Ξεκινάς το πρωί τη μέρα σου λέγοντας μια αόριστη καλημέρα. Πιάνεις το «έξυπνο» τηλέφωνό σου να δεις αν είχες κάποια κλήση, κάποιο μήνυμα, κάποιο ηλεκτρονικό μήνυμα, κάποια ειδοποίηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν χρειάζεται να ανοίξεις τον υπολογιστή σου, το υπερ-τηλέφωνό σου τα κάνει όλα και σε πληροφορεί για όλα. Δεν χρειάζεται καν να διαβάσεις για την κοινωνικοπολιτική επικαιρότητα κάποια εφημερίδα· ό,τι χρειάζεται να μάθεις το βρίσκεις με το πάτημα ενός μαγικού κουμπιού. Το διαδίκτυο είναι πλέον απαραίτητο στη ζωή σου και το αναζητάς όπου βρίσκεσαι σαν το νερό. Η οποιαδήποτε απόσταση εκμηδενίζεται από την οθόνη του υπολογιστή ή του τηλεφώνου σου, όλα είναι απλά. Η τεχνολογία φέρνει τον κόσμο κοντά, σβήνει τις αποστάσεις, ψυχαγωγεί, πληροφορεί. Τι γίνεται όμως όταν γίνεται αλόγιστη χρήση της τεχνολογίας; Τι είναι αυτό που απομένει στον άνθρωπο; Τι μας ωθεί τόσο ώστε να την αποζητούμε διαρκώς στη ζωή μας; Μήπως τελικά κερδίζει περισσότερο χώρο στη ζωή μας απ’ ό,τι οι ίδιοι αρχικά προσδοκούσαμε;
Οι περισσότεροι ίσως έχουμε παρατηρήσει τον εαυτό μας να ελέγχει σε ενοχλητικό βαθμό το τηλέφωνό μας οποιαδήποτε ώρα της ημέρας. Αν δεν μπορούμε να κάνουμε την παραπάνω παραδοχή για τον εαυτό μας, τουλάχιστον θα πρέπει να έχουμε αναγνωρίσει τα σημάδια αυτά σε τρίτους, ακόμη και σε αγνώστους. Πόσες φορές άραγε βλέπουμε ανθρώπους με σκυμμένα κεφάλια πάνω από την οθόνη ενός κινητού, ενός tablet, ενός laptop; Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κατάχρηση του κινητού από τους ανθρώπους, με σκυφτό πάντα κεφάλι, στο δρόμο, στο αστικό, στο καφέ. Φαινόμενο απουσίας επικοινωνίας, φαινόμενο απουσίας θέλησης για επικοινωνία. Είναι ενοχλητικό έως και αγενές το να κοιτάς διαρκώς το κινητό σου τηλέφωνο σαν να είναι η προέκταση του χεριού σου και -ακόμη περισσότερο- προέκταση του εγκεφάλου σου την ώρα που έχεις απέναντί σου κάποιο φυσικό πρόσωπο που βρίσκεται τη συγκεκριμένη στιγμή μαζί σου και είναι εκεί μόνο για σένα. Ναι, εσένα. Ο χρόνος την εποχή που διανύουμε είναι πράγμα δυσεύρετο, το ίδιο και η συνάντησή μας με κάποιον. Συνήθως οι υποχρεώσεις μάς αποτρέπουν να βλέπουμε όσο συχνά θα θέλαμε αγαπημένα μας πρόσωπα. Όταν αυτό όμως γίνεται εφικτό οφείλουμε να εκτιμούμε τη στιγμή αυτή και να μην την ακυρώνουμε δίνοντας προτεραιότητα σε μια οθόνη και σε έναν κόσμο ψηφιακό.
Πόσο δύσκολο είναι να καταλάβουμε πως ο υπολογιστής και το διαδίκτυο δεν πρέπει να αποτελούν τον αυτοσκοπό στη ζωή μας αλλά ένα μέσο που μας εξυπηρετεί. Τελικά αυτός ο αδιάκοπος έλεγχος μηνυμάτων/ κλήσεων/ βιντεο-κλήσεων, σε τι αποσκοπεί; Ίσως να νιώθουμε μόνοι, περισσότερο απ’ όσο νομίζουμε. Ίσως ψάχνοντας για σταθερές στη ζωή μας, καταλήγουμε να ψάχνουμε υποκατάστατα. Σχέσεις εύπεπτες, διαδικτυακές που δεν γνωρίζουνε στ’ αλήθεια εμάς αλλά ό,τι εμείς φιλτράρουμε και προβάλλουμε με δεξιοτεχνία. Μα ποιος νοιάζεται; Άρθρα αμέτρητα μας πληροφορούν για την αλόγιστη χρήση υπολογιστών παντός τύπου και την επίδρασή τους στην καθημερινότητα και τον ανθρώπινο ψυχισμό. Στην προσπάθειά μας να κάνουμε μια ζωή εύκολη, την περιπλέκουμε επενδύοντας σε κόσμους ψεύτικους. Καταργούμε με ευκολία τη φυσική παρουσία προσώπων, καταργούμε την έντυπη πληροφόρηση, τα έντυπα βιβλία και εθιζόμαστε σε μια αποσπασματικότητα αρκούμενοι μόνο σε ό,τι είναι άμεσο, εύκολο και ανέξοδο σε κόπο.
Πώς μπορεί όμως κανείς να καθορίσει το μέτρο σε όλα αυτά; Ένα πρώτο βήμα θα ήταν η ειλικρινής παραδοχή αυτής της υπέρβασης του μέτρου από εμάς τους ίδιους. Ας μετράμε πόσες ώρες αφιερώνουμε μπροστά από μια οθόνη, οποιαδήποτε οθόνη μέσα στη μέρα μας και πόσο χρόνο αλήθεια περάσαμε με τον εαυτό μας ή με κάποιον άλλο. Τι δίνει ποιότητα στη ζωή μας; Η άμεση επαφή είναι αναντικατάστατη, η χαρακτηριστική μυρωδιά μιας εφημερίδας ή ενός βιβλίου, το χέρι μας που αλλάζει απαλά μια σελίδα, μια βόλτα δίχως να παρεμβάλλεται οθόνη μπροστά στα μάτια μας. Ας αναζητήσουμε περισσότερο την αλήθεια που μπορεί να προσφέρει η ζωή και όχι τα αντίγραφά της. Όσο ελκυστικά και αν αυτά στην αρχή δείχνουν, ένα είναι το μόνο βέβαιο: έχουν ημερομηνία λήξης.
cityculture.gr / γράφει η Βασιλική Ρούσκα