Το βιβλίο «Το Χωριό Στιεπαντσίκοβο» του Ρώσου συγγραφέα Φ. Ντοστογιέφσκι, είναι ένα έπος της Ρώσικης κοινωνίας του 19ου αιώνα,μια τοιχογραφία των κοινωνικών τάξεων στη μικροκλίμακα ενός αγροκτήματος, αλλά και μια διεισδυτική ματιά στη Ρώσικη ψυχή και τις αντιφατικές αντιδράσεις της. Μια ματιά στη λογοτεχνία και το Ευρωπαϊκό πνεύμα, στο ρόλο της διανόησης, τις ιδεολογίες, την ηθική, τα ιδανικά, ένα θεατρικό σκηνικό, που προκύπτει αβίαστα μέσα από τις ζωηρές συζητήσεις των ηρώων που έπλασε η φαντασία του συγγραφέα.
Το έργο αφηγείται την ιστορία του συνταγματάρχη Γιεγκόρ Ιλίτς Ροστάνιεφ, ο οποίος, ύστερα από την αποστρατεία του, αποφασίζει να ζήσει στο χωριό Στιεπαντσίκοβο ως γαιοκτήμονας. Είναι χήρος και έχει ένα αγόρι τον Ιλιούσια, οκτώ χρονών και μια κόρη τη Σάσιενκα, δεκαπέντε. Κληρονομεί αυτό το κτήμα και μεγαλώνει έτσι την περιουσία του «ως τις εξακόσιες ψυχές».Στο κτήμα έρχεται να μείνει και η ιδιότροπη μητέρα του, η οποία έχει παντρευτεί με έναν στρατηγό τον Κραχότκιν έναν φιλελεύθερο και αθεϊστή της παλαιάς σχολής. Όταν ο στρατηγός αρχίζει να μη βλέπει καλά, προσλαμβάνει έναν αναγνώστη, τον Φομά Φομίτς Οπίσκιν, ένα πρόσωπο που ασκεί μεγάλη επιρροή στη γυναίκα του στρατηγού και στο γυναικείο προσωπικό της στρατηγίνας. Με το θάνατο του στρατηγού αποφασίζει ύστερα από διαπραγματεύσεις με το γιο της, που αναλαμβάνει να διεκπεραιώσει ο Φομίτς, να εγκατασταθεί στο χωριό Στιεπαντσίκοβο μαζί με την Πρασκόβια Ιλίνιτσνα (αδελφή του Γιεγκόρ Ιλίτς), την ακολουθία της και φυσικά τον Φομά Φομίτς.
Γύρω από αυτά τα πρόσωπα ο αφηγητής Σεργκέι Αλεξάντροβιτς, ανιψιός του Γιεγκόρ Ιλίτς, ορφανός και προστατευόμενος του θείου (σπούδασε Ορυκτολογία στο πανεπιστήμιο της Πετρούπολης)εμπλέκεται στην ιστορία μας.Έρχεται στο χωριό όταν ο θείος του, του ζητάει να παντρευτεί μια προστατευόμενή του δασκάλα των παιδιών του, κόρη ενός φτωχού υπαλλήλου, του Γιεζεβίκιν και καλλονή. Ο θείος του ζητά μυστικότητα του στέλνει μάλιστα και χρήματα για το ταξίδι. Το γεγονός εξάπτει τη φαντασία του νεαρού επιστήμονα και αποφασίζει να ταξιδέψει ως το χωριό για να βοηθήσει τον ευγενικό θείο του. Μαθαίνει τυχαία πολλές λεπτομέρειες για τη ζωή στο Στιεπαντσίκοβο. Ο κυρίαρχος Φομά και η αυταρχική στρατηγίνα (μητέρα του ήρωα) θέλουν να τον παντρέψουν με μια γεροντοκόρη πλούσια την οποία εγκατέστησαν στο σπίτι, για να απομακρύνουν την όμορφη δασκάλα, Ναστάσια Γιεγκράφοβνα, από την περιουσία του θείου και να εμποδίσουν τον έρωτά του προς το πρόσωπό της.
Γύρω από αυτή την ιστορία ξετυλίγεται ο μίτος της πλοκής και της δράσης.Τα πρόσωπα σκιαγραφούνται αδρά και οι αντιδράσεις τους αντιφατικές και απόλυτες δίνουν μια εικόνα της Ρώσικης ψυχής και των κοινωνικών τάξεων.Οι διάλογοι είναι ζωηροί και οι συζητήσεις γεμάτες πάθος. Η αφήγηση έχει ένταση, έντονη θεατρικότητα, οξυδέρκεια. Ο συγγραφέας παρουσιάζει μεγάλη γκάμα χαρακτήρων και με τρόπο κωμικό δηλώνει τον παραλογισμό των κοινωνικών και ψυχολογικών αντιδράσεων. Χρησιμοποιεί τη λογοτεχνία, την επιστήμη και τη λαϊκή σοφία για να μιλήσει για τους ήρωές του με τρόπο συγκαταβατικό και η γραφή του έχει ψυχολογικό βάθος και ευφυία. Οι ανθρώπινοι τύποι του είναι διαχρονικοί, ιδωμένοι με επιείκεια, λεπτότητα, μια ελαφριά αίσθηση μελαγχ ολικής ματαιότητας. Το έργο γραμμένο στο Σεμιπαλατίνσκ της Σιβηρίας, όπου τον στέλνουν(1854) ως στρατιώτη σ΄ένα τάγμα πεζικού και του απαγορεύεται η επαφή με άλλους ανθρώπους υποδηλώνει το μεγαλείο μιας αριστοκρατικής ψυχής, τη δύναμη του πνεύματος ενός μεγάλου συγγραφέα, τον παρηγορητικό ρόλο της τέχνης στην προσπάθεια εξόντωσης του ανθρώπου, τη νίκη του πνεύματος και της φαντασίας.
Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι
Το χωριό Στιεπαντσίκοβο (Από τις σημειώσεις ενός αγνώστου) Μετάφραση Αντρέας Σαραντόπουλος
Εκδοτικός οίκος Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος