Βιρτζίνια Γουλφ – Ένα δικό της δωμάτιο – κριτική βιβλίου

Written by

Βιρτζίνια Γουλφ – Ένα δικό της δωμάτιο – κριτική

Ένα δικό της δωμάτιο: Δοκίμια-διαλέξεις με άρωμα λογοτεχνίας, προορισμένα να εκφωνηθούν σε ακροατήριο φοιτητριών σε Αγγλικά κολλέγια. Η συγγραφέας συνάγει καίρια συμπεράσματα παρατηρώντας και μελετώντας τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες της ζωής των γυναικών καθώς και το ίχνος τους στην τέχνη. Λεπταίσθητοι σχολιασμοί και διαπιστώσεις σχετικά με το φύλο, την μόρφωση, τις συνήθειες, τις ενασχολήσεις, τη διασκέδαση, τις προτιμήσεις, αποτυπώνουν με οξύνοια την διάσταση διαχωρισμού, μη συμμετοχής των γυναικών στη διαδικασία παραγωγής καλλιτεχνικού έργου, εξαιτίας κοινωνικών και οικονομικών διακρίσεων, νοοτροπιών και πεποιθήσεων, αντιλήψεων και ιδεολογιών σχετικά με την ανισότητα των φύλων.


Η ομορφιά, οι επιθυμίες, τα όνειρα και οι φιλοδοξίες των γυναικών, αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τους άνδρες μυθιστοριογράφους και ποιητές, αλλά οι ίδιες έζησαν κρυμμένες στην σφαίρα του αόρατου και αφανούς, περιορισμένες στα οικιακά καθήκοντα στους κόλπους της οικογένειας στην οποία έτυχε να γεννηθούν. Ακόμη και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα, ο ρόλος των γυναικών περιορίζεται αισθητά στην ενασχόληση της γραφής επιστολών και της ακρόασης συνομιλιών και συζητήσεων μεταξύ ανδρών σε γεύματα και δείπνα. Η μορφωτική διέξοδος λαμβάνει χώρα σε κατ’ οίκον μελέτη και τα πανεπιστήμια και τα φημισμένα κολλέγια, αποτελούν για αιώνες προνόμιο των ανδρών. Αυτές οι μελαγχολικές διαπιστώσεις εκθέτουν, με μια δόση ειρωνείας στο ύφος, την κατάσταση απαγορεύσεων, αποκλεισμού, καταπίεσης των γυναικών.
Η ζωή στην Αγγλία, πρακτικά ζητήματα της καθημερινότητας, κοινωνικοί διαχωρισμοί, θεωρίες και επιστημονικές κατακτήσεις, επιτεύγματα και καλλιτεχνικά έργα, αναδύονται μέσα από απόψεις, στοχασμούς, αναφορές, μελέτες και κοινωνιολογικές παρατηρήσεις ενός νεωτερικού -για την εποχή- πνεύματος.


Ανιχνεύοντας την αχνή παρουσία -περιορισμένων έστω φωνών- κάποιων τολμηρών γυναικών στην ανδροκρατούμενη λογοτεχνική παραγωγή, κυρίως πριν τον 19ο αιώνα, συγκρίνει το ύφος, την θεματολογία και τα μέσα έκφρασης των δύο φύλων, διατυπώνοντας ζωηρές και σαφείς σκέψεις γύρω από την θεωρία του μυθιστορήματος, της ποίησης και του αθροίσματος παραγωγής σκέψης στους αιώνες που θα ακολουθήσουν. Η ευρυμάθεια και η ανήσυχη-αντισυμβατική ματιά της, μέσα από ουσιαστικές μελέτες του έργου ανδρών και γυναικών, φιλοσόφων, ποιητών και μυθιστοριογράφων, ερευνά διεξοδικά την εμβέλεια- απήχηση της σκέψης τους στην κοινωνική ζωή.


Η συγγραφέας υποστηρίζει την οικονομική χειραφέτηση των γυναικών, την διεκδίκηση προσωπικού χώρου και χρόνου περισυλλογής για την μορφωτική και πνευματική ωρίμανση. Αυτά τα στοιχεία θεωρεί σημαντικά προκειμένου να απελευθερωθεί η ενέργεια της φαντασίας και να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή των γυναικών στην καλλιτεχνική-αισθητική δημιουργία.


Με το στοχαστικό πνεύμα της, αφουγκράζεται με σθένος τις αλλαγές που έρχονται να ανατρέψουν την ισχύουσα κατάσταση ανά τους αιώνες, αναγνωρίζοντας την ιδιαίτερη αξία των φωνών των ίδιων των γυναικών στην λογοτεχνία. Οραματίζεται τον εμπλουτισμό της τέχνης στο στίγμα της πολυφωνικής εστίασης, εάν και εφόσον συντρέξουν οι προϋποθέσεις ιδιωτικότητας που επισημαίνει (χρήματα-χρόνος – χώρος), δίνοντας τον μελλοντικό προαγγελτικό παλμό διαπίστευσης της μοναδικότητας και της αυθεντικότητας της τέχνης της γραφής.

Βιρτζίνια Γουλφ – Ένα δικό της δωμάτιο
Μετάφραση – εισαγωγή – σημειώματα: Βάσια Τζανακάρη
Εκδόσεις Μεταίχμιο


Αποσπάσματα


« Διότι πιστεύω ότι αν ζήσουμε άλλον έναν αιώνα-μιλάω για τη συλλογική ζωή, που είναι η αληθινή ζωή, και όχι για τις μικρές ζωές που ζούμε ατομικά- και έχουμε πεντακόσιες λίρες τον χρόνο και ένα δωμάτιο δικό μας η καθεμιά· αν συνηθίσουμε να έχουμε την ελευθερία και το θάρρος να γράφουμε ακριβώς αυτό που σκεφτόμαστε· αν δραπετεύουμε λίγο από το κοινόχρηστο καθιστικό και βλέπουμε τους ανθρώπους όχι πάντα στο πλαίσιο της σχέσης του ενός με τον άλλον αλλά σε σχέση με την πραγματικότητα· καθώς και τον ουρανό και τα δέντρα ή οτιδήποτε όπως είναι στην πραγματικότητα · αν κοιτάξουμε πέρα από τον μπαμπούλα του Μίλτον, γιατί κανείς άνθρωπος δεν θα έπρεπε να κλείνει τη θέα · αν αντιμετωπίσουμε το γεγονός, γιατί είναι γεγονός, (…), τότε θα υπάρξει η ευκαιρία και η νεκρή ποιήτρια που ήταν η αδερφή του Σαίξπηρ θα ανακτήσει το σώμα που τόσες φορές θυσίασε». Σελ.237-238


«Και τα μυθιστορήματα, χωρίς να το θέλουν, αναπόφευκτα λένε ψέματα». Σελ.193

«Ένα θαυμάσιο δάκρυ κύλησε
Από την πασιφλόρα έξω στην πόρτα.(…)
Αυτό σιγομουρμούριζαν οι άνδρες στα γεύματα πριν από τον πόλεμο; Και οι γυναίκες;
Η καρδιά μου είναι ένα πουλί που τραγουδά
Με φωλιά σε νοτισμένους μίσχους·(…)». Σελ. 42-43


«…η ομορφιά του κόσμου που σύντομα θα χανόταν έχει για κάποιο λόγο δύο κόψεις, η μια γεμάτη γέλιο, η άλλη γεμάτη οδύνη, που σκίζουν την καρδιά στα δύο» . Σελ.50


« Ποιες συνθήκες είναι απαραίτητες για τη δημιουργία ενός έργου τέχνης;- χιλιάδες ερωτήματα ανέκυπταν μεμιάς. Αλλά χρειαζόμουν απαντήσεις, όχι ερωτήσεις·». Σελ.68

«Και συμπεραίνουμε από αυτή την πελώρια σε όγκο σύγχρονη λογοτεχνία εξομολόγησης και αυτοανάλυσης ότι το να γράψεις ένα ιδιοφυές έργο είναι σχεδόν πάντοτε ένα επίτευγμα τεράστιας δυσκολίας. Όλα είναι ενάντια στην πιθανότητα να αναδυθεί από το μυαλό του συγγραφέα πλήρες και ακέραιο. Γενικά οι υλικές συνθήκες είναι ενάντιες. Σκυλιά γαυγίζουν· οι άνθρωποι διακόπτουν· πρέπει να κερδηθούν χρήματα· παρουσιάζονται προβλήματα υγείας· Επιπλέον, αυτό που εντείνει όλες αυτές τις δυσκολίες και τις κάνει πιο δυσβάσταχτες είναι η διαβόητη αδιαφορία του κόσμου. Ο κόσμος δεν ζητάει από κανέναν να γράψει ποιήματα και μυθιστορήματα και ιστορικά βιβλία· δεν τα χρειάζεται». Σελ. 119-120


«Γιατί τα αριστουργήματα δεν είναι μεμονωμένα και μοναχικά δημιουργήματα· είναι το αποτέλεσμα πολλών ετών συλλογικής σκέψης, σκέψης του συνόλου των ανθρώπων, ώστε πίσω από τη μία φωνή βρίσκεται η εμπειρία της μάζας». Σελ.146


« Διότι τα βιβλία αποτελούν συνέχεια το ένα του άλλου, παρόλο που συνηθίζουμε να τα κρίνουμε ξέχωρα». Σελ. 174-175


« Ελπίζω να έχετε με οποιονδήποτε τρόπο χρήματα αρκετά ώστε να ταξιδεύετε και να αδρανείτε, να συλλογίζεστε το μέλλον ή το παρελθόν του κόσμου, να ονειρεύεστε πάνω από βιβλία, να χαζολογάτε στις γωνιές του δρόμου και να αφήνετε την πετονιά της σκέψης να βυθίζεται βαθιά στο ποτάμι». Σελ. 229

cityculture.gr / Βιρτζίνια Γουλφ – Ένα δικό της δωμάτιο – κριτική βιβλίου / Άγγελα Μάντζιου