Αγαπητή Ελένα -Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών *κριτική

Written by

Την παράσταση «Αγαπητή Ελένα», παρακολουθήσαμε στο θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών.
Παράσταση δραματικής έντασης και ρητορικής επιχειρηματολογίας, που αφορά την αντιπαράθεση των γενεών, σε καίρια ζητήματα όπως η εκπαίδευση, η μόρφωση, οι ηθικές αξίες, η αισθητική και η τέχνη, η πολιτική, η εξουσία, οι ιδεολογίες, το οικογενειακό – κοινωνικό περιβάλλον και οι οικονομικές συνθήκες, οι κοινωνικοί ρόλοι των δύο φύλων, η γυναικεία ταυτότητα, τα επαγγέλματα, οι επιλογές, οι προσωπικοί στόχοι και οι επιδιώξεις, τα οράματα, η εξέλιξη και το μέλλον της νέας γενιάς, σε μια μετασχηματική κατάσταση.
Η δράση εκτυλίσσεται σε εσωτερικό χώρο, στη διάρκεια μιας νύχτας. Σε ένα διαμέρισμα, αισθητικής αναφοράς προηγούμενων δεκαετιών, εισβάλλουν τέσσερις νέοι για να ευχηθούν στην καθηγήτριά τους, με αφορμή τα γενέθλιά της. Ο προσχηματικός λόγος της επίσκεψης αποκαλύπτεται, ανατρέποντας την προϋπάρχουσα συνθήκη σχέσης. Σχέσης η οποία δοκιμάζεται σταδιακά καθώς οδηγείται νομοτελειακά, στην εικόνα της σύγκρουσης και της ρήξης, εξωτερικής, αφού το διαμέρισμα θα γίνει πεδίο ολονύκτιας μάχης και εσωτερικής, αφού θα αλλάξει την οπτική των προσώπων με το ξημέρωμα, όπως υπονοείται με το, σαφές και ταυτόχρονα διφορούμενο, τέλος της ιστορίας.

Το κείμενο με πυκνές, κριτικές σκέψεις, ως θεωρητικό μανιφέστο και σύστημα επιχειρημάτων, δομημένο ως αμφίρροπος αγώνας λόγων, αποκαλύπτει τα κίνητρα και τον ηθικό κώδικα των γενεών, αφήνοντας τον θεατή να σκεφτεί και να προβληματιστεί αντικρίζοντας στον καθρέφτη το αποκρουστικό μελλοντικό είδος. Η λεπτή παρατηρητικότητα της συγγραφέως, αφουγκράστηκε με αιχμές τους κοινωνικούς κραδασμούς, στο παράδειγμα των τεσσάρων νέων και της δασκάλας τους, εγείροντας ερωτήματα ηθικών- κοινωνικών-πολιτικών αξιών και κανόνων δικαίου, σε πολιτικό περιβάλλον. Αυτούς τους ηθικούς κανόνες διερευνά σε πολυεπίπεδη πολιτική ανάγνωση, σε συγκριτικά πεδία, στο παράδειγμα της ιστορίας της, ως κοινωνικό- θεατρικό πείραμα διάψευσης, αλληλοεξόντωσης, εξουδετέρωσης. Παρουσιάζοντας την σύγκρουση των δύο πλευρών, ιδωμένη και με φιλοσοφική διάσταση, εμμένει υπαινικτικά και στην αντίφαση του φαινομενικά τακτοποιημένου κόσμου και της ακυρωμένης ζωής, στο παράδειγμα της ηλικιωμένης γυναίκας που αποκαλύπτεται χωρίς να γίνεται διακριτή, παρά ως ειρωνεία, στα μάτια των μαθητών της.

Σκηνοθετικά, η παράσταση δημιούργησε συνθήκες καταστάσεων και εικόνες χαρακτήρων σε ενδιαφέροντα σχήματα. Δημιούργησε επάλληλους κύκλους αντιπαράθεσης και σχηματοποιήθηκε σε σκηνές αιώρησης της υποψίας, της δοκιμασίας της αθωότητας, της πικρής διαπίστωσης, της τραγικής ειρωνείας, του σαρκασμού, του φόβου, της δραματικής ακύρωσης, της άγνοιας, της αμφισβήτησης, της εγκατάλειψης, της ύβρεως, ως την τελική σκηνή εξόδου. Η συγκρουσιακή σχέση εξελίχθηκε άμεσα ως ομηρία και βίαιη σωματική αναμέτρηση. Δόθηκε σε μια κατά μέτωπον επίθεση, λεκτική-ψυχολογική, της νέας γενιάς προς την παλαιότερη, αυτήν της δεκαετίας του ’60, γαλουχημένη με ιδεώδη τα οποία αμφισβητούνται από τους επιγόνους της και υιοθετούνται τελικά εν μέρει στη βαθύτερη ουσία τους, όπως λοξά υπογραμμίζεται. Οι συγκρούσεις εντάχθηκαν σε πλαίσιο ισορροπιών και κορυφώσεων, με σκηνές προοιωνισμού του τέλους και με ελάχιστες ανατροπές, με εξαίρεση την δυναμική σκηνή του πάρτυ και της καταστροφικής μανίας που συνεπάγεται η τυφλή εξέγερση αντίδρασης και συμβολικής αποκαθήλωσης του παλαιού συστήματος.
Οι ερμηνείες των ηθοποιών, εγγεγραμμένες στη συνθήκη του έργου, απέδωσαν την έξαψη, τα πρότυπα και τον οργισμένο θυμό των νέων προς τις παγιωμένες αντιλήψεις που εκπροσωπεί η προηγούμενη γενιά, στην λυσσαλέα διεκδίκηση του μέλλοντος, στο διττό υποκριτικό σχήμα -προσωπείο του κοινωνικού ρόλου. Οι διαφοροποιήσεις των χαρακτήρων δόθηκαν με σαφήνεια στην ανάδειξη του κυνικού αμοραλιστικού κανόνα και σε δυναμικούς μετασχηματισμούς- μεταστροφές σε ρεαλιστική εκφραστική ποικιλοτροπία, σε ένα σκηνικό ακαλαίσθητης ακαμψίας, υποδεικτικό στην εικόνα προβολής των πολυκατοικιών στο βάθος.
Η εικόνα της δασκάλας-μαθηματικού, εκπροσώπου της προηγούμενης γενιάς και της εξουσίας που συνεπάγεται- στο παράδειγμα της ιεραρχίας του εκπαιδευτικού συστήματος- δόθηκε με πλαστικότητα και πολύχρωμη έκφραση μεταπτώσεων. Η ψυχολογική ένταση που ασκείται επάνω της, οι προσωπικές διαψεύσεις και εντάσεις, οι αβεβαιότητες, η διστακτικότητα, αλλά και η αντίδραση, η υπεράσπιση, η αποχώρηση, δόθηκαν με μιαν συγκινητική φυσικότητα και ειλικρίνεια αναπαραστατικής ταύτισης, σε μια ερμηνεία μεστή εκφραστικά που συγκίνησε και χειροκροτήθηκε θερμά από τους θεατές της παράστασης.

«Αγαπητή Ελένα», παράσταση αντιπαράθεσης επιχειρημάτων και δυναμικής αντίδρασης, ως σύστημα κρίσης μιας αλλοτριωμένης κοινωνίας που καταρρέει, στον συμβολισμό μιας καινούργιας μέρας που χαράζει με φως το σκοτάδι της νύχτας.
Αγαπητή Ελένα της Λουντμίλα Ραζουμόβσκαγια
Παραγωγή: Ομάδα Νάμα
Μετάφραση: Βικτώρια Χαραλαμπίδου, Ειρήνη Χαραλαμπίδου
Σκηνοθεσία: Ελένη Σκότη
Σκηνικά/Κοστούμια: Γιώργος Χατζηνικολάου
Φωτισμοί: Αντώνης Παναγιωτόπουλος
Video trailer: Σταύρος Συμεωνίδης
Βοηθοί σκηνοθέτη: Χρυσόθεμις Αμανατίδη, Βάλεια Τζανέτου
Υπεύθυνη παραγωγής & Δημ. Σχέσων Επί Κολωνώ: Μαρία Αναματερού
Διανομή
Ελένα Σεργκέγεβνα: Αριέττα Μουτούση
Βαλόντια: Γιάννης Λεάκος
Πάβελ: Μιχάλης Πανάδης
Βίτια: Χρήστος Κοντογεώργης
Λιάλια: Ηρώ Πεκτέση

cityculture.gr/ γράφει η  Άγγελα Μάντζιου