Αφιέρωμα στον Σίντνει Λιούμετ (2/3)
Σκηνοθεσία: Σιντνευ Λιούμετ
Σενάριο: Ρέγκιναλντ Ρόουζ
Παίζουν: Χένρυ Φόντα, Λι Κομπ, Μάρτιν Μπαλσαμ
Συνεχίζοντας το αφιέρωμα σε έναν από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες του Χόλυγουντ, τον Σίντνευ Λιούμετ, προτείνουμε την πρώτη ταινία του ευφυέστατου Αμερικάνου. Οι 12 Ένορκοι (μετάφραση που ατυχεί να μεταφέρει ακριβώς την ένταση του επιθετικού προσδιορισμού του αγγλικού τίτλου) είναι ένα δικαστικό θρίλερ που όμως καταφέρνει να υπερβεί τα στενά νομικού πλαισίου και να αναπτυχθεί γύρω από 12 διαφορετικούς χαρακτήρες. Αυτοί οι 12 άντρες λοιπόν, είναι ένορκοι στην δίκη ενός νεαρού Ισπανού που φέρεται να σκότωσε τον πατέρα του. Ο δικαστής τους καλεί να αποσυρθούν και να βγάλουν την ετυμηγορία, η οποία θα πρέπει να είναι ομόφωνη. Αν το αγόρι καταδικαστεί θα οδηγηθεί στον θάνατο.
Και ενώ τα στοιχεία φαινόταν αδιάσειστα και η ετυμηγορία μία εύκολη διαδικασία, ένας εκ των ενόρκων, δεν έχει πειστεί για την ενοχή του νεαρού άντρα. Δεν το κάνει από κάποιο καπρίτσιο, ούτε για πλάκα, ούτε για να είναι στο επίκεντρο. Το κάνει γιατί έχει έντονους ηθικούς ενδοιασμούς για το αν πρέπει τόσο εύκολα να βγει μία απόφαση που θα ρυθμίσει την ζωή ή μάλλον τον θάνατο ενός ανθρώπου. Η αρχική σιγουριά των υπόλοιπων 11 αντρών κάμπτεται και ο πραγματικός εαυτός του καθενός βγαίνει στην επιφάνεια. Η λογική κερδίζει του συναισθηματισμού και η διαλεκτική παίρνει την θέση που της αξίζει κόντρα σε εγωισμούς, πολυξερισμούς και κόμπλεξ.
Είναι εξαιρετικά δύσκολα να καταφέρεις να φτιάξεις 12 διαφορετικούς χαρακτήρες και να τους εκθέσεις σε τέτοιες συνθήκες έντασης. Το συγκεκριμένο σενάριο όμως το καταφέρνει και με το παραπάνω με τόση συνέπεια και καθαρότητα που πετυχαίνει να φτιάξει μία ταινία μοναδική στο είδος της. Η σκηνοθεσία του Λιούμετ είναι (και εδώ) διακριτική αλλά ταυτόχρονα αποτελεσματική, ο Χένρυ Φόντα δίνει κατά πολλούς την καλύτερη ερμηνεία της καριέρας του και το σενάριο είναι υποδειγματικό και υψηλότατου επιπέδου. Ρατσισμός, βαρύτητα της δικαιοσύνης, αξία της δημοκρατίας, αντικειμενικότητα της αλήθειας και υποκειμενικός παράγοντας χωρούν αλλά δεν στριμώχνονται σ’ αυτό το αριστούργημα.