• Μιλήστε μας για τα βιβλία σας και τους ήρωές τους. Ποιες είναι οι πηγές της έμπνευσής σας;
• Έχω εκδώσει μέχρι τώρα 4 μυθιστορήματα και 1 συλλογή διηγημάτων. Υπάρχουν διαφορετικές συνισταμένες που με απασχολούν μέσα στα βιβλία αυτά ως μία μη συνεχόμενη γραμμή έμπνευσης και ταυτόχρονα ίσως και εμμονής. Ο έρωτας στις πιο ακραίες του εκφάνσεις, τα πάθη και η εξάρτηση του ατόμου από αυτά, η ιστορία και το παρελθόν (ως ιστορικό γίγνεσθαι) της χώρας μας που καθορίζει ακόμη και σήμερα τις επιλογές μας, το γεγονός ότι η παλιά ζωή δες σβήνει ποτέ από το πετσί μας (κάθε άλλο) η επανάσταση ως μία μορφή βίαιης αλλαγής της καθημερινότητας , η νοσταλγία της ζωής που χάθηκε, πάνω απ’ όλα το ανθρώπινο στοιχείο της επανάληψης: ξανακάνουμε (με χαρά…) τα ίδια λάθη στις καινούργιες μας επιλογές, αυτοί είμαστε, δύσκολα αλλάζουμε κι ευτυχώς!
• Οι ήρωές μου είναι συνήθως περιθωριακοί, ακραίοι ή κάποιοι που επέλεξαν να ζήσουν μακριά από το «επάνω ράφι» της ζωής. Αγαπούν παράφορα έχοντας αίσθηση των συνεπειών μιας τέτοιας επιλογής. Δεν είναι «καλοί» γιατί δεν υπάρχουν αθώοι. Κινούνται μέσα στην πόλη, είναι τα αμαρτωλά τέκνα της. Είναι θυμωμένοι με την απραξία των άλλων. Και είναι αδύναμοι να αλλάξουν τη μοίρα τους, αυτά μόνο στα εμπορικά αμερικάνικα βιβλία του σωρού γίνονται…Οι ήρωες και κυρίως οι ηρωίδες μου είναι απάνθρωπα ανθρώπινοι τύποι…Μισούν γιατί αγαπούν. Σίγουρα θα σου δώσουν ένα φιλί στο στόμα λίγο πριν σε πυροβολήσουνε…
• Ποια θέματα σας απασχολούν ως συγγραφέα; Ποια βιβλία προτιμάτε ως αναγνώστης;
• Το θέμα του ανεκπλήρωτου έρωτα «στοιχειώνει» θα έλεγα τα βιβλία μου. Δύο ψυχές που γεννήθηκαν για να είναι μαζί κι όμως η ρημάδα η ζωή τα φέρνει έτσι που αφού ανταμώσουνε για λίγο κι οσμιστούν ο ένας τον άνεμο του άλλου, αφού αντιληφθούν πως είναι πλασμένοι για τον υλικό και πνευματικό έρωτα μέσα στη ματαιότητα που μας περιβάλλει, στο τέλος θα ζήσουνε χώρια με το τυραννισμένο μνημονικό του πόθου που χάθηκε να τους κατατρέχει εν ζωή (αλλά και μετά θάνατο). «Στην άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη μένα η ζωή πληρώθη» όπως γράφει και η σπουδαία ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη. Αν λοιπόν μιλάς, αν γράφεις για τον έρωτα, νομίζω πως γράφεις για όλα, για ολάκερη τη ζωή στην ολική της έκφανση, στην ολοκληρωμένη της ωμότητα.
• Αγαπημένα μου βιβλία: όλα του Ντοστογιέφκσι και του Χένρι Μίλλερ (κορυφαίοι μυθιστοριογράφοι αμφότεροι). «Μια εποχή στην Κόλαση» του Ρεμπό. Ιλιάδα και Οδύσσεια. Τα σπουδάγματα μέσα από το συνολικό έργο του Επίκουρου, του Καζαντζάκη, του Καμύ, του Λακάν και του Σαρτρ. Ο Δον Κιχότης του Θερβάντες. Ο Κάφκα στη Δίκη και στον Πύργο. Ο Χεμινγουαίη στο Για ποιον χτυπάει η καμπάνα και στα Χιόνια του Κιλιμάντζαρο. Ο Όργουελ στο 1984 (και στο συνολικό του έργο) και η Αλίκη στην χώρα των θαυμάτων του Λ.Κάρολ. Ο Κούντερα στην Αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι και ο Τόμας Μαν (αδύνατο να διαλέξω κάποιο από τα βιβλία του, όλα!). Ο Πλάτωνας (Πολιτεία) ο Φρόιντ, ο Καβάφης. Τα διδάγματα του φωτισμένου δρόμου του Βούδα. Ο Μπακούνιν και ο Κροπότκιν. Ο Λένιν και ο Τρότσκι. Τα ποιήματα του Ε.Α. Πόε. Ο Γκόγκολ στις Πεθαμένες ψυχές. Πάνω απ’ όλα η ιστορία εκείνου του αγοριού που δε μεγαλώνει ποτέ: Πίτερ Παν (Τζέιμς Μπάρι). Σταματώ εδώ έχοντας αδικήσει δεκάδες αγαπημένα μου βιβλία με τη μη αναφορά τους….
• Τι είναι για σας η γραφή; Εσείς γιατί γράφετε; Σε ποιον τύπο αναγνώστη απευθύνεστε;
• Με τη γραφή μου εκφράζομαι αναζητώντας δρόμους για να μη λυγίσω κάτω από το βάρος της έννοιας που λέγεται ζωή. Παράλληλα αναζητώ συνοδοιπόρους για να μοιραστούμε σκέψεις, διαλογισμούς, εσωτερικές διαδρομές και προβλήματα. Γιατί αυτό είναι η αληθινή, καθαρή τέχνη της γραφής. Να αναζητάς τον άλλο, τον άγνωστο άλλο και να τον κάμεις να νιώσει, λίγο έστω, καλύτερα, λιγότερο μόνος στην απεραντοσύνη της μοναξιάς γύρω μας, να του απαλύνεις τον τρόμο από τους κανίβαλους αστούς που μας έχουν κατακτήσει και να τον καλέσεις «στα όπλα», στα οδοφράγματα της τέχνης και της γραφής, σαν κοινωνό της προσπάθειας για μια καλύτερη ζωή (ακόμη και μέσα από σκοτεινές γραφές και απαισιόδοξες σκέψεις. Ας μην ξεχνάμε πως το σκοτάδι εκεί έξω είναι πολύ πιο βάρβαρο συναισθηματικά από τις ψυχρές, σα δίλημμα ζωής και θανάτου, αλήθειες ενός βιβλίου). Και κάτι ακόμη: δεν επαναστατώ μέσα από τα βιβλία μου. Αυτό το έχουν ήδη πράξει πολύ καλύτεροι συγγραφείς από εμένα και είμαι σίγουρος ότι στο μέλλον θα το πράξουν –επιβάλλεται να το πράξουν-επίσης καλύτεροι από εμένα. Εγώ δεν είμαι παρά η γέφυρά τους (θέλω να ελπίζω).
• Νομίζω πως αναφέρθηκα στον αναγνώστη που αναζητώ με τα προαναφερόμενα. Τον ζωντανό αναγνώστη που αγανακτεί, οργίζεται, σφίγγει τις γροθιές του και με μια κραυγή θέλει να φωνάξει σκίζοντας τα ιμάτια της υποκρισίας που μας περιζώνει, ένα μεγάλο, ένα γιγαντωμένο ΦΤΑΝΕΙ ΠΙΑ! Δε με απασχολούν οι «υποτονικοί» και «ότι να ΄ναι» αναγνώστες, αφήστε που θεωρώ αυτό το είδος ολέθριο για τα σύγχρονα λογοτεχνικά πράγματα στην Ελλάδα.
• Μιλήστε μας για την ενασχόλησή σας με την σκηνοθεσία, για την ελευθερία ή και τους περιορισμούς του κινηματογράφου και της λογοτεχνίας.
• Με τον κινηματογράφο ασχολήθηκα πολλά χρόνια (έχω γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ, ένα μεσαίου μήκους, ένα πειραματικό φιλμ και έξι μικρού μήκους). Πιστεύω πως είναι το ύψιστο μέρος της έκφρασης της ελευθερίας της τέχνης. Η δυναμική της εικόνας ως τύπωμα λόγου και συναισθήματος με συνδυασμό και συνάρτηση άλλων τεχνών είναι κάτι ασύλληπτο, μοναδικό. Ο κινηματογράφος είναι η δυνατότητα να λες την αλήθεια με τρόπο υπερρεαλιστικό. Είναι η υπαρκτή και ταυτόχρονα μη υπαρκτή αποτύπωση μιας δομής της πραγματικότητας. Οι περιορισμοί σε αυτό το μέσο δεν έρχονται από τους καλλιτέχνες αλλά από τους χρηματοδότες, δηλαδή τους παραγωγούς. Κι εδώ μπορεί να κρύβεται και η αιτία του γιατί αριστουργηματικά βιβλία γίνονται πολύ μέτριες ταινίες. Ο συμβιβασμός (πρώτιστα ο καλλιτεχνικός) δεν είναι παρά η παρακμή της ελευθερίας του πνεύματος. Ας θυμηθούμε τα λόγια του Αντρέι Ταρκόφσκι: «προσωπικά δεν μπορώ να καταλάβω το πρόβλημα της λεγόμενης «ελευθερίας» ή «έλλειψης ελευθερίας» του καλλιτέχνη. Ο καλλιτέχνης ποτέ δεν είναι ελεύθερος… Τον καλλιτέχνη τον δεσμεύει το τάλαντο, η κλίση του…». (Α. Ταρκόφσκι, Σμιλεύοντας τον χρόνο (κεφάλαιο: ο δημιουργός ζητά κοινό) εκδ. Νεφέλη). Επομένως και αναλογιζόμενοι «συμπαντικά» έργα όπως του Φελίνι ή του Μπέργκμαν, διαπιστώνουμε ότι η ελευθερία είναι μονάχα μία παράμετρος της δημιουργικότητας. Τα υπόλοιπα θέλουν μυαλό και φαντασία. Να μη φοβάσαι να καείς μέσα στις φωτιές της τέχνης…
• Πώς θα ορίζατε την έμπνευση, την ευτυχία, τον χρόνο;
• Ας αρχίσω από τον χρόνο. Θα τον όριζα μέσα από απίστευτο βιβλίο (που παρέλειψα πιο πάνω) Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο του Μαρσέλ Προυστ. Να είσαι και να μην είσαι. Να υπάρχεις και να μην υπάρχεις μαζί. Να σκορπίζεις στα άστρα και ταυτόχρονα να ανατέλλεις σαν ήλιος. Να αφήνεσαι να χαθείς στα αιώνια περιθώρια του χρόνου κι έπειτα να ανασυντίθεσαι σε ένα ενιαίο και σφριγηλό κομμάτι…Δεν υπάρχει χαμένος χρόνος μονάχα χαμένοι άνθρωποι…
• Η έμπνευση είναι γυναίκα. Σε καλεί με τα θέλγητρά της, σε αποπλανεί, μετά φεύγει, την χάνεις, αν τρέξεις ξωπίσω της δε θα σου ξαναδοθεί ποτέ, αν την πιέσεις θα σου φύγει για πάντα κι αν αδιαφορήσεις κάπως…τότε (κάποια στιγμή που εκείνη θα θελήσει) θα έχεις σίγουρα ακόμη ένα ραντεβού μαζί της!!! Η έμπνευση έχει τη δική της ηθική κι ο δημιουργός πρέπει να τη σέβεται όπως και να ‘χει…
• Η ευτυχία δεν είναι άπιαστη (ούτε άπιστη!!!)… Ο σύγχρονος άνθρωπος που βούλιαξε όμως ηθελημένα τη ζωή του μέσα σε ένα υλικό βόρβορο ψέματος, μετριότητας και αναισθησίας, αδυνατεί να την κατακτήσει και για τούτο και υποφέρει και καταφεύγει σε ψυχοφάρμακα ή ακρότητες ενώ η θεραπεία είναι μπροστά του αλλά πώς να τη δουν ο τυφλοί που κραδαίνουν κάρτες πίστωσης και τρέχουν για τις «ευκαιρίες»; Η ευτυχία δεν είναι παρά η αγάπη. Η αγάπη για τη αξία της ζωής για την κάθε αναπνοή που παίρνουμε κι οφείλουμε να την κάνουμε να αξίζει. Αν το άτομο σήμερα δε θέλει να εξεγερθεί αλλά βολεύεται με ό,τι του σερβίρουν, δεν πρόκειται ποτέ να είναι ευτυχισμένο. Αν δε σκοτώσει το μικροαστισμό μέσα του δεν θα είναι ποτέ ευτυχισμένο. Αν εξακολουθεί να πιστεύει ότι το μέλλον του στηρίζεται σε τραπεζικές αποφάσεις θα είναι απλά δυστυχισμένο κι έρμαιο. Αν φοβάται να ερωτευτεί θα πεθάνει σα να μην έζησε. Αν δεν κλάψει πώς θα προχωρήσει στη ζωή; Αν δεν επαναστατήσει πώς θ΄ ανταμώσει τις ευτυχισμένες ημέρες της ζωής του; Αν δε σφίξει τη γροθιά μέσα στο μισοσκόταδο δεν υπάρχει ελπίδα. Αν δεν αγαπήσει-κάνοντας την αγάπη προς το συνάνθρωπο κτήμα του-η ευτυχία θα είναι ένα αδιέξοδο, μια λέξη άγνωστη μέσα στην ασχήμια που μας κυκλώνει. Μα να έχετε θάρρος στην καρδιά! Στο τέλος θα νικήσουμε (ή θα πέσουμε στην πρώτη γραμμή της μάχης ώστε οι επόμενες γενιές να μη συμβιβαστούν με τίποτε λιγότερο από τον ήλιο…)
• Θα ήθελα-αν δεν κάνω κατάχρηση του χώρου-να κλείσω με ένα δικό μου ποίημα που αντανακλά τις ιδέες και πεποιθήσεις μου, σας ευχαριστώ.
ΕΣΕΙΣ ΟΙ ΕΡΑΣΤΕΣ
Ω, εσείς οι εραστές
οι φωτεινοί, οι ευγενικοί
που λούζεστε με τα κρίνα της βροχής
μέσα στο σκοτάδι
που είστε το σκοτάδι
και το πέπλο που βαδίζει επάνω του η νυχτιά.
Ω, εσείς οι εραστές οι πιο τρανοί,
οι τόσο μόνοι
που ζείτε στην ανάσα
που είστε η ανάσα
που είστε ο άλλος
ο βαθιά μέσα σας βυθισμένος άλλος
που αλλάζετε τις εποχές με δάκρυα στα μάτια
που είστε τα μάτια
κι η ίδια η όραση που ο Θεός κοιτά τον κόσμο.
Ω, εσείς οι εραστές οι πονεμένοι
που γερνάτε ολότελα μαζί
που είστε το γήρας
που είστε ο χρόνος ο ανείπωτος
και το αλάτι που καρπίζει ευωδιές
και μυρωδιές και σύννεφα
τούτο της μάνας γης το αλάτι είστε
εσείς οι εραστές
οι ταπεινοί, οι μόνοι,
οι θλιμμένοι στο πέρασμα του τρένου
που σφυρίζει και σας αφήνει πίσω του
για πάντα
μέσα στο πάντα
και στο πάντοτε.
Ω, εσείς οι εραστές
που καπηλεύεστε την αιωνιότητα
και ζείτε μαύρες μέρες στο βυθό με τα κοράλλια
και αγαπιέστε
και αγαπιέστε ξανά και ξανά και ξανά
κι έπειτα πεθαίνετε
φύλλα που σας σκόρπισε ο άνεμος
στο χώμα σαπισμένα
στο χώμα πια θαμμένα
γιατί εσείς είστε το χώμα
που θαμμένοι κείτονται
τόσων εραστών οι αγάπες
και η τέφρα
και η στάχτη
και η παγωμένη λάβα
και ο άδειος έρωτας
που μέσα στα κορμιά σας έζησε και χάθηκε
εσείς είστε ο έρωτας
που μας γνέφει
και μας τραγουδά και μας μεθάει.
Ω, εσείς εραστές
μια ανάσα το φεγγάρι.
Βιογραφικό σημείωμα
Ο Γιάννης Τσιτσίμης γεννήθηκε στο Κιλκίς το 1966 και ζει στη Θεσσαλονίκη. Κείμενα άρθρα και διηγήματά του δημοσιεύτηκαν κατά καιρούς σε πολλές εφημερίδες, λογοτεχνικά έντυπα και περιοδικά. Από το 1997 ασχολείται με την παραγωγή ταινιών μικρού και μεσαίου μήκους. Το 2000 προβλήθηκε από την ΕΤ3 η τηλεταινία (σε σενάριο και σκηνοθεσία του ) «Ένα πτώμα χορεύει στο σεληνόφως». Υπήρξε πολλά χρόνια μέλος της οργανωτικής επιτροπής των περιφερειακών εκδηλώσεων του διεθνούς φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για το Κιλκίς. Οι περισσότερες ταινίες του κυκλοφόρησαν συνολικά σε DVD με τίτλο «εφιάλτες από την κόλαση». Έχει γυρίσει 8 μικρού μήκους φιλμ και έχει εκδώσει 4 μυθιστορήματα και μία συλλογή διηγημάτων με θέμα την εξερεύνηση ακραίων καταστάσεων της ανθρώπινης σεξουαλικότητας. Για το θεατρικό του έργο «Αυτοί και ο Χίτλερ» κέρδισε το 2ο βραβείο στον πανελλαδικό διαγωνισμό της Ένωσης Ελλήνων συγγραφέων το 2015. Είναι τακτικός συνεργάτη της λογοτεχνικής επιθεώρησης πολιτισμού της Θεσσαλονίκης «Ένεκεν».
Εργάζεται στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
Βιβλιογραφία
Ο ιερός πάτος του Αγίου αλκοόλ (1996, εκδ. Παρατηρητής)
Οι σφαίρες θα έχουν το όνομά σου αγαπημένη(2000, εκδ. Τραμ)
Η επιστροφή του Ραμόν (2004, εκδ. Εγνατία οδός)
Της μνήμης ξωτικό που χάθηκε (2009, εκδ. In Extremis)
Ενοικιάζομαι και άλλα διηγήματα (2013, εκδ. Ένεκεν)
Με μια κραυγή (υπό έκδοση)