Μουσικό δείγμα από «παρτιτούρες» των αρχαίων Ελλήνων, κατάφεραν να αναπαραγάγουν ειδικοί από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αφού πρώτα δημιούργησαν το αρχαίο ελληνικό όργανο που θα έπαιζε τη μουσική. Μάλιστα, η αναπαραγωγή έχει γίνει με 100% ακρίβεια από το αρχικό κείμενο.
«Συχνά ξεχνάμε ότι τα γραπτά κείμενα που αποτελούν τις ρίζες της δυτικής λογοτεχνίας, τα έπη του Ομήρου, τα ερωτικά ποιήματα της Σαπφούς, οι τραγωδίες του Σοφοκλή και του Ευριπίδη, αρχικά ήταν όλα… μουσική.
Χρονολογούνται περίπου από το 750-400 π.Χ. και συνετέθησαν για να τραγουδηθούν εξ ολοκλήρου ή μερικώς, με την συνοδεία λύρας, πνευστών και κρουστών» επισημαίνει ο καθηγητής Αρμάν Ντ’ Ανγκούρ μουσικός και καθηγητής κλασικών σπουδών από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ο οποίος διαβεβαιώνει ότι η μουσική των αρχαίων Ελλήνων δεν έχει χαθεί για πάντα.
Ο καθηγητής, μιλώντας στο BBC, καλεί τον κόσμο να φανταστεί πώς θα ήταν αν μπορούσαμε να δημιουργήσουμε ξανά την μουσική της αρχαίας Ελλάδας, να ανακαλύψουμε εκ νέου τα όργανα που χρησιμοποιήθηκαν τότε, να ακούσουμε ξανά τους στίχους.
Οι νότες αυτής της συνοδευτικής μουσικής έχουν χαθεί προ πολλού, όχι όμως, όπως υπογραμμίζει ο μελετητής, ανεπιστρεπτί. Ένα άλλο πράγμα το οποίο ξεχνάμε σήμερα είναι ότι στα αρχαία ελληνικά τα μακρά και τα βραχέα φωνήεντα είχαν διαφορετικό «νόημα» από ό,τι σήμερα – το «μήκος» τους αντανακλάτο στον τρόπο με τον οποίο προφέρονταν δίνοντας ρυθμό και μουσικότητα στον προφορικό λόγο Σε αυτό ακριβώς στηρίζονται τώρα οι μελέτες των επιστημόνων για την ανασύνθεση των «χαμένων» μελωδιών των αρχαίων κειμένων. «Ο ρυθμός» σημειώνει ο δρ Ντ’ Αργκούρ «η πιο σημαντική ίσως παράμετρος της μουσικής, έχει διατηρηθεί στις ίδιες τις λέξεις, στα μοτίβα των μακρών και των βραχέων συλλαβών».
Οι μαθηματικές αναλογίες
Οι ερευνητές έχουν επίσης βασιστεί σε μια σειρά από αρχαία κείμενα τα οποία, με γράμματα της αλφαβήτου και σημάνσεις επάνω από τα φωνήεντα λέξεων, παρουσιάζουν μια φωνητική σημειογραφία που είχε επινοηθεί τον 5ο π.Χ. αιώνα. «Οι Ελληνες είχαν υπολογίσει τις μαθηματικές αναλογίες των μουσικών διαστημάτων – η οκτάβα είναι 2:1, το ένα πέμπτο 3:2, το ένα τέταρτο 4:3 και ούτω καθεξής» εξηγεί ο δρ Ντ’ Αργκούρ. «Η σημειογραφία αυτή δίνει μια ακριβή ένδειξη του σχετικού ύψους: το γράμμα Α, π.χ., στην κορυφή της κλίμακας, αντιπροσωπεύει μια μουσική νότα κατά ένα πέμπτο πιο υψηλή από το Ν, στη μέση της αλφαβήτου. Το απόλυτο ύψος μπορεί να εξαχθεί από το φωνητικό εύρος που απαιτείται για να τραγουδηθούν οι μελωδίες που έχουν επιζήσει».
Μια τέτοια μελωδία που έχει επιζήσει, την αρχαιότερη ολοκληρωμένη μουσική σύνθεση που έχει σωθεί ως τις μέρες μας, ακούτε να «ζωντανεύει» ακριβώς όπως «παιζόταν» στην αρχαιότητα σε αυτό το βίντεο. Προέρχεται από μια επιτάφια επιγραφή που ο Σείκιλος, λυρικός ποιητής των ελληνιστικών χρόνων, είχε αφιερώσει στη σύζυγό του, Ευτέρπη. Ο Ντέιβιντ Κριζ του Πανεπιστημίου του Νιουκάσλ την ερμηνεύει με έναν οκτάχορδο κανόνα τον οποίο κατασκεύασε ο ίδιος βασιζόμενος στις περιγραφές αρχαίων κειμένων και σε αρχαιολογικά ευρήματα.
Η επιγραφή του Σεικίλου στα αρχαία και στα σύγχρονα ελληνικά: Οσον ζής φαίνου, Μηδέν όλως σύ λυπού Προς ολίγον εστί το ζήν Το τέλος ο χρόνος απαιτεί (Όσο ζεις, να λάμπεις Μη λυπάσαι καθόλου Η ζωή είναι σύντομη Ο χρόνος οδηγεί στο τέλος)
