Αλκυόνη Παπαδάκη «Μια ατέλειωτη φυγή» *κριτική

Written by

Το νέο βιβλίο της Αλκυόνης Παπαδάκη έχει στο εξώφυλλό του την εικόνα ενός σταθμού τρένων. Δεν είναι τυχαία η επιλογή μιας τέτοιας εικόνας, αφού ο σταθμός για την ηρωίδα του βιβλίου, τη Μάγδα, είναι η αφετηρία της ιστορίας της καθώς και το τέλος της. Σταθερά για τη Μάγδα αποτελεί η φυγή της στη ζωή, ένας ατελείωτος κύκλος με πρόσωπα, εικόνες, αφηγήσεις, συναισθήματα που είναι κι αυτά φευγαλέα. Η ίδια νιώθει πως είναι περαστική, μια περιπατήτρια της ζωής κι όχι ένας σταθμός, ο σταθμός της είναι η διαρκής κίνηση, η διαρκής μετάβαση, η διαρκής φυγή. Όλα αυτά αφηγείται η Μάγδα μέσα από το ημερολόγιό της, το οποίο θα βρεθεί στα χέρια της ανιψιάς της Μαίρης.

Το ημερολόγιο της Μάγδας είναι και η κοσμοθεωρία της, η στάση ζωής της στα πράγματα. Μέσα από τις σελίδες του αφηγείται ιστορίες προσώπων που τη σημάδεψαν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Από παιδί ακόμη η Μάγδα κουβαλάει ένα κενό, το οποίο όμως δεν θα σταθεί εμπόδιο γι’ αυτήν στο να γνωρίσει την αλήθεια της. Εκτιμάει τη ζωή και αφουγκράζεται τους γύρω της. Οι εικονικές πράξεις και οι ιδιοτελείς σχέσεις απωθούν την Μάγδα, καθώς και κάθε είδους απόπειρα στέρησης της ελευθερίας της. Οι σχέσεις που κατάφερε να χτίσει γύρω της η Μάγδα είναι σχέσεις ουσιαστικές, ειλικρινείς, απενοχοποιημένες. Η γριά φίλη της Μάγδας, η Ουρανία, μοιάζει να καταλαβαίνει την ηρωίδα και να της δίνει κουράγιο «Όσες δυσκολίες κι αν περνάμε, πρέπει να κρατάμε την ψυχή μας καθαρή. Πάντα, στα όσα πέρασα, που δεν ήταν και λίγα, προσπαθούσα να μη χάσω το νήμα της ζωής. Τη χαρά των απλών, καθημερινών, ασήμαντων πραγμάτων. Ξέρεις… ακόμα κι όταν γκρεμίζονται τα πάντα γύρω σου, ψάξε να βρεις μια μουσική να ντύσεις αυτόν τον χαμό. Μια μελωδία. Κι αφιέρωσέ την εξαιρετικά σε κείνο που ροκανίζει την ψυχή σου».

Όλοι οι χαρακτήρες που παρουσιάζονται στο ημερολόγιο της Μάγδας (εγκιβωτισμοί) είναι άκρως ρεαλιστικοί, πρόσωπα καθημερινά και αυθεντικά που γίνονται προσιτά στον αναγνώστη ή ακροατή. Στις περιγραφές του ανθρώπινου βλέμματος κυριαρχεί ένας σχεδόν σουρεαλιστικός ποιητικός τόνος («Το βλέμμα της έφτανε στην ψυχή, πότε σαν φτερούγισμα τρομαγμένου πουλιού, πότε σαν κοφτερό μαχαίρι, πότε σαν τρυφερό φιλί»), μοιάζουν μάλιστα να ζωντανεύουν μέσα από τον μοναδικό μυθιστορηματικό λόγο της Αλκυόνης Παπαδάκη. Μοιάζουν με προσωπικότητες που μπορεί να έχουμε συναντήσει ή ακούσει γι’ αυτές όπως για παράδειγμα είναι ο κύριος Μένιος «Ευγενής, προσηνής, επίλεκτο μέλος της κοινωνίας, με το δικό του στασίδι στον ναό της ενορίας του. Προσέφερε πάντοτε τον οβολό του σε κάθε έρανο φιλανθρωπίας, υποστήριζε με τη ρητορική του ικανότητα τις αρχές και τις αξίες της ζωής και εξέφραζε τον πόνο και την απογοήτευσή του για την αλλοτρίωση της σύγχρονης κοινωνίας». Ο κύριος Μένιος είναι το πρότυπο θρησκόληπτου ανθρώπου που τηρεί τους τύπους και στερείται ουσίας και πραγματικής σχέσης με το θείο.

Σε όλες τις άκρως ανθρώπινες ανησυχίες η Μάγδα γίνεται μάρτυρας των προσώπων που την εμπιστεύονται, γίνεται το αποκούμπι τους και είναι το πρόσωπο που θα τους δώσει θάρρος για να πορευθούν. Μια τέτοια περίπτωση είναι ο Πάνος τον οποίο παροτρύνει «Ν’ ανακαλύψεις το δικό σου ένδυμα ψυχής. Μη δανειστείς τις στολές των άλλων. Όσο κι αν θέλουν να σε πείσουν κάποιοι πως είναι στα μέτρα σου και σου ταιριάζουν… Περιφρούρησε τη μοναδικότητά σου και μην αφήσεις κανέναν να παραχαράξει τα όνειρά σου». Αυτές τις πεποιθήσεις έρχεται να επιβεβαιώσει και ο Στάθης ο γεροροκάς «…παντού και πάντα υπάρχουν ανθρώπινες ψυχές που μεθούν με το άρωμα της ζωής. Που ονειρεύονται. Που φτιάχνουν τον αετό τους από κουρελόχαρτα και τον ξαμολούν στον ουρανό». Έτσι είναι και η Μάγδα, μια ψυχή που ονειρεύεται και μια ψυχή που ταξιδεύει με σταθμούς που δεν σηματοδοτούν τη στάση αλλά το επόμενο ταξίδι.

cityculture.gr/ γράφει η Βασιλική Ρούσκα