«Μάλλον, αυτή ήταν μια στιγμή ευτυχίας»!.
Μια εξαιρετική παράσταση που υποστηρίζεται από ένα επιτελείο νέων και ταλαντούχων ατόμων. Αν και το τελευταίο διάστημα παρακολούθησα αρκετές αρκετές παραστάσεις από αυτές που ονομάζονται «θέατρο-ντοκουμέντο» η παράσταση που παρακολουθήσαμε μας καθήλωσε καθώς φέρνει κάτι νέο, φρέσκο, ζωντανό και κεφάτο.
Ο σκηνοθέτης Γιάννης Καλαβριανός επί ένα χρόνο μάζευε ιστορίες από ανθρώπους από όλη την Ελλάδα. Από τις συνεντεύξεις, συνολικά 85, επιλέχτηκαν εκείνες που είχαν συνάφεια με συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα αφού πρώτα τοποθετήθηκαν σε μια χρονολογική σειρά.
Οι ιστορίες κουβαλούν όλες μέσα τους πίκρα και γλύκα μαζί, τραγικότητα αλλά και αισιοδοξία και χιούμορ, όπως ακριβώς είναι και η ζωή. Είναι μια άλλη ιστορία αυτή που εκτυλίσσεται στη σκηνή, που τραβάει παράλληλα με την άλλη, την επίσημη, την ηρωική, την καταγεγραμμένη ιστορία αλλά συνάμα τόσο απρόσωπη, ψυχρή και γεγονοτολογική. Ενώ αυτές οι ιστορίες που παρακολουθήσαμε στην παράσταση κρύβουν μέσα τους ανθρωπιά, ψυχή, ζεστασιά, αποκαλύπτουν τους ανθρώπους που τις έζησαν και μας αποδεικνύουν πόσο βασίζεται σε όλους αυτούς τους αφανείς ήρωες, τους ξεχασμένους, τους ταλαιπωρημένους, τους ζωντανούς μάρτυρες της αληθινής ζωής, το χτίσιμο της επίσημης ιστορίας. Μάθημα μεγάλο καθώς μας δείχνουν πόσο διαφορετική είναι η εκδοχή τελικά της αληθινής ιστορίας από αυτής της άλλης, της επίσημης.
Η πρώτη ιστορία, είναι μια ιστορία που ξεκινά το 1885, με τη γέννηση του πατέρα του αφηγητή, όταν έρχονται να τον πάρουν φαντάρο, τον χειμώνα του 1909.
«Ίσως να μην είχε υπηρετήσει κανένας από το χωριό μας ποτέ φαντάρος. Δεν είχαμε ακόμη οι άνθρωποι στα μέρη μας πιστέψει στη δημιουργία στρατού για τη Μεγάλη Ιδέα, που θα λευτέρωνε τους αλύτρωτους Έλληνες»
Ακολουθούν ιστορίες της κατοχής, όπως τις έζησαν στη Θεσσαλονίκη, τον Πειραιά, την Πάτρα, την Καβάλα, την Αθήνα.
«Ξέρετε, στα καταφύγια άρχιζαν και τα πρώτα φλερτ. Η δική μας γενιά πρωτοαισθάνθηκε τον έρωτα μέσα στις σειρήνες και τον φόβο».
Ιστορίες του εμφυλίου και από τις δυο πλευρές.
«Ένας από αυτούς που μας έκαψαν σκοτώνεται. Το σώμα του το βρίσκουμε πάνω από τα καμένα στάρια. Το παίρνει η μάνα μου και το θάβει. Το σώμα εκείνου που μας έκαψε το σπίτι. Ήταν ένα όμορφο παιδί…».
Σκληρές αλλά και βαθιά ανθρώπινες στιγμές.
«Δεν συγχώρεσα ποτέ τον εαυτό μου που της γύρισα την πλάτη».
Και μετά μια ερωτική ιστορία με φόντο μεγάλους ποδοσφαιρικούς αγώνες της δεκαετίας του 50 και του 60 και μιας άλλης, μεγάλου έρωτα και αυτής, από την περίοδο της ανέγερσης του Τείχους στο Βερολίνο.
«Τρέλα είναι ο έρωτας. Πάθος. Να μην μπορείς να ελέγξεις τον εαυτό σου. Να βλέπεις ότι αυτό που κάνεις δεν είναι σωστό…και όμως να το κάνεις. Δίνη είναι ο έρωτας. Βρίσκεσαι σε μια δίνη. Γι’ αυτό θέλει αποφάσεις γενναίες. Της καρδιάς και της ώρας. Τότε που τα κάρβουνα είναι ζεστά. Αφού μπορεί αλλού να χαιρόσουν άνθρωπέ μου, γιατί δεν με άφησες; Γιατί δεν την ακολούθησες την τρέλα σου; Οι πρώτοι ήμασταν ή οι τελευταίοι που θα χωρίζαμε;. Ο άνθρωπος πρέπει να βρίσκει την αγάπη που του αξίζει, όχι αυτή που έτυχε. Και πώς βρίσκουμε αγάπη που μας αξίζει; Εμ;….Γιατί αφήνουμε την αγάπη να χάνει χρόνια;»
Οι μικρές λεπτομέρειες ζωντανεύουν, ο έρωτας, η προδοσία, η μοναξιά, η συντροφικότητα, η αγάπη, περνάνε σαν φλας από μπροστά μας έτσι γρήγορα όπως γρήγορα περνά και γλυστράει και χάνεται η ζωή.
«Έχετε φιλήσει κορμί που βγαίνει από τη θάλασσα;»
Ο σκηνοθέτης επιδέξια γλιστρά από τη μια σκηνή στην άλλη και δεν σε αφήνει, ούτε για μια στιγμή, να ξεγλιστρήσεις από όλη αυτή τη ζωντανή μαρτυρία που περνά μπροστά σου.
«Γι’ αυτό και οι άτυχοι που έχουνε καιρό να ερωτευθούνε δεν σταματάνε να μιλάνε. Όταν βλέπετε άνθρωπο να μιλάει πολύ, να τον αγαπάτε, γιατί είναι σε έλλειψη».
Σεισμοί στην Κεφαλονιά
«Αμέσως φτάσανε πλοία για βοήθεια από παντού, το Ισραήλ, την Αγγλία, την Αμερική, την Ιταλία, μέχρι τη Νέα Ζηλανδία…Αλλά όχι από την Ελλάδα. Οι Ισραηλίτες ήταν αυτοί που μας βοήθησαν περισσότερο. Φέρνανε τρόφιμα και νερό, μπαίνανε μέσα στα μπάζα, ψάχνανε στα χωριά για επιζώντες…Το ελληνικό κράτος τις πρώτες εκείνες μέρες… έφτιαξε άλλη μία επιτροπή….»
Όπως λέει και μια άλλη αφηγήτρια εύστοχα «το παρελθόν είναι… το πώς το λέμε… το πώς το αφηγούμαστε».
Πολύ καλές όλες οι ερμηνείες αλλά θα κάνω ιδιαίτερη μνεία στον Γιώργο Γλάστρα. Απλώς εξαιρετικός!
Λειτουργικά τα σκηνικά και τα κοστούμια στο ύφος της παράστασης (Αλεξάνδρα Μπουσουλέγκα-Ράνια Υφαντίδου.
Αυτή που παρακολουθήσαμε είναι η τέταρτη εκδοχή της παράστασης, η οποία είχε μια πολύ επιτυχημένη πορεία έως τώρα. Η παράσταση ξεκίνησε από το ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής, συνέχισε με νέα εκδοχή στο Φεστιβάλ Αθηνών, έπειτα παίχτηκε με μεγάλη επιτυχία όλη την περσινή χρονιά στην Αθήνα, περιόδευσε στην Ελλάδα και σε Ευρωπαϊκά Φεστιβάλ και τώρα στη Θεσσαλονίκη και το Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς «Μελίνα Μερκούρη» εμπλουτισμένη σε αυτή την εκδοχή και με νέες ιστορίες.
Μια παράσταση για την αναζήτησης της ευτυχίας. Όπως μας είπε ο σκηνοθέτης στη συνέντευξή του «Η αναζήτηση και η ικανότητα να ανακαλύπτουμε στιγμές ευτυχίας, είναι μάλλον εγγεγραμμένη στον γενετικό μας κώδικα. Η ζωή τείνει προς αυτήν και την αποζητά διαρκώς. Η ερμηνεία που της δίνει ο καθένας είναι τόσο προσωπική και έχει τόσες πολλές αποχρώσεις, όσες και οι άνθρωποι. Άλλοι την αναζητούν στα χρήματα, άλλοι στην ηδονή, άλλη στην εξουσία ή τη δύναμη… Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που συναντήσαμε όταν φτιάχναμε την παράσταση Γιοι και κόρες, έψαξαν την ευτυχία μέσω ενός άλλου ανθρώπου».
«Άλλωστε…δεν είναι η ύλη που σε κάνει ευτυχισμένο»!
Διαβάστε τη συνέντευξη του σκηνοθέτη