“Ακρόπολη” του Κωνσταντίνου Μαλέα

Written by

“ Αν η ζωή μας δεν μελετηθεί κατάβαθα και δεν αισθανόμαστε τες ομορφιές της, αν δεν θαυμάζουμε και δεν εμπνεόμαστε από την μεγάλη μήτρα της Δημιουργίας και ανοίγομε το παρελθόν για να κάμουμε τέχνη, είμαστε παιδάρια μαθητευόμενα και προσηλωμένα στην ορθογραφία και στην σύνταξη τραυλισμένων φράσεων.”, Κωνσταντίνος Μαλέας (1879-1928).

Η δεσμευτική και δογματική Ακαδημία των Τεχνών της Αθήνας, που ακολουθούσε πιστά τις κατευθύνσεις της Σχολής του Μονάχου στα τέλη του 19ου αιώνα, ζημίωσε την ελληνική καλλιτεχνική έκφραση και ελευθερία. Ο Κωνσταντίνος Μαλέας προερχόμενος από την Κωνσταντινούπολη έφθασε στην Αθήνα γύρω στο 1910, με σπουδές που ολοκλήρωσε στο Παρίσι. Χωρίς επιρροές από την πνευματική ζωή της Αθήνας είναι μια αδέσμευτη προσωπικότητα από όλες τις απόψεις. Οι σπουδές του στο Παρίσι γίνονται κάτω από την καθοδήγηση του Ανρί Μαρτέν και υπό την επιρροή των μεταϊμπρεσιονιστικών κινημάτων, του Φωβ και του Ναμπί, των διακοσμητικών τεχνών και της Αρτ Νουβό.

Η καλλιτεχνική του δημιουργία δεν μπορεί να ενταχθεί σε ένα συγκεκριμένο κίνημα, παρά να θεωρηθεί ως ηγετική μορφή στην ζωγραφική γιατί ανιχνεύει και εξελίσσετε συνεχώς μέσα από το έργο του. Πρωτοπορεί. Σπάει την παλιά πεποίθηση ότι οι νέοι δημιουργικοί τρόποι έκφρασης φθάνουν στην Ελλάδα καθυστερημένα. Μετά από μία σύντομη παραμονή στην Αθήνα, ο Μαλέας εγκαθίσταται στην Θεσσαλονίκη. Πλέον η πινελιά του έχει αλλάξει και από τον λυρικό ιμπρεσιονισμό, που καθορίζει τα πρώτα του έργα, προσπαθεί να εκφραστεί όχι μόνο με την ποιότητα του χρώματος αλλά και με τον τρόπο επιθέσεώς του πάνω στην ζωγραφική επιφάνεια. Μετά από ένα ταξίδι του στην Συρία, τον Λίβανο και την Αίγυπτο η παλέτα του μεταβάλλεται. Εκεί βλέπει ότι το φως έχει έναν δυναμισμό που δεν επιτρέπει τις μεταβάσεις και τις τρεμοσβήνουσες ανταύγειες. Η εντύπωση που του μένει είναι από ένα εκτυφλωτικό φως που απορροφά τα έντονα χρώματα, τα οποία παραμένουν έντονα αλλά και ξεθωριασμένα ταυτόχρονα. Η νατουραλιστική του ματιά αρχίζει και αλλάζει εισάγοντας χρώματα που δεν χαρακτηρίζουν τα φυσικά αντικείμενα, όπως για παράδειγμα τα μωβ βουνά του. Προχωρά γρήγορα σε τολμηρές συνθέσεις από άποψη χρώματος και σχηματοποιήσεως των όγκων. Η αντινατουραλιστική αυτή ματιά του ζωγράφου τον ακολουθεί ως το τέλος της ζωής του, με απρόσμενες συχνά διαφοροποιήσεις.

maleas-akropoli-2

Αντιπροσωπευτικό έργο της αντισυμβατικής του ματιάς είναι μία σειρά πινάκων με τίτλο «Ακρόπολη», ζωγραφισμένοι μεταξύ 1917-1920. Εδώ ο Μαλέας τοποθετεί τα χρώματα και δημιουργεί τα σχήματα σε μια διακοσμητική σύνθεση, καθόλου αντιπροσωπευτική της πραγματικής φύσης του τοπίου. Το μωβ κυριαρχεί στους ξυλώδεις κορμούς των δένδρων, στις απολήξεις των φύλλων και στον βράχο της Ακρόπολης. Το θαλασσί μπαίνει στους λοφίσκους πριν τον ιερό βράχο ενώ το πράσινο των φυλλωμάτων έχει έναν εξωπραγματικό τόνο. Η διακοσμητική του διάθεση φαίνεται ολοκάθαρα στα δένδρα που τα σχηματοποιεί σαν κινούμενα σώματα, καθώς και στα φυλλώματα που κόβονται στα περιθώρια του πίνακα, σαν να συνεχίζουν να υπάρχουν και έξω από αυτόν. Το καμένο από τον ήλιο κίτρινο τολμά να το βάλει πάνω σε όλα τα σχήματα του πίνακα, δένδρα, λόφους, σπίτια. Το σύνολο θυμίζει τις επιδιώξεις των Φωβιστών και των Ναμπί διαμορφωμένες όμως σύμφωνα με την δική του φαντασία και συναίσθημα.

maleas-akropoli-1

πηγή: http://artjustel.blogspot.gr/2016/10/blog-post_30.html