Από την ζωή και τους καθημερινούς ανθρώπους μιας περασμένης εποχής, στους μυθιστορηματικούς ήρωες με τους αλλόκοτους χαρακτήρες. Από το βιβλίο στο θέατρο, από την ζωή στην τέχνη. Από το παρελθόν στο παρόν και αντίστροφα, ο χρόνος, τα λόγια και οι εικόνες σημαδεύουν τα πρόσωπα, οι σκέψεις τροφοδοτούν τις λέξεις, λέξεις υφαίνουν τις ιστορίες, διηγήσεις ανακυκλώνουν και ανατροφοδοτούν νέες διηγήσεις.
Την μεταφορά-μεταγραφή για το θέατρο- του μυθιστορήματος Ανεμοδαρμένα Ύψη, παρακολουθήσαμε από το Κθβε, στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών.
Παράσταση συμπυκνωμένη στους χρόνους και στους τρόπους που εξελίσσεται. Παράσταση αφηγηματική, αφού εξελίσσεται από το τέλος προς την αρχή, ως αναδιήγηση ζωής και γεγονότων τα οποία ξεπηδούν από την βιωματική ανάμνηση της οικονόμου Νέλυς Ντην, από επιστολές και από την σύγκρουση των προσώπων, η οποία θα οδηγήσει στην υποταγή και στον αφανισμό τους.
Η θεματολογία όπως προκύπτει από την ιστορία και πίσω από τα γεγονότα του μυθιστορήματος, είναι ο έρωτας και η δίψα για εκδίκηση, η αχαριστία του ευεργετηθέντος ξένου, η προδοσία, οι κοινωνικοί διαχωρισμοί, το συμφέρον και ο αγώνας των ανθρώπων, η οικογενειακή ζωή, η μόρφωση, τα βιβλία ως πηγή καλλιέργειας, ψυχαγωγίας, παρηγοριάς, φυγής από την πραγματικότητα και ως μέσο κοινωνικών διαφοροποιήσεων, οι ασχολίες, οι απαιτήσεις, οι συνήθειες. Παράλληλα η παιδική ηλικία, ο γάμος και οι σχέσεις ανδρών -γυναικών, οι ηθικές αντιλήψεις, η θρησκευτικότητα, το νομικό πλαίσιο της ιδιοκτησίας, οι σχέσεις συγγένειας, το χρήμα, οι αξίες, το καλό και το κακό, η βία, το μίσος, οι αρρώστειες, ο θάνατος. Ακόμη τα όνειρα, η δύναμη της φαντασίας και η πραγματικότητα της ζωής στην τραχύτητά της, μια αίσθηση μοναξιάς, εγκλεισμού, απομόνωσης και εσωτερικής αναζήτησης στη γαλήνη της φύσης και στα έρημα τοπία, διαπερνούν τη ροή της εξέλιξης.
Τα εσωτερικά ερωτήματα, η αναζήτηση ευτυχίας, οι εμπειρίες, οι φόβοι, παράλληλα με εκμυστηρεύσεις, παραδοχές, ανομολόγητες σκέψεις και επιθυμίες στη δίνη μιας ακόρεστης δίψας για εκδίκηση, που φτάνει ως το τέλος της κατάπτωσης και ως τον θάνατο, αναδύονται αδρά μέσα από χαρακτηρολογικές επικαλύψεις. Μελαγχολική οριακή διαπίστωση, εικόνα κριτικής επιρροής στο κλίμα του ρομαντισμού, των γοτθικών μυθιστορημάτων, στον ρεαλιστικό απόηχο αλληλεπιδράσεων.
Αυτή τη συνθήκη της άμεσης αναδιήγησης σε κύκλους που έσπασαν την γραμμική ροή, συμπεριέλαβε η παράσταση στην πολύ ενδιαφέρουσα σκηνοθεσία του κ. Γ. Καλαβριανού, με λιτά μέσα, νοηματική συμπύκνωση και καίριες υπογραμμίσεις. Η ιστορία εξελίχθηκε θραυσματικά ως πολυεπίπεδη αφήγηση και αντηχητική αναπαράσταση, σε μικρές σκηνές, σε ευθεία υπενθύμιση της λογοτεχνικής πηγής και της εποχής. Παρουσίασε τα τραγικά γεγονότα στη θεατρική συνθήκη, με μια αίσθηση διαχρονίας, σε μετατοπισμούς εικονοποιΐας, μέσα και έξω από το θέατρο, σε υπονοητική εξέλιξη του χρόνου, που περιλαμβάνει και αφορά τρεις γενεές στην έκτασή του, στην ιστορία των δύο οικογενειών, των δύο σπιτιών, των πολλών προσώπων.
Αυτό το πλαίσιο ξεδίπλωσαν οι χαρακτήρες της παράστασης. Έδωσαν φωνή στους ήρωες του μυθιστορήματος και θεατρική έκφραση στην εξέλιξη της ιστορίας. Ξεπήδησαν από την ανάμνηση της οικονόμου, αυτονομήθηκαν και αφηγήθηκαν με τη σειρά τους, την οπτική της ζωής τους, συνδυαστικά, ως πρόσωπα φαντασμάτων και ως σύνολο ανθρώπων, με δραματική ένταση και στιγμές χιούμορ στην θεατρική αντιπαράθεσή τους.
Οι ηθοποιοί της παράστασης, απόλυτα ταιριαστοί με τους ρόλους και τους χαρακτήρες που κλήθηκαν να υπηρετήσουν, έδωσαν με την ενέργειά τους πλαστικότητα, κίνηση και χαρακτήρα στην ιστορία. Ανέτρεψαν τη φυσική διάσταση, φωτίζοντας τις σκοτεινές, βίαιες πλευρές των μυθιστορηματικών αυτών ηρώων. Με τα κοστούμια εκείνης της περασμένης εποχής, που τόνισαν διακριτά το αισθητικό, ρομαντικό, ταραγμένο πλέγμα της, εισήλθαν στη σκηνή του θεάτρου και στάθηκαν απέναντι στους θεατές, στην ατμοσφαιρική σκηνή έναρξης, με την πνοή που άφησαν να ξεφύγει σταδιακά και να ακουστεί ως μουσική κραυγή και κυματισμός πολλών αποχρώσεων από τα χείλη τους, πριν γίνει λόγος, χορός και τραγούδι στο σώμα της παράστασης.
Άφησαν στον θεατή να δει, με τη δύναμη της φαντασίας, το προτερόχρονο αστικό σκηνικό του βίου τους, ενταγμένο στον υπονοημένο χερσότοπο του βάθους της σκηνής. Κινήθηκαν στο ύστερο ρημαγμένο περιβάλλον του οίκου των δύο σπιτιών, ως φαντάσματα, ωσάν να βρίσκονταν κλεισμένα για πάντα στον χώρο που έζησαν τον κύκλο της ζωής τους. Από το ευρηματικό σκηνικό τοπίο της αποδόμησης, φωτίστηκαν με σκιές για να μας αποκαλύψουν τη δική τους αλήθεια στο βάθος του χαρακτήρα τους, ως πρόσωπα, που ανέβηκαν στη σκηνή του θεάτρου -και από την πλευρά των θεατών- στο δεύτερο μέρος, ολοκληρώνοντας το αερικό τους στίγμα στην ονειρική σκηνή, με το τέλος της ιστορίας.
Η κ. Έ. Σταμούλη, ως οικονόμος Νέλυ, επωμίστηκε το αφηγηματικό βάρος της παράστασης. Η ερμηνεία της είχε τη μεστότητα, την ειρωνική χάρη και την ελαφράδα υπέρβασης του ρόλου, με μια εσωτερική δύναμη και στιβαρότητα. Σχολίασε, συλλογιζόμενη τη ζωή αυτών τους οποίους υπηρέτησε και εξακολουθεί να υπηρετεί, κρατώντας ζωντανές τις αναμνήσεις στο μυαλό της. Αφέθηκε στην ιστορία των αρνητικών χαρακτήρων, αφηγούμενη εσωτερικευμένα προς τους θεατές, απευθυνόμενη άμεσα προς τα πρόσωπα, παίρνοντας μέρος και η ίδια στις σκηνές της δράσης. Με το ένστικτό της πάτησε στο τοπίο των αναμνήσεων, βασισμένη στη θεματολογία του βιβλίου, στις τεχνικές του θεάτρου, στους τρόπους και τις τροπές της συγκεκριμένης ιστορίας, την οποία μας αφηγήθηκε με λαϊκή παρατηρητικότητα, ευστροφία και χιούμορ, στη σκηνή του θεάτρου.
Ανεμοδαρμένα Ύψη, στη θεατρική μεταγραφή του ΚΘΒΕ: παράσταση ατμοσφαιρικής σκοτεινότητας, αισθητικής πολυσημίας, πρωτόγονης ποιητικής αύρας και σθεναρής ενέργειας, στη μαγεία του θεάτρου, φως στη ρωγμή της σαγήνης.
ΑΝΕΜΟΔΑΡΜΕΝΑ ΥΨΗ της Έμιλυ Μπροντέ (1818- 1848)
Συντελεστές:
Mετάφραση-Διασκευή-Σκηνοθεσία: Γιάννης Καλαβριανός
Δραματολόγος παράστασης: Αντώνης Σολωμού
Βοηθός σκηνοθέτης- Επιμέλεια κίνησης: Αλεξία Μπεζίκη
Σκηνικά: Γιάννης Θαβώρης
Κοστούμια: Αλεξάνδρα Μπουσουλέγκα, Ράνια Υφαντίδου
Μουσική: Άγγελος Τριανταφύλλου
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Β΄ Βοηθός σκηνοθέτη: Γιώλικα Πουλοπούλου
Βοηθός σκηνογράφου: Ελίνα Ευταξία
Β΄ Βοηθός σκηνογράφου: Μαρία Όσσα
Οργάνωση παραγωγής: Αθανασία Ανδρώνη
Γιώργος Γλάστρας (Χήθκλιφ), Αίγλη Κατσίκη (Ισαβέλλα), Γιώργος Κολοβός (Έντγκαρ), Αγγελική Νοέα (Φράνσις), Ορέστης Παλιαδέλης (Ιωσήφ), Μαριάνθη Παντελοπούλου (Κάθριν), Γρηγόρης Παπαδόπουλος (Χίντλεϋ), Κωστής Ραμπαβίλας (Έρτον), Αρετή Σεϊνταρίδου (Κάθυ), Έφη Σταμούλη (Νέλυ), Ορέστης Χαλκιάς (Λίντον).
cityculture.gr/ γράφει η Άγγελα Μάντζιου