Σκηνοθεσία: Τζον Μαλόοφ, Τσάρλι Σίσκελ
Διάρκεια: 83′
Το άκουσμα του ονόματος της Βίβιαν Μάιερ δεν μας προξενεί κανένα ενδιαφέρον. Δεν έχουμε ακούσει πουθενά γι αυτήν, δεν ξέρουμε περί ποιας πρόκειται, δεν μας έχει μιλήσει κανείς γι αυτήν. Άρα το να “Βρούμε” (Finding) την εν λόγω κυρία μας φαίνεται αρχικά μία ανώφελη προσπάθεια. Ο Τζον Μάλοοφ δεν το είδε έτσι. Πες το από περιέργεια, πες το από τρέλα, πες το από μεράκι, ήθελε να γράψει ένα βιβλίο γύρω από κάποια αρνητικά που έπεσαν στα χέρια του. Αρνητικά εννοώντας τα μη τυπωμένα φωτογραφικά φιλμ. Και ο δρόμος της τύχης τον έφερε πάνω στην κυρία Βίβιαν Μάιερ. Φωτογράφος λοιπόν. Και είναι τόσο καλή που να αξίζει να γυρίσει κάποιος ένα ντοκιμαντέρ για χάρη της; Ναι, παραπάνω από καλή. Εξαιρετική θα λέγαμε! Μία φωτογράφος λοιπόν, άγνωστη, ερασιτέχνης, η οποία βιοπορίζοταν εργαζόμενη ως νταντά, νεκρή πια, καταφέρνει να εμπνεύσει τον νεαρό Τζον να ψάξει να βρει τι κρύβεται πίσω από την μυστηριώδη ιδιοφυΐα της και τις αμέτρητες μη τυπωμένες φωτογραφίες της.
Κινηματογράφηση επηρεασμένη από το “Searching for the Sugarman” αλλά με μία παραπάνω δυσκολία: την απουσία της Βίβιαν ως φυσική παρουσία στην κινηματογράφικη διαδικασία. Αρκετά έντονο το συνεντευξιακό κομμάτι του ντοκιμαντέρ, κοντά στον κινηματογράφο του Μάικλ Μουρ όσον αφορά την παρουσία αφηγητή αλλά και την τοποθέτηση του ίδιου του σκηνοθέτη εντός κάδρου, με πολλά φλασμπακ, με άπειρο υλικό από την δουλειά της Μάιερ και με μία διάθεση ανάδειξης τόσο της ίδιας ως προσωπικότητα όσο κυρίως ως καλλιτεχνική αυθεντίας. Κεντραρισμένο στο ακόρεστο πάθος της ίδιας για καθαρή, ανιδιοτελή προσέγγιση της φωτογραφίας, αλλά και στην επιμονή της (για αρκετό καιρό) τα φιλμ της να μην τυπωθούν αλλά να μείνουν για πάντα κομμάτι κάποιας κούτας. Κυρίως όμως, εστιασμένη στην δίχως δεύτερη σκέψη ανάγκη της Βίβιαν για την αιώνια αποτύπωση της στιγμής στο φιλμ.
Η εξαγωγή συμπερασμάτων αν και απαιτεί προηγούμενη εμπειρία γύρω από την εργασία πάνω σ’ αυτό που λέμε “τέχνη της εικόνας” παραείναι ξεκάθαρη και στρέφεται κυρίως σε δύο άξονες. Ο πρώτος είναι η σχέση της τέχνης και του χρόνου ή καλύτερα του “ωραίου” και του ¨χρόνου”. Η συνύπαρξη των δύο αυτών εννοιών που τυραννούν τους καλλιτέχνες ανά τους αιώνες τόσο σε επίπεδο καθαρό εννοιολογικό όσο και σε επίπεδο προσωπικής σκοπιμότητας είναι τελικά μία συνάρτηση της τύχης. Η αναγνώριση δεν έρχεται πάντα στην ώρα της και πιθανόν να μην κρατά για πάντα. Έτσι η Βίβιαν Μάιερ πέθανε ως μία άσημη νταντά που απλώς ο περίγυρος της ήξερε πως είχε πάθος για τις φωτογραφίες και αν δεν έπεφτε η δουλειά της στα χέρια κάποιου περίεργου καλλιτέχνη θα έμενε για πάντα στην σκιά της καλλιτεχνικής χειμέριας νάρκης. Το έργο είναι εκεί και περιμένει να επικοινωνήσει.
Το δεύτερο στοιχείο βρίσκεται να κινείται ως συμπέρασμα στον χώρο των απανταχού φωτογράφων. Η νέα τάση της λήψης φωτογραφίας απ’ όλους βρίσκει τους επαγγελματίες φωτογράφους σε αναμμένα κάρβουνα καθώς- όπως θεωρούν οι ίδιοι- η φωτογραφία θα πρέπει να είναι προϊόν δουλειάς ειδικού. Ε λοιπόν, πλανάται πλάνην οικτράν όποιος νομίζει πως έχει την αποκλειστικότητα απέναντι στην τέχνη. Η φωτογραφία μπορεί να είναι κομμάτι εργασίας, προσοδοφόρο επάγγελμα, παιχνίδι στα χέρια φοιτητή αρχιτεκτονικής, πειραματική ενασχόληση, αγγαρεία ή ό,τι άλλο θέλεις. Λοιπόν ναι, όποιος κρατά φωτογραφική μηχανή είναι φωτογράφος. Και κάποιοι απ’ αυτούς είναι εξαιρετικοί φωτογράφοι. Η Βίβιαν Μάιερ δεν έβγαλε ούτε μισό δολάριο από την φωτογραφία. Αλλά τελικά αποκαλύφθηκε ότι είναι μία από τις καλύτερες φωτογράφους εις τους αιώνας,των αιώνων, αμήν. Η καταδίκη του ερασιτεχνισμού από τους επαγγελματίες του είδους φτάνει σε σημείο ανασφάλειας. Ειδικά σήμερα, που η φωτογραφία είναι μέρος της καθημερινότητας μας και ο σύγχρονος άνθρωπος γίνεται παπαράτσι του εαυτού του, τα όρια της εσωτερικότητας επεκτείνονται και η τέχνη παράγεται εκεί έξω ανεξάντλητα περιμένοντας ακούραστα τον άνετο άραγμα στον θώκο της, ξεπερνώντας την εσωτερική φωνή μεμψιμοιρίας αλλά και το κριτικό δάκτυλο του “γνώστη”.
Εν ολίγοις και εν κατακλείδι, σκατά στους ειδικούς! Ζήτω το πάθος για δημιουργία! Σκάτα στους σνομπ επαγγελματίες! Ζήτω η αγνή τέχνη! Τρία ζήτω για την Βίβιαν Μάιερ! Ζήτω! Ζήτω! Ζήτω!
Που το βλέπω;: Η ταινία είναι υποψήφια για όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ αλλά οι ντόπιοι διανομείς δεν έχουν και σε πολύ εκτίμηση τις ταινίες του είδους. Άρα; Στο ίντερνετ αδέρφια μου, στο ίντερνετ!