Ο υδράργυρος ανεβαίνει και το μυαλό ταξιδεύει σε άλλες πολιτείες, τροπικές και ερημικές. Νιώθεις την άμμο στο στενό σου παπούτσι και ο αέρας του κλιματιστικού σου θυμίζει κάτι από Χαβάη. Ή τουλάχιστον έτσι θα θελες! Και αν βγάλεις από το μυαλό σου ότι λεφτά δεν υπάρχουν και ότι το πιο πιθανό είναι να την βγάλεις στον Αρμενιστή και φέτος (που μια χαρά το βρίσκω) τότε μπορείς να ταξιδέψεις μέσω των δεκάδων ταινιών που γυρίστηκαν με θέμα τα απομακρυσμένα ερημικά νησάκια. Στην λίστα του cityculture.gr υπερέχουν σε αριθμό οι ταινίες που οι πρωταγωνιστές βρέθηκαν στα όμορφα νησάκια παρά την θέληση τους. Αλλά από την κλεισούρα του γραφείου, είμαι σίγουρος ότι προτιμάς να βρεθείς ναυαγός σε ένα τέτοιο νησί! Ξεκινάμε!
10. Robinson Crusoe (1997) Η ιστορία του Ρομβισόνα είναι γνωστή. Αφού σκότωσε τον φίλο του για την αγάπη της Μαίρη, δραπέτευσε από το μεγάλο νησί(βλ. Αγγλία). Μα μία καταιγίδα τον έστειλε να κατοικεί σε ένα ερημικό νησί και να δημιουργεί μία πρότυπη κοινωνία από το μηδέν. Η συνάντηση του με τον Friday από την μία τον ανακουφίζει που βρίσκει μία συντροφιά αλλά από την άλλη τον κάνει ανταγωνιστικό σε ό,τι αφορά τα αγαθά που θα πρέπει να μοιραστεί με την καινούργια του παρέα. Σπουδή στις οικονομικές επιστήμες, το βιβλίο του Ντάνιελ Νταφόε μεταφέρεται στον κινηματογράφο από τους Rod Hardy και George Miller. Στον ρόλο του Ρομβισόνα Κρούσο ο Pierce Brosnan.
9. The Beach (2000) Στην ταινία του Danny Boyle, με πρωταγωνιστή τον φρέσκο τότε Leonardo Di Caprio, ένας νεαρός ταξιδεύει προς την Ταϋλάνδη. Στην κατοχή του βρίσκεται ένας παράξενος χάρτης.
Η περιέργεια του και το νεανικό του θράσος θα τον οδηγήσει σε ένα ταξίδι εξερεύνησης μίας άγνωστης τροπικής παραλίας που η ομορφιά της είναι παραδεισένια.
Μία ταινία που έφερε πολλά εκατομμύρια δολάρια στον τραπεζικό λογαριασμό του Boyle και του Di Caprio αλλά λίγα βραβεία και ακόμα λιγότερους καλλιτεχνικούς επαίνους.
8. Mediterraneo (1991) Είναι οριακά έξω από το είδος που μελετάμε αλλά επειδή έχει έντονη ελληνική παρουσία, θα την εντάξω στην λίστα. Βρισκόμαστε στον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο. Ένα ιταλικό πολεμικό πλοίο αγκυροβολεί σε ένα μικρό νησί του Αιγαίου. Οι στρατιώτες που τοποθετούνται στο νησί έχουν έναν πολύ απλό σκοπό: να κρατήσουν το νησί σε περίπτωση επίθεσης. Και επειδή το νησί φαίνεται εγκαταλελειμμένο και στον ορίζοντα δεν υπάρχει ίχνος εχθρικού πλοίου (και επειδή το ράθυμο κλίμα του Αιγαίου τους έχει αγγίξει) χαλαρώνουν παραπάνω απ’ όσο τους επιτρέπεται και το μοιραίο δεν αργεί να έρθει. Δέχονται επίθεση και μένουν εγκαταλελειμμένοι στο νησί. Ευτυχώς γι αυτούς, οι λιγοστοί Έλληνες του νησιού που μέχρι τότε πέρασαν απαρατήρητοι έχουν μεγάλη καρδιά και συνάπτουν σχέσεις μαζί τους. Κάθε είδους σχέσεις (If you know what I mean!).
Πλάνα της ταινίας έχουμε δει πάμπολλες φορές σε μεσημεριανές εκπομπές και σε πρωινάδικα. Όλοι ξέρουμε ότι παίζει η Βάνα Μπάρμπα σ’ αυτή την ταινία. Το θέμα είναι ότι ο τόσος ροζ ντόρος που έγινε και γίνεται ακόμα γύρω από την ταινία στον ελλαδικό χώρο, την υποτιμά. Διότι πρόκειται για μία πολύ ενδιαφέρουσα ταινία που δείχνει ότι δεν έχουμε τίποτα να χωρίσουμε ούτε με τους υπόλοιπους λαούς ούτε με τους στρατιώτες των άλλων λαών. Βραβευμένη με Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας . Υποψήφια η Βάνα Μπάρμπα για το βραβείο δεύτερου γυναικείου ρόλου στα ιταλικά βραβεία David Di Donatello.
7. Swiss Family Robinson (1960) Σίγουρα την έχουμε δει κάποιο μεσημέρι στο Mega. Αν όχι, δεν έχουμε χάσει κάτι. Μπαίνει όμως στη λίστα και μάλιστα σε καλή θέση διότι πρόκειται για κλασικό οικογενειακό στόρυ.
Η ιστορία είναι πάρα πολύ απλή: μία οικογένεια (εύπορη και όλιγον τι πουριτανή) ναυαγεί σε ένα νησί στην μέση του πουθενά. Και προσπαθεί νε επιβιώσει. Τίποτα παραπάνω, τίποτα λιγότερο. Καλή ταινία, λίγο μελό αλλά σε ανεκτά σημεία, κλασική αφήγηση και τέλος.
6. Male and Female (1919) Δεν την είχα δει την ταινία πριν ξεκινήσω την έρευνα για την λίστα.
Ευτυχώς όμως, το εκπαιδευτικό κομμάτι για τον συγγραφέα παραμένει υψηλού επιπέδου εξού και το κέρδος από μία καινούργια γνωριμία. Βρισκόμαστε στο 1919 και ο Cecil b. DeMille σκηνοθετεί την ταινία Male and Female, ένα δράμα πάνω στην σχέση μεταξύ των ανθρώπων και πως αυτή προσδιορίζεται από τα εκάστοτε κοινωνικά status quo. Η λαίδη Μάρυ ναυαγεί σε ένα ερημικό νησί με τον butler της και οι ισορροπίες ανάμεσα τους αλλάζουν με φόντο την ανάγκη για επιβίωση. Δεν λείπει και η υποθάλπουσα ταξική χροιά αλλά η κυρίαρχη αντίθεση είναι αυτή μεταξύ άντρα και γυναίκας, ηθικού και βρώμικου. Ένα βουβό αριστούργημα από το βιβλίο The Admirable Crichton του J.J. Barrie (δημιουργός του Peter Pan).
5. The Admirable Crichton (1957) Σε συνέχεια του νούμερου πέντε, μία ακόμα μεταφορά του ομότιτλου μυθιστορήματος στο σινεμά αυτή την φορά από τον Lewis Gilbert, σκηνοθέτη του Alfie και του Εκπαιδεύοντας την Ρίτα. Ακριβώς η ίδια ιστορία με το Male and Female με μία μικρή διαφορά: εδώ έχουμε Male και Male. Και η ταξική αντίθεση ξεπροβάλει πιο έντονα αφού η ιστορία απαλλάσσεται από κάθε είδος ερωτισμού και επικεντρώνεται στις διαφορετικές κοινωνικές βαθμίδες των ναυαγών και στην νέα πραγματικότητα.
Μου θυμίζει το The Servant αλλά σε ερημικό νησί. Πολύ όμορφη ταινία.
4. Lord of flies (1963) Ένας μεγάλος σκηνοθέτης (κυρίως θεατρικός) ο οποίος δυστυχώς δεν είναι και τόσο γνωστός στο ευρύ ελληνικό κοινό, ο Peter Brooks, σκηνοθετεί μία πολύ ιδιαίτερη ταινία και την φέρνει με μεγάλη μαεστρία στα μέτρα του. Μία ομάδα νεαρών αγοριών ναυαγεί σε ένα ερημικό νησί και η πρώτη τους προτεραιότητα είναι να επιβιώσουν. Το ιδιαίτερο σ’ αυτή την ταινία είναι η ηλικία των χαρακτήρων και η έλλειψη εμπειρίας τους πάνω στην επιβίωση και στην ζωή. Σε ένα νησί «χωρίς γονείς και δασκάλους» και έχοντας όλο τον χρόνο και τον χώρο να οργανώσουν μία ειρηνική μικρογραφία της κοινωνίας, τα νεαρά αγόρια μπαίνουν σε πειρασμούς να αναπαράγουν δυτικά στερεότυπα όσον αφορά την οργάνωση και την ιεραρχία σε μία κοινωνική ομάδα. Εκτός από την καλαισθησία της ταινίας, το φιλμ αποτελεί από μόνο του ένα κοινωνικό πείραμα- αν και σκηνοθετημένο- στο που μπορεί να οδηγήσει το σχολείο (και η οικογένεια; ) τον ανθρώπινο πολιτισμό.
3. Respiro (2002) Μία ελευθεριακών αρχών γυναίκα, κουράζεται από τους ρυθμούς της πόλης και αποφασίζει να μετακομίσει σε ένα απόμερο ιταλικό νησί. Και όταν αυτή η γυναίκα ονομάζεται Valeria Golino, η ομορφιά της ταινίας εκτινάσσεται στα ύψη. Γοητευτικότατο το θάρρος της νεαρής γυναίκας να πάει κόντρα στον δυτικό πολιτισμό και να πλησιάσει την ουσία της ανθρώπινης φύσης. Γύρω απ’ αυτό τον δυναμισμό χτίζεται μία πολύ όμορφη αφήγηση που κεντρικό της σημείο έχει τον ερωτισμό και την απλότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Καθόλου μοναχική τελικά η Valeria Golino στην ταινία του Emanuele Crialese σε βάζει σε σκέψεις υπαρξιακού περιεχομένου.
2. Swept Away (1974) Δυστυχώς ο τίτλος της ταινίας έχει συνδεθεί με την απαίσια προσπάθεια του Guy Ritchie να σκηνοθετήσει την ατάλαντη (κινηματογραφικά) Μαντόνα. Εμείς όμως θα μιλήσουμε για την ταινία της Ιταλίδας Lina Wetmuller γυρισμένη το 1974 σε ένα έντονο πολιτικά σκηνικό που αποτυπώνεται χωρίς κανένα δισταγμό στο φιλμ. Η Ραφαέλα, μία πλούσια γυναικά και μερικοί φίλοι της νοικιάζουν ένα γιοτ για να κάνουν τον γύρο της Μεσογείου. Καπετάνιος του σκάφους είναι ο Gennarino, ένας κομμουνιστής που αντιπαθεί από την πρώτη στιγμή την γοητευτική αστή. Και όπως πολύ καλά προβλέψατε, ένας έρωτας θα αναπτυχθεί ανάμεσα τους όταν θα αναγκαστούν να μείνουν ολομόναχοι για μία ολόκληρη νύχτα στην μέση της θάλασσας. Καλογυρισμένη, με φόντο τα γαλάζια νερά της Σαρδηνίας σε μία σύγκρουση του έρωτα με το χρήμα, του πηγαία ανθρώπινου πάθους με την υλιστική πλευρά του σύγχρονου ανθρώπου. Και άκρως ερωτική!
1. Cast Away (2000) Η ελληνική μετάφραση της ταινίας είναι Ο Ναυαγός. Οι περισσότεροι την έχουμε δει. Ένας άντρας (Tom Hanks) επιζεί από ένα αεροπορικό ατύχημα και ναυαγεί σε ένα ερημονήσι. Ο αγώνας του για επιβίωση αλλά και η μοναξιά του μας κεντρίζουν το ενδιαφέρον σ αυτό το ανθρωποκεντρικό δράμα, χωρίς ίχνος μουσικής, με έναν φανταστικό Tom Hanks και μία μαεστρική σκηνοθεσία από τον Robert Zemeckis. Φανταστική η στιγμή που ο Tom Hanks δημιουργεί έναν φίλο σε μία μπάλα που έπεσε μαζί του από το αεροπλάνο και συγκλονιστική η σκηνή που συναντά ξανά την γυναίκα του. Και ενώ ο δικός του χρόνος στο ερημονήσι έχει παγώσει, ο χρόνος στον δυτικό κόσμο κινείται με τους ίδιους φρενήρεις ρυθμούς αφήνοντας τον Ναυαγό να τρέχει και να μην προλαβαίνει.
Όπως σε κάθε μας λίστα, έτσι και σ’ αυτή, θα χαρώ πολύ να ακούσω τις δικές σας προτάσεις. Γνωρίζω εκ των προτέρων ότι έχουν μείνει ενδιαφέρουσες ταινίες εκτός (όχι, δεν εννοώ την Γαλάζια Λίμνη!), αλλά όπως σε κάθε τέχνη έτσι και στον κινηματογράφο, η υποκειμενική οπτική είναι τελικά η ορθότερη!
γράφει ο Ευριπίδης Ταρασίδης