άνθρωπος σε χρυσό και ασήμι
Ο άνθρωπος του Bauhaus
Οι ισορροπιστές
Οι πρωτόπλαστοι
Εγώ και εσύ
cityculture.gr / Μορφές και σχήματα, Νίκος Ισαακίδης / Παναγιώτης Καμπάνης*
* Ο Παναγιώτης Καμπάνης είναι Δρ. Αρχαιολόγος-Ιστορικός, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Μεταδιδακτορικός ερευνητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης