Η ταινία της ημέρας: Ida (2013)

Written by

Σκηνοθεσία: Πάβελ Παβλικόφσκι

Σενάριο: Πάβελ Παβλικόφσκι, Ρεμπέκα Λενκίεβιτς

Παίζουν: Αγκάτα Κουλέσζα, Αγκάτα Τρζεμπουτσοβσκα, Νταουίντ Ορκότντινκ

Υπόθεση: Πολωνία, 1962. Η Άννα, μία νεαρή καλόγρια, ετοιμάζεται να δώσει τον αιώνιο όρκο αγνότητας και πίστης στο θεό. Πριν απ’ αυτό όμως θα πρέπει να συναντήσει την μόνη εν ζωή συγγενή της, την θεία της Βάντα. Η Άννα μαθαίνει από την θεία της πως είναι Εβραία και πως ονομάζεται Ίντα. Μαζί, αυτές οι δύο εκ δια μέτρου αντίθετες προσωπικότητες, θα ψάξουν τα χαμένα χνιάρα της οικογένειας τους και θα δοκιμάσουν την πίστη τους στον θεό και στην ίδια τους την ζωή.

Γιατί να την δω;: Οι περισσότεροι γνωρίζουμε τον Παβλικόφσκι από το Last Resort. Η αλήθεια είναι ότι πέρασαν πολλά χρόνια από τότε μέχρι να ξανακούσουμε σε τέτοια συχνότητα το όνομα του. Δεν μπορούσε όμως να γίνει και αλλιώς διότι η ταινία που μας παρουσιάζει έιναι αυτό που λέμε “οφθαλμόλουτρο”. Το τετραγωνισμένο ασπρόμαυρο του καδράρισμα χωρά τον πόνο της αλκοολικής, φιλήδονης Βάντα και την πίστη (που κλονίζεται σταδιακά) αλλά και την αγγελική ομορφιά της Ίντα. Ο παβλικόφσκι φτιάχνει δύο εκ δια μέτρου αντίθετες προσωπικότητες που τους ενώνει το ίδιο αίμα και το ίδιο (άγνωστο από ένα σημείο και έπειτα) κοινό παρελθόν. Εβραϊκής καταγωγής σε δύσκολους καιρούς, και οι δύο φαίνεται πως το παρελθόν τους όρισε εν πολλοίς το μέλλον της. Από την μία η άγνοια αυτού από την Ίντα και από την άλλη η (μάλλον) εσκεμμένη αδιαφορία της Βάντα. Η ιστορία, αν και σύντομη (82 λεπτά) δεν στερείται δραματουργικής συνοχής και η αφήγηση έχει τόσο χώρο και χρόνο όσο της χρειάζεται. Η ιστορία φαίνεται πως υποτάσσεται στην ομορφιά της εικόνας χωρίς όμως να δομεί μία ανυπόφορη  πλατιάζουσα ταινία. Τα κάδρα είναι στο όριο του (ακαδημαϊκών κριτηρίων) λάθος, άλλοτε δίνοντας πολύ αέρα πάνω από τα κεφάλι των πρωταγωνιστών, άλλοτε κόβοντας μέρη του σώματος τους αλλά πάντοτε παίζοντας με τα επίπεδα τόσο αριστοτεχνικά που κάθε ξεχωριστό κάδρο κρύβει μία λεπτομερή υποιστορία. Είναι αλήθεια πως η πρώτη ταινία-επιρροή που μου ήρθε στο μυαλό ήταν “Τα πάθη της Ζαν ντ’ Αρκ” του Ντεγερ. Η εικόνα και η αισθητική της ταινίας έχει κάτι από σκανδιναβικό λυρισμό αλλά σε καμία περίπτωση δεν εγκλωβίζεται απ’ αυτόν ούτε βαυκαλίζεται ωραιοπαθώς και αμέτρως.

Οι ερμηνείες είναι εξαίσιες. Μετρημένες, πιστές στην μινιμαλιστική οπτική όλης της ταινίας, βολεύονται εξόχως ορθά στο κάδρο τους, μπολιάζονται συναισθηματική στο όλο περιβάλλον και βγάζουν μία δυναμική θλίψη που παράγεται κυρίως από την αντίθεση μεταξύ της ισορροπίας της Ίντα και του ηθικού ξεπεσμού της Βάντα. Η διάρκεια των πλάνων είναι σύντομη, η κάμερα δεν κουνιέται για κανέναν λόγο (κάποιες φορές μόνο στο τέλος), η ταινία είναι σιωπηλή όσων αφορά την ηχητική της μπάντα και γενικότερα η εικαστική της πλευρά είναι εξαίσια. Μία από τις καλύτερες ταινίες των τελευταίων χρόνων που δικαίως έχει αποκτήσει τόση φήμη και έχει κερδίσει τόσα βραβεία.Μία ονειρική ταινία.