Οι Πρόεδροι της Ελληνικής Δημοκρατίας από το 1927: Ο θεσμός και τα πρόσωπα

Written by

Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, βάσει του Συντάγματος, είναι ο ανώτατος πολιτειακός άρχοντας της χώρας, εγγυητής της εθνικής ενότητας και ρυθμιστής του πολιτεύματος. Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας διορίζει και παύει την κυβέρνηση, προκηρύσσει εκλογές και δημοψήφισμα και εκπροσωπεί την Ελλάδα στο εξωτερικό.

Το αξίωμα του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας θεσπίστηκε με το Σύνταγμα του 1927, τρία χρόνια μετά το δημοψήφισμα του 1924 που κήρυξε έκπτωτη τη βασιλική δυναστεία των Γλύξμπουργκ, και παρέμεινε ως το 1935, οπότε και επανήλθε η βασιλεία στην Ελλάδα. Την περίοδο εκείνη, υπηρέτησαν το ύπατο πολιτειακό αξίωμα ο Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης (1924-1929) και ο πρώην πρωθυπουργός Αλέξανδρος Ζαΐμης (1929-1935).

Ο Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, μετά το δημοψήφισμα του 1924, ανέλαβε χρέη Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας. Παρέμεινε στο αξίωμα μέχρι το 1926, οπότε και παραιτήθηκε λόγω της επιβολής της δικτατορίας του στρατηγού Πάγκαλου. Μετά την πτώση του Πάγκαλου, ο Παύλος Κουντουριώτης επανήλθε και επανεκλέχτηκε Πρόεδρος το 1929. Λίγο καιρό μετά την επανεκλογή του παραιτήθηκε για λόγους υγείας.

Τον Παύλο Κουντουριώτη διαδέχθηκε ο Αλέξανδρος Ζαΐμης, παλαίμαχος πολιτικός και πέντε φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας. Επανεκλέχτηκε το 1934. Παρέμεινε στο αξίωμα αυτό μέχρι το 1935, οπότε και επανήλθε στον θρόνο του ο βασιλιάς Γεώργιος Β’.

Μετά την πτώση της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967, ο ελληνικός λαός αποφάσισε με δημοψήφισμα στις 8 Δεκεμβρίου 1974 για τη μορφή του πολιτεύματος. Με ποσοστό 70% προκρίθηκε η Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Δέκα ημέρες μετά το δημοψήφισμα, στις 18 Δεκεμβρίου 1974, υπηρεσιακός Πρόεδρος εκλέχτηκε ο Μιχαήλ Στασινόπουλος, Καθηγητής Διοικητικού Δικαίου και πρώην Πρόεδρος του Συμβουλίου Επικρατείας. Ο Μιχαήλ Στασινόπουλος παρέμεινε στο προεδρικό αξίωμα μέχρι την ψήφιση του νέου Συντάγματος και την εκλογή του Κωνσταντίνου Τσάτσου ως Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, στις 19 Ιουlίου 1975.

Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος εκλέχτηκε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας στις 19 Ιουlίου 1975 και ανέλαβε τα καθήκοντα του την επόμενη ημέρα. Ήταν Καθηγητής στην έδρα της Εισαγωγής στην Επιστήμη και τη Φιλοσοφία του Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διετέλεσε πολλές φορές Υπουργός. Το 1961 εκλέχτηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, της οποίας διετέλεσε Αντιπρόεδρος και Πρόεδρος. Παρέμεινε στο αξίωμα του Πρόεδρου μέχρι τον Μάιο του 1980.

Τον Κωνσταντίνο Τσάτσο διαδέχθηκε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, Πρωθυπουργός της Ελλάδας επί σειρά ετών (1955-1963, 1974-1980). Σπούδασε Νομικά στην Αθήνα. Διετέλεσε επί σειρά ετών σε διάφορες κυβερνήσεις πριν γίνει Πρωθυπουργός. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, με τις ενέργειες του, πέτυχε την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ. Διετέλεσε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας μέχρι τον Μάρτιο του 1985. Επανήλθε στο αξίωμα τον Μάιο του 1990. Αποχώρησε οριστικά το 1995.

Την περίοδο 1985-1990 Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας διετέλεσε ο Χρήστος Σαρτζετάκης, δικαστικός και μέλος του Αρείου Πάγου. Ο Χρήστος Σαρτζετάκης διακρίθηκε ως Ανακριτής στην υπόθεση Λαμπράκη, στην οποία έστειλε στη φυλακή τους υπεύθυνους για τη δολοφονία του γνωστού βουλευτή της ΕΔΑ. Μετά την επιβολή του καθεστώτος της 21ης Απριλίου, απολύθηκε με «Συντακτική Πράξη» και του αφαιρέθηκε η άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Επανήλθε το 1975 ως Εφέτης. Το 1982 έγινε Αρεοπαγίτης. Αποχώρησε το 1990.

Μετά την οριστική αποχώρηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή από το Προεδρικό Μέγαρο, εγκαταστάθηκε σε αυτό ο Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος. Ο Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος διετέλεσε Υπουργός στις κυβερνήσεις Καραμανλή (1947-1980) και Ράλλη (1980-1981). Διεκδίκησε δύο φορές την αρχηγία της Νέας Δημοκρατίας (1982, 1984), χωρίς ωστόσο να καταφέρει να εκλεγεί. Το 1985 αποχώρησε από την Νέα Δημοκρατία και ίδρυσε την Δημοκρατική Ανανέωση. Παρέμεινε πρόεδρος του κόμματος ως τον Ιούνιο του 1994, οπότε και ανεστάλη η δράση του. Εκλέχτηκε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας στις 8 Μαρτίου 1995, με τις ψήφους του ΠΑΣΟΚ και της Πολιτικής Άνοιξης. Επανεκλέχτηκε το 2000, με τις ψήφους του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας. Αποχώρησε οριστικά στις 12 Μαρτίου 2005.

Ο σημερινός, και απερχόμενος, ένοικος του Προεδρικού Μεγάρου είναι ο παλαίμαχος Ηπειρώτης πολιτικός Κάρολος Παπούλιας. Σπούδασε Νομικά στη Γερμανία. Εκλεγόταν βουλευτής Ιωαννίνων με το ΠΑΣΟΚ από το 1977 ως και το 2000. Διετέλεσε Υφυπουργός Εξωτερικών (1981-1985) και Υπουργός Εξωτερικών (1985-1989, 1993-1996). Εκλέχτηκε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας τον Φεβρουάριο του 2005, με τις ψήφους της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ. Επανεκλέχτηκε το 2010, με τις ψήφους του ΠΑΣΟΚ, της Νέας Δημοκρατίας και του ΛΑΟΣ.

Ο Προκόπης Παυλόπουλος αναμένεται να είναι ο νέος Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Είναι Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στη Νομικη Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εκλεγόταν βουλευτής με τη Νέα Δημοκρατία από το 1996 ως και το 2012. Διετέλεσε Υπουργός Εσωτερικών από το 2004 ως και το 2009. Αναμένεται να λάβει 238 ψήφους (ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ-ΑΝΕΛ) έναντι 32 ψήφων, που αναμένεται να λάβει ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομικη Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Νίκος Αλιβιζάτος (ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ – ΠΑΣΟΚ).

γράφει ο Απόστολος Τσομπάνης-Νότιος