Ομολογώ με ντροπή, αν και βέρα Θεσσαλονικιά, παιδί του κέντρου, πτυχιούχος Φιλοσοφικής και όλων των σχετικών, ότι το μνημείο αυτό της Πόλης μας πρώτη φορά το είδα. Και εξεπλάγην με την ομορφιά του, το μέγεθος, τον όγκο του. Χάρηκα ακόμα γιατί το μνημείο φιλοξενούσε και έκθεση της Biennale. Kάτι σκέφτηκα στην πορεία της εκπαίδευσης μου δεν πήγε σωστά και ας ελπίσουμε ότι δεν πηγαίνει το ίδιο στραβά και τώρα. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία με την οποία θα καταπιαστούμε άλλη φορά.
Σε μια γειτονιά της πόλης, επίσης άγνωστη, από τα πλέον επιβαρημένα κομμάτια της πόλης μας, εκεί όπου η πολιτική των αντιπαροχών δείχνει το πιο άσχημο και σκληρό της πρόσωπο, ξαφνικά αντικρίζεις ένα άνοιγμα με ένα εκπληκτικό μνημείο. Σε ένα μικρό δρομάκι, στην Κασσάνδρου, πίσω από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου.
Το μνημείο κτίστηκε από τον γιο του Ιμπραήμ, τον Ισαάκ Πασά το 1484. Ο Ισαάκ Πασά ήταν Μεγάλος Βεζίρης επί Μωάμεθ Β΄ και διοικητής της Θεσσαλονίκης επί Βαγιαζίτ Β΄. Ο Ισάακ Πασά πεθαίνει εδώ στη Θεσσαλονίκη αλλά θάβεται στο Αγγελοχώρι της σημερινής Τουρκίας.
Το κτίριο έχει σχήμα ανεστραμμένου Τ με κεντρικό χώρο, δύο μεγάλους θόλους, πλάγια διαμερίσματα στη δυτική πλευρά και κιονοστήρικτη στοά. Η ονομασία Αλατζά Ιμαρέτ οφείλεται στους πολύχρωμους λίθους (alaça) σε ρομβοειδή σχήματα που κοσμούσαν το μιναρέ του τζαμιού (ονομασία που χρησιμοποιείται και για τα υφάσματα τους αλατζάδες). Η τεχνοτροπία αυτή τον έκανε να φαντάζει πολύχρωμος. Από τον μιναρέ σήμερα σώζεται μόνο η βάση του καθώς όλοι οι μιναρέδες της πόλης γκρεμίστηκαν γύρω στα 1925-1930.
Στον χώρο λειτουργούσε πτωχοκομείο (ιμαρέτ) και μεντρεσές (ιερατική σχολή). Ιμαρέτ υπάρχουν και άλλα στην Ελλάδα όπως στην Κομοτηνή, στον πεδόδρομο της γειτονιάς αλλά και στην Καβάλα που σήμερα στεγάζει γνωστό και πολυτελές ξενοδοχείο.
Ο κεντρικός χώρος του κτιρίου ήταν ο χώρος προσευχής, ενώ στους τέσσερις παράπλευρους γινόταν η διδασκαλία και τα συσσίτια. Σήμερα στο Αλατζά Ιμαρέτ γίνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις και περιοδικές εκθέσεις.
Τον 15ο αιώνα λειτουργεί ως το πιο σημαντικό ίδρυμα και κτίριο μετά από τη Ροτόντα. Όλα τα έσοδα από την περιουσία του Ισαάκ Πασά πηγαίνουν για την εξασφάλιση των γευμάτων του πτωχοκομείου. Προσφέρουν τροφή ανεξαρτήτων θρησκεύματος. Ρύζι και σούπα είναι το κύριο μενού. 100 κιλά αλεύρι και 40 κιλά ρύζι λέγεται ότι χρειαζόταν καθημερινά για την ετοιμασία των γευμάτων.
Αποτελεί έξοχο δείγμα μουσουλμανικής αρχιτεκτονικής. Η τοιχοποιία μιμείται τη βυζαντινή τέχνη όπως τα οδοντωτά γείσα της στέγης. Οι τρούλοι ήταν αρχικά καλυμμένοι με μολύβι. Διασώζονται διακοσμήσει με νατουραλιστικά στοιχεία του 19ου αιώνα.
Το 1819 έγιναν επισκευές στο μνημείο ενώ μετά την ανταλλαγή πληθυσμών φιλοξένησε οικογένειες προσφύγων από την Μικρά Ασία. Το 1916 ανακηρύχτηκε ως μνημείο.
Οι συγκρίσεις του μνημείου με το αστικό τοπίο που το περιβάλλει μάλλον μελαγχολικές
Δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι από τα πιο γνωστά μνημεία της πόλης μας. Θα μπορούσε και να διαφημιστεί περισσότερο και να χρησιμοποιηθεί ο χώρος για περισσότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις ώστε να γίνει ευρύτερα γνωστός. Άλλωστε ο ναός του Αγίου Δημητρίου είναι τόσο κοντά και πολύς κόσμος και επισκέπτες έρχονται έως εδώ. Δεν ξέρω καν αν μετά τη Biennale ο χώρος θα είναι ανοιχτός και αν υπάρχει οργανωμένο πρόγραμμα επισκέψεως του μνημείου.
Δίπλα στην πλατεία τη μικρή που σχηματίζεται υπάρχει και ένας πολύ μικρός γραφικός ναός. Διασώζεται ακόμα και κρήνη μπροστά από το Αλατζά Ιμαρέτ. Οι κρήνες ήταν πολύ διαδεδομένες στα Οθωμανικά χρόνια καθώς θεωρούνταν ότι το νερό είναι το ύψιστο δώρο που μπορεί να προσφέρει κάποιος. Καθώς λοιπόν έπιναν νερό με το τάσι, διάβαζαν και το όνομα του δωρητή που ήταν χαραγμένο επάνω.
Aς είναι καλά η ευκαιρία που έδωσε και δίνει ο Δήμος Θεσσαλονίκης με το πρόγραμμα ξεναγήσεων που διοργανώνει για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά.
Ο ξεναγός μας στη ξενάγηση με τα Οθωμανικά Μνημεία της Θεσσαλονίκης κύριος Ιωάννης Κιουρκτσόγλου μας μίλησε σχετικά
Πόσα χρόνια εργάζεστε ως ξεναγός;
Εργάζομαι τρία χρόνια
Οι σπουδές σας;
Σχολή ξεναγών, τριετές πρόγραμμα, με 100 ημέρες εκπαιδευτικά δρώμενα σε όλη την Ελλάδα.
Τώρα συνεργάζεστε με τον Δήμο Θεσσαλονίκης σε ένα πρόγραμμα ξεναγήσεων
Για Τρίτη χρονιά διεξάγεται μετά από πρόταση που κάναμε 5 διπλωματούχοι ξεναγοί. Και έτυχες της κατανόησης να καλυφθεί μια τέτοια ξενάγηση.
Για τη Θεσσαλονίκη τι άλλο θα προτείνατε εκτός από αυτές τις ξεναγήσεις;
Υπάρχουν και άλλες θεματικές όπως μνημεία Unesco και ο Κύριλλος και Μεθόδιος έτσι καλύπτουμε σχεδόν όλο το φάσμα της Θεσσαλονίκης. Μετά από ανταπόκριση με σημαντικούς ανθρώπους του Δήμου και με τον κ. Πέγκα προστέθηκαν αυτές οι δύο νέες θεματικές.Υπάρχουν και δυτικά σημαντικά κομμάτια της πόλης αν και η πρόσβαση με τα πόδια είναι δύσκολη και πρέπει να καλυφθεί η οδική μεταφορά. Έτσι καλύπτουμε όλα τα σημαντικά μνημεία της πόλης: ρωμαϊκά, εβραϊκά, οθωμανικά.
Οι ξεναγήσεις είναι μέχρι τον Δεκέμβρη. Ξέρετε αν θα επαναληφθούν;
Ο κόσμος είναι ενθουσιασμένος, υπάρχει μεγάλη συμμετοχή και εμείς είμαστε πολύ χαρούμενοι και εμπνεόμαστε και εμείς. Μακάρι να συνεχίσουν για 4η φορά. Αυτό που ξεκίνησε ως μεγάλη αγάπη και όραμα ανθρώπων από τον Δήμο Θεσσαλονίκης και κάποιων από τους διπλωματούχους ξεναγούς βλέπουμε ότι βρίσκει ανταπόκριση. εμάς. Κάθε εμπνευσμένη αντίδραση των ανθρώπων εμπνέει και εμάς.
Γίνονται ξεναγήσεις και σε άλλες γλώσσες;
Προς το παρόν προσπαθούμε να κινητοποιήσουμε κατοίκους Θεσσαλονίκης ακόμα και τους οικονομικούς μετανάστες. Το άλλο κομμάτι αναφέρεται σε ένα πιο εμπορικό κομμάτι.
Από ιδιώτες από ποιες χώρες είναι οι άνθρωποι που ξεναγείτε;
Ιδιώτες από Τουρκία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ρωσία, Ουκρανία, Σερβία, Ισραήλ, αγγλόφωνοι. Λόγω του πολυπολιτισμικού της χαρακτήρα η Θεσσαλονίκη τραβάει πολύ κόσμο καθώς προβάλλει τον πολιτισμό. Η Θεσσαλονίκη απευθύνεται σε πολλές χώρες και αυτό είναι ένα μεγάλο προνόμιο το οποίο τη θέτει ηθικά σε τέτοια θέση ώστε να μπορεί να διεκδικήσει την προβολή της ιστορίας πολλών λαών σε ένα συγκεκριμένο τόπο. Την ιστορία ανθρώπων διαφορετικών εθνοτήτων.
Σας ευχαριστούμε!