Διηγήματα με παράξενους τίτλους. Τα διατρέχουν σκέψεις σκοτεινές, παρελθοντικές, ενοχικές και εφήμερες. Διηγήματα αποχαιρετισμού όπως σημειώνει ο συγγραφέας Αντόνιο Ταμπούκι στο εισαγωγικό σημείωμα.
«Ο τίτλος του βιβλίου ανήκει στο Εουτζένιο Μοντάλε, που έπεσε πάνω σε έναν άγγελο με μαύρα φτερά πολύ πριν από μένα. Πρόκειται για έναν τίτλο που θέλει βεβαίως να είναι φόρος τιμής αλλά κυρίως μια τρυφερή θύμηση». (Α.Τ. εισαγωγικό σημείωμα)
Ένας μικρόκοσμος φωνών, αναμνήσεων, εμμονών, φευγαλέων εντυπώσεων, σχέσεων, πολιτικής ουτοπίας. Κείμενα με διακοπτόμενο ρυθμό και θεατρική έκφραση και με τίτλους «Φωνές μεταφερόμενες από κάτι, αδύνατο να πεις από τι», «Νύχτα, θάλασσα ή απόσταση», «Το νανούρισμα», «Μπορεί το φτερούγισμα μιας πεταλούδας στη Νέα Υόρκη να προκαλέσει τυφώνα στο Πεκίνο;», «Το άλμα της πέστροφας ανάμεσα στα βράχια μου θυμίζει τη ζωή σου», «Πρωτοχρονιά», μιλούν για τους σκοτεινούς αγγέλους που κρύβονται μέσα μας.
Ιστορίες που προκύπτουν από φευγαλέες φράσεις συζητήσεων σε ανοιχτούς χώρους, μπερδεύονται με ονόματα και ιστορίες του παρελθόντος που ζητούν νέα διάσταση εξιστόρησης. Οι αναμνήσεις μιας νύχτας του 1969 όταν μια παρέα νέων, ύστερα από μια συζήτηση στο σπίτι ενός γέρου ποιητή, αποχωρίζεται στο δρόμο με αστεϊσμούς. Τη στιγμή που εμφανίζεται ένα μαύρο αυτοκίνητο κι ένα όπλο σημαδεύει τη νεανική καρδιά, αρχίζει μια περιπέτεια πολιτικής τρομοκρατίας και φόβου στη μελαγχολική διαίσθηση της πόλης και του αφηγητή της ιστορίας. Μια γυναίκα κάνει μια πλάκα στον συγγραφέα φίλο της Εντοάρντο – που μόλις τέλειωσε ένα βιβλίο για την έννοια του αστείου στη μπαρόκ λογοτεχνία – και φεύγει, αναζητώντας τον εαυτό της, μαζί με τα χειρόγραφα του βιβλίου που είναι σαν να το έχει γράψει η ίδια, ύστερα από τόση μελέτη αναζήτησης βιβλιογραφίας, στη βιβλιοθήκη. Σ’ έναν καθρέφτη ξενοδοχείου θα δει φευγαλέα τον άγγελο του παιδιού που υπήρξε η ίδια – αλλά γερασμένο – και θα ξεσπάσει σε δάκρυα. Μια ανάκριση συνείδησης φέρνει στο φως πολιτικές πράξεις του παρελθόντος και τις αντίστοιχες συνέπειες για έναν ηλικιωμένο κύριο. Η ποιητική δημιουργία και οι συναντήσεις στο συγχρονισμό παρόντος – παρελθόντος, γυναικών που τρέφουν- και τρέφονται από- την ποιητική φαντασία σε ένα περιβάλλον γηρατειών και «θεατρικής» αυτοκριτικής ενός κουρασμένου ποιητή. Ίσως πρόκειται για τον Εουτζένιο Μοντάλε, που παραδίδει είκοσι μαδριγάλια στη νεαρή θαυμάστρια με τον όρο να δημοσιεύονται πέντε κάθε φορά ποιήματα για τέσσερα χρόνια μετά το θάνατό του.Φόρος τιμής στη μοναξιά, τη φήμη, το γήρας. Ένα ταξίδι στον υποσυνείδητο χώρο των αναμνήσεων με τον πλοίαρχο Νέμο και τις υποβρύχιες εικόνες των τεράτων που τον κατοικούν για τον Τσίνο, τον ήρωα μιας ιστορίας παιδικών ανακαλύψεων στο πατρικό σπίτι.Μια ιστορία για το τέλος της αθωότητας, τη συνείδηση του κακού που έχει μια πολιτική διάσταση στο πρόσωπο του πατέρα, στο παρελθόν του φασισμού.
Ιστορίες ταυτότητας, μυστηρίου και πραγματικότητας, που αδυνατεί να καταγράψει η Λογοτεχνία,στη βιωμένη συνείδηση μιας πραγματικότητας που κυλάει συνεχώς στις ιδιωτικές αναμνήσεις και στις δημόσιες εκφράσεις του φανταστικού. Η τέχνη, το παράδοξο και αντίστροφο των καταστάσεων,η επικοινωνία, η συγγραφή ως κατανόηση του μυστηριώδους ποιητικού που κρύβεται μέσα μας, το υπαινικτικό παιχνίδι των λέξεων, η αμφισημία των προσώπων, η αναδιήγηση του παρελθόντος, οι πόλεις, η κούραση των πραγμάτων και η σκόνη του χρόνου στο μέλλον του ελεύθερου χώρου της λογοτεχνίας…
«Ξεκίνησε μια περιπετειώδης περίοδος. Διότι αυτό που πραγματικά μετρούσε ήταν η περιπέτεια, τα βιβλία κατά βάθος δεν είχαν καμία σημασία.Το σημαντικό ήταν να ψάχνεις, να ζεις εκείνη τη στιγμή σχεδόν πυρετικής ευφορίας, όπου όλα εκρήγνυνται, ο κόσμος , η κοινωνία, οι συμβατικότητες : αλλά και οι λέξεις εκρήγνυντο, οι λέξεις ήταν επίσης φρενιτικές και πυρετώδεις. Η ανακάλυψη του Σελίν συνέβη τότε. Και ήταν μια ανακάλυψη που την τάραξε … Από αυτόν κατάλαβε ότι τα βιβλία ήταν σημαντικά : Ο Σελίν ήταν μια νάρκη κάτω από τα πόδια των ορθοφρονούντων, ήταν μια τεράστια εκπυρσοκρότηση, μια εσωτερική έκρηξη που αμφισβητούσε τα πάντα: την τάξη, την κοινωνία, τα συναισθήματα. Με την ανάγνωση του Σελίν είχε καταλάβει ότι το παρελθόν δεν μπορούσε πια να είναι το ίδιο».
Αντόνιο Ταμπούκι ένας Ευρωπαίος συγγραφέας που αγάπησε την ποίηση του Πορτογάλου ποιητή Φερνάντο Πεσσόα 1888- 1935, (επιμελητής των Ιταλικών εκδόσεων των έργων του ποιητή), αγάπησε επίσης την Ελλάδα που αποτέλεσε γι’ αυτόν πηγή έμπνευσης.
«Η λογοτεχνία είναι ο χώρος της μεγαλύτερης ελευθερίας που γνώρισε ποτέ ο άνθρωπος γι’ αυτό και τα ολοκληρωτικά καθεστώτα την καταδιώκουν». Αντόνιο Ταμπούκι.
ANTONIO TABUCCHI (Πίζα 1943 – Λισαβόνα 2012) Ο ΜΑΥΡΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ Μετάφραση Ανταίος Χρυσοστομίδης Εκδόσεις ΆΓΡΑ