Ο νεοέλληνας στο μεγαλείο του. Κλασικές σκηνές, κλασικές ατάκες, κλασική ελληνική κουλτούρα. Εδώ μάλιστα η ελληνική κουλτούρα σε αντιπαράθεση με την κουλτούρα των ξένων. Δύο διαφορετικές κουλτούρες, «εμείς» και οι «άλλοι», οι «διαφορετικοί». Ένα «εμείς» που σε κάνει άλλοτε να το συμπαθείς και άλλοτε να το αντιπαθείς βαθιά. Τόσο αγώνα κάναμε άλλωστε να γίνουμε Ευρωπαίοι δεν θέλουμε να μας θυμίζουν τα άσχημα της ράτσας και της φυλής μας.
Το «εμείς» είναι ο νεοέλληνας-καραγκιόζης, που για να επιβιώσει σ’ ένα κράτος-λέμε τώρα κράτος-αναγκάζεται να λαδώνει, να ταΐζει, να τάζει, να κοροϊδεύει, να ξεγελά. Μίζερος, φουκαράς, πονηρός μα και αληθινός, ντόμπρος, φιλότιμος, έξω καρδιά. Με τα καλά του και τα κακά του. Τι να μετράμε τώρα ποια είναι περισσότερα και ποια λιγότερα; Σάματις φταίει αυτός;
Καντίνα σε μια παραλία έχει στήσει. Γνώριμο το σκηνικό. Σαν αυτές που βλέπουμε σχεδόν σε κάθε παραλία (όταν δεν έχουν γίνει beach bars) σε όλη τη νησιωτική και παραθαλάσσια Ελλάδα, από αυτές που όλοι πάμε και πίνουμε τις κρύες τις μπιρούλες μας, τις φραπεδιές μας, τρώμε τα σουβλάκια μας, τα ψαράκια μας, τις χωριάτικές μας μετά τη βουτιά μας. Εκ των ουκ άνευ στην ολοκλήρωση της απόλαυσής μας το καλοκαιράκι.
Καντίνα χωρίς άδεια βέβαια. Στη συγκεκριμένη καντίνα η σπεσιαλιτέ είναι τα χοιρινά σουβλάκια. Χειροποίητα. Με χοιρινά ντόπια. Κατευθείαν από το χοιροστάσιο, που φευ είναι δίπλα στο σπίτι του καντινά, μέσα στο χωριό. Εκεί τα σφάζει, στο γόνα που λένε. Όλα τα σφάζω όλα τα μαχαιρώνω μόνο που τα γουρούνια σκούζουν πολύ και ξεσηκώνουν το χωριό και μαζί με αυτό και τους παραθεριστές ξένους, τους «άλλους». Αυτούς τους άλλους που χρόνια τώρα ταΐζει, ξεδιψάει και ψυχαγωγεί ο καντινάς μας.
Εννέα συναπτά έτη και δεν μπόρεσε ο κακομοίρης να πάρει την πολυπόθητη άδεια. Το μέσο του, ο αστυνόμος Σαΐνης, στα πόδια του τον μεγάλωσε, επίδοξος μνηστήρ για την κόρη του, η οποία όμως τον απορρίπτει. Κλασικός και ο αστυνόμος του στερεότυπου που έχουμε δει και όλοι ξέρουμε. Παιδί από χωριό που απόκτησε λίγη εξουσία και ξάφνου δεν ξέρει πώς να τη χρησιμοποιήσει και τι να την κάνει ακριβώς. Δεν τον βοηθάει και το έρμο το δυναμικό του. Τι σου φταίει και αυτός ο ταλαίπωρος!
Τι είναι πιο θλιβερό, αυτοί που δίνουν τις εντολές ή αυτοί που τις υπακούν άκριτα και τις εκτελούν ακόμα πιο άκριτα;
Η κόρη δίπλα στον πατέρα, του συμπαραστέκεται γιατί τον πονάει. Μαζί στα δύσκολα. Η γυναίκα λάκισε. Στην Αθήνα! Παράτησε άντρα και γουρούνια και σιγά μην ξαναγυρίσει. Οι φίλες της, η μάνα της εκεί και άμε βγάλτε τα πέρα εσείς. Μαύρη πέτρα έριξε.
Τρία τα πρόσωπα της παράστασης και οι ηχηροί απόντες: ο ξένος νεαρός τουρίστας, που η εξαφάνισή του σηκώνει το χαλί που από κάτω κρύβονται όλα και ξάφνου η μπόχα μας τρυπάει τη μύτη. Όσο βολευόμασταν καλά ήταν και όλοι κάναμε ότι δεν βλέπαμε, δεν ακούγαμε, δεν ξέραμε. Μα όταν αναγκαστήκαμε, συρθήκαμε να δούμε, τότε η αλήθεια δεν μας άρεσε. Η ηθική τελικά έχει πολλές όψεις και ξεχειλώνει εύκολα κατά το δοκούν και του δοκούντος.
Γέλιο πικρό βγάζει το έργο. Ο Ιεροκλής αυτό το παίζει στα δάχτυλα εξάλλου. Ο οποίος είναι εξαιρετικός. Δείχνει συνέχεια ότι ωριμάζει και δεν αρκείται σε πεπατημένες. Δίπλα του τα δύο νέα παιδιά, η Μυρσίνη Χρυσοχοϊδου και ο Κίμων Κουρής, στέκονται πολύ καλά.
Το κείμενο του Γιάννη Τσίρου βοηθάει. Σε ένα άνυδρο τοπίο που όλο και πιο δύσκολα βρίσκει κανείς επιτυχημένα σύγχρονα κείμενα ο Τσίρος δημιουργεί ένα κείμενο με ουσία, με περιεχόμενο, με υπαρκτούς χαρακτήρες.
Στην πρεμιέρα της παράστασης ο κόσμος πολύς, ευχαριστημένο τον είδα μετά, ίσως λίγο προβληματισμένο (κάτι μας θύμισε σε όλους μας η παράσταση), ήπιαμε και τις μπύρες μας αλλά στον γυρισμό σαν να με έπιασε μια θλίψη. Ο νεοέλληνας δύσκολα αλλάζει και συμπαθής μεν μπορεί να είναι αλλά και το χασαπομάχαιρο βαρύ στο λαιμό των γουρουνιών. Η είδηση περί του κ. Λιάπη επιβεβαίωσε τον συλλογισμό μου. Του Έλληνα ο τράχηλος …. ζυγόν και νόμον δεν υπομένει!