Το έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου Η Βάπτιση του Χριστού (“Bautismo de Cristo”) (1597-1600) αντλεί τη θεματολογία του από την Καινή Διαθήκη (Μκ 1, 9-11). Μέχρι την έλευση του Χριστού ο Ιωάννης ο βαπτιστής κήρυττε και βάπτιζε τους πιστούς με βάπτισμα μετανοίας προς άφεση των αμαρτιών τους. Η έλευση του Χριστού σηματοδοτεί κατά το ευαγγέλιο την εγγύτητα της βασιλείας του Θεού (Μκ 1, 15). Ο πίνακας της Βάπτισης είχε αρχικά φιλοτεχνηθεί για την Αγία Τράπεζα της εκκλησίας Doña María de Aragón του κολεγίου Augustine στη Μαδρίτη. Σήμερα βρίσκεται στον Μουσείο Πράδο της Μαδρίτης μαζί με άλλα έργα του El Greco.
Η σύνθεση διαχωρίζεται νοητά σε δύο επίπεδα, το γήινο (κάτω μέρος του πίνακα) και το ουράνιο ή υπερφυσικό (πάνω μέρος του πίνακα). Φανερά είναι τα μανιεριστικά στοιχεία που χρησιμοποιεί ο καλλιτέχνης στη Βάπτιση του Χριστού. Αυτά είναι η παραμόρφωση, η επιμήκυνση των μορφών, η σιγμοειδής φόρμα (S), οι καμπύλες. Οι μορφές της σύνθεσης εμφανίζονται με έντονη επιμήκυνση που δίνει την αίσθηση πως αιωρούνται. Κεντρικά πρόσωπα του έργου είναι ο Χριστός ο οποίος βρίσκεται αριστερά προς τον θεατή του έργου, σχεδόν γυμνός, με τα χέρια του ενωμένα στο ύψος του στήθους σε στάσης δέησης, ενώ δεξιά της σύνθεσης βρίσκεται ο Ιωάννης ο βαπτιστής ενδεδυμένος με «τρίχας καμήλου» (Μκ 1, 6) να εμβαπτίζει ρίχνοντας νερό τον Χριστό. Πίσω από τον Χριστό εικονίζονται πέντε αγγελικές μορφές των οποίων την ιδιότητα μαρτυρούν τα φτερά τους. Αυτές κρατούν το έντονο κόκκινο ιμάτιό του-σύμβολο της θυσίας και του μαρτυρίου του. Τα δύο επίπεδα της σύνθεσης ενώνονται με ένα περιστέρι-σύμβολο της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος («το πνεύμα ως περιστεράν καταβαίνον», Μκ 1,10). Στο επάνω μέρος της σύνθεσης σχηματίζεται η Δόξα, αγγελικές μορφές οι οποίες έχουν στο κέντρο τους τον ουράνιο Θεό-Πατέρα του οποίου η απεικόνιση μαρτυρά βυζαντινές επιρροές. Έντονη είναι η πνευματικότητα που εκφράζει η Βάπτιση του Χριστού καθώς και το στοιχείο της Αποκάλυψης του Θεού ή αλλιώς η Θεοφάνεια.
Info
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος,
Η Βάπτιση του Χριστού (1597-1600),
(“Bautismo de Cristo”)
Museo del Prado, Μαδρίτη
cityculture.gr/ γράφει η Βασιλική Ρούσκα