Η ταινία της ημέρας: Nosferatu, Eine Symphonie Des Grauens/Νοσφεράτου, μία συμφωνία τρόμου (1922)

Written by

Σκηνοθέτης: F. W. Murnau

Υπόθεση: Ο κόμης Όρλοκ θέλει να αγοράσει μία έπαυλη στο Λονδίνο. Γι αυτό τον λόγο έρχεται στην πατρίδα του ένας κτηματομεσίτης, ο Χούτερ. Ο κόμης Όρλοκ όμως δεν είναι ένας συνηθισμένος άνθρωπος. Είναι ένας απόκοσμος άντρας που σκορπά τρόμο με την παρουσία του και έχει βάλει στο μάτι την σύζυγο του Χούτερ, την όμορφη Έλεν.

Γιατί να την δω;: Η ταινία στηρίζεται εξ ολοκλήρου στην διάσημη ιστορία του Δράκουλα και είναι παρμένη από το βιβλίο του Μπραμ Στόουκερ. Είναι η πρώτη φορά που μεταφέρεται αυτό το ιδιαίτερο υποείδος, με πρωταγωνιστή την κλασική πλέον φιγούρα του δράκουλα, στον κινηματογράφο. Ο Μουρνάου, αυτός ο ιδιοφυής σκηνοθέτης, είχε να αντιμετωπίσει πολλά θέματα πριν την έναρξη των γυρισμάτων. Το πιο σημαντικό απ’ αυτά ήταν η οικονομική δυσχέρεια της εταιρείας  παραγωγής. Έχοντας λοιπόν ελάχιστα χρήματα στην διάθεση του αποφάσισε να βγει έξω από τα στούντιο και να αξιοποιήσει τον φυσικό περιβάλλον αντί για σκηνικά. Ήταν μία θαρραλέα και παράτολμη απόφαση καθώς εκείνη την εποχή τα πάντα φτιάχνονταν εκ του μηδενός.

Ένα λοιπόν αξιοσημείωτο στοιχείο είναι ότι η ταινία μπαίνει και δημιουργείται στον πραγματικό κόσμο. Ένα δεύτερο ενδιαφέρον στοιχείο είναι η προέκταση του γερμανικού εξπρεσιονισμού που κατάφερε να κάνει ο Μούρναου. Κανονικά οι βρικόλακες δεν έχουν σκιά, δεν απεικονίζεται το είδωλο του στον καθρέφτη, αποφεύγουν τα σκόρδα κτλ. Ο Μούρανου αδιαφόρησε για αυτές τις δεισιδαιμονίες (έστω και αν εδώ ο όρος είναι αδόκιμος) και χρησιμοποίησε αριστοτεχνικά την μεγάλη σκιά του Νοσφεράτου αξιοποιώντας πλήρως τα διδάγματα της φωτογραφία του γερμανικού εξπρεσιονισμού.

Η ταινία σήμερα δεν προκαλεί τρόμο καθώς ο κινηματογράφος έχει καταφέρει να αναπτυχθεί πολύ τόσο στο κομμάτι της αφήγησης όσο και στο κομμάτι των εφέ. Εν τούτοις, είναι αξιομνημόνευτες οι σκηνοθετικές πινελιές του Μουρνάου όπως το στοπ καρέ, το σλόου μόσιον, την κίνηση από το βάθος του κάδρου προς την κάμερα, το απόκοσμο μακιγιάζ του Νοσφεράτου κτλ. Ο Μούρναου αφαιρεί τα έντονα ρομαντικά στοιχεία του μυθιστορήματος και εμμένει περισσότερο στην απόκοσμη παρουσία του κόμη. Αυτό θα μπορούσε κανείς να το εξισώσει με την ιστορική συγκυρία στην οποία βρισκόταν η Γερμανία εκείνη την περίοδο. Λαβωμένη από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η μεγάλη αυτή χώρα προσπαθούσε να βρει τον βηματισμό της και η παρουσία του τρόμου ήταν κάτι παραπάνω από φανερή.

Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο έχει να κάνει με την ιστορία που δημιουργήθηκε γύρω από το πρόσωπο του ηθοποιού που ενσάρκωσε τον Νοσφεράτου. Κανείς δεν ξέρει ποιος πραγματικά είναι. Από τον Μαξ Σρεκ μέχρι τον ίδιο τον Μούρναου και στην τραβηγμένη αλλά ενδιαφέρουσα εικασία ότι το βαμπίρ ενσαρκώνει ο ίδιος ο Νοσφεράτου!

Η απαίσια μορφή του δράκουλα πλησιάζει με βήμα βραδύ προς την κάμερα και αυτή αδυνατεί να κινηθεί όπως μάλλον ο τρόμος του ερχομού του κακού (πόλεμος, πείνα, οικονομική κρίση) πλησιάζει τις ζωές των ανθρώπων εκείνων των εποχών που πριν προλάβουν να συνέλθουν από τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο θα έρθει να μπει στη ζωή τους η φρίκη ενός ακόμα πολέμου που ο πρωτεργάτης του θα κάνει τον Νοσφεράτου να μοιάζει με άγγελο.