Σκηνοθεσία: Jules Dassin
Παίζουν: Jean Servais, Carl Mohner, Robert Manuel
Υπόθεση: Μία συμμορία τεσσάρων αντρών αποφασίζουν να ληστέψουν ένα κοσμηματοπωλείο. Αρχηγός της σπείρας είναι ο πρόσφατα αποφυλακισμένος Tony που θέλει να ξεχαστεί από την είδηση του καινούργιο δεσμού της πρώην αρραβωνιαστικιάς του. Και ενώ η ληστεία βαίνει καλώς, στην πορεία τα πράματα στραβώνουν και ο παράγοντας «ανθρώπινο λάθος» παίρνει την βασική θέση στην κατάληξη της ιστορίας.
Γιατί να την δω;: Θα ξεκινήσουμε κάπως αντίστροφα σήμερα. Θα επικαλεστούμε τα λόγια δύο σπουδαίων σκηνοθετών, του Τριφό και του Σκορτσεζε σχετικά με την ταινία. Ο πρώτος αναφέρει πως «…ο Ντασέν καταφέρνει να κάνει το χειρότερο νουάρ βιβλίο μία από τις καλύτερες νουάρ ταινίες» και ο δεύτερος συμπληρώνει «μέσα στην παράδοση του γαλλικού αστυνομικού μυθιστορήματος, ο Ντασέν δημιουργεί κάτι σαν αρχέτυπο για ένα ολόκληρο κινηματογραφικό είδος. Ο τρόπος που χρησιμοποίησε το μουσικό μοτίβο, για να δημιουργήσει ύφος και ατμόσφαιρα, ήταν επαναστατικός. Η σεκάνς της ληστείας —εντελώς βουβή, εκτός από κάποιους σποραδικούς φυσικούς ήχους— είναι μια από τις κλασικές του σασπένς. Και σκεφτείτε ότι ήταν μια δουλειά που ο Ντασέν ασχολήθηκε για βιοποριστικούς λόγους.»
Εμείς θα σταθούμε σε δύο και μόνο επιμέρους στοιχεία της ταινίας: την ατμόσφαιρα σασπένς που δημιούργησε ο Ντασέν και την σκηνή της ληστείας. Το ‘χουμε τονίσει πολλάκις απ’ αυτήν εδώ την ταπεινή στήλη: η ατμόσφαιρα είναι ένα από τα βασικά- ίσως το βασικότερο- συστατικό στοιχείο ενός καλού αστυνομικού θρίλερ. Αν ο θεατής δεν διερωτάται διαρκώς «τι θα γίνει μετά» και ταυτόχρονα μασά τα νύχια του από την αγωνία, τότε η ταινία θεωρείται αποτυχημένη. Ο Ζιλ Ντασέν χρησιμοποιώντας μουσικά μοτίβα, χαρακτηριστικούς ήχους, ασταθείς χαρακτήρες που τους έβαζε να αντιμετωπίσουν ακραίες καταστάσεις, κατάφερε να φτιάξει ένα από τα καλύτερα νουάρ. Μάλιστα ήταν το πρώτο ολοκληρωμένο φιλμ του είδους στο γαλλικό σινεμά.
Το δεύτερο στο οποίο θέλουμε να σταθούμε είναι η σεκάνς της ληστείας. Μισής ώρας (περίπου), σχεδόν γυμνή από διάλογο, με τόση λεπτομέρεια που από την μία δείχνει την δυσκολία της διαδικασίας και από την άλλη το πείσμα και την δεξιότητα των δρώντων. Πότε άλλοτε το σινεμά δεν έμεινε τόσο πολύ στο βασικό χαρακτηριστικό της εξέλιξης μίας αστυνομικής ιστορίας. Συνήθως η διαδικασία του φόνου ή της ληστείας κρατούν μερικά λεπτά. Ο Ντασέν δίνει τεράστια βαρύτητα σε μία διαδικασία που ενώ κάποιος θα νομίσει πως μπουκώνει το φιλμ εν τούτοις διευρύνει το σασπένς και ενδυναμώνει το ενδιαφέρον του θεατή για τις προσωπικές σχέσεις ανάμεσα στην ομάδα.
Κατά τ’ άλλα το Rififi (Du rififi chez les hommes ο οριτζιναλ τίτλος της ταινιας) είναι η πρώτη γνωριμία της γαλλικής παραγωγής με το είδος το οποίο τα επόμενα χρόνια θα τιμήσει δεόντως. Τα σκοτεινά μονοπάτια της αγωνίας για το ασταθές της ανθρώπινης φύσης θα ακολουθεί τους πρωταγωνιστές μέχρι το τέλος της ταινίας και το χρήμα αλλά και η ελευθερία (η αποφυγή της φυλάκισης) θα αλλάξει τις σχέσεις μέσα στην συμμορία, θα σκληρύνει τους χαρακτήρες και θα γεμίσει με άγχος και σασπένς τον θεατή!