Σκηνοθεσία: Julian Schnabel
Παίζουν: Mathieu Amalric, Emmanuelle Seigner, Marie-Josse Croze
Υπόθεση: Ο Jean-Do, αρχισυντάκτης του περιοδικού Elle, διαζευγμένος και πατερας δύο παιδιών, πέφτει ξαφνικά σε κώμα. Όταν ξυπνά βρίσκεται σε μία ειδική μονάδα στο Ναυτικό Νοσοκομείο του Μπεργκ, μία παραθαλάσσια πόλη της βόρειας Γαλλίας. Αν και έχει πλήρη αντίληψη του τι συμβαίνει γύρω του, εν τούτοις δεν μπορεί να κουνήσει το σώμα του εκτός από μία μικρή κίνηση του κεφαλιού και ανοιγοκλείνοντας το αριστερό του μάτι. Ο μόνος τρόπος επικοινωνίας με τον υπόλοιπο κόσμο είναι με το αριστερό του μάτι.
Γιατί να την δω;: Μία ιστορία που έχει να κάνει με αναπηρία, ασθένεια, ατύχημα κτλ μπορεί πολύ εύκολα να γίνει μελό. Προσοχή! Το μελόδραμα είναι συγκεκριμένο είδος και δεν κρίνεται ποτέ ως καλό ή κακό. Είναι ένας τρόπος αφήγησης που στις μέρες μας μοιάζει κάπως ξεπερασμένος. Αν όμως στόχος σου είναι να παρουσιάσεις τον αγώνα ενός ανθρώπου μέσα από την ασθένεια του και θέλεις να τον βάλεις να αναμετρηθεί μ’ αυτήν τότε οποιαδήποτε προσέγγιση στο μελό θα είναι επικίνδυνη. Εδώ ο Julian Schnabel (γνωστός απ’ το Πριν πέσει η νύχτα) χειρίζεται με ξεχωριστή μαεστρία την πτώση ενός ανθρώπου και την ανάσταση σου μέσα από τον συνεχή αγώνα που δίνει με αυτή την σπάνια ασθένεια που δοκιμάζει το σώμα και την ψυχή του.
Η ιστορία από μόνη της έχει ενδιαφέρον. Πως δηλαδή ένας άνθρωπος δραστήριος και πετυχημένος καθηλώνεται σε ένα κρεβάτι έχοντας μάλιστα πλήρη αντίληψη του τι γίνεται γύρω του. Αυτό όμως που δίνει παραπάνω δυναμική στην ταινία είναι ο τρόπος που ο Juan Do επικοινωνεί με τους γύρω του. Μία νοσοκόμα διαβάζει την αλφαβήτα. Όταν αυτός κλείνει το μάτι του σημαίνει πως σε κείνο το γράμμα πρέπει να σταματήσει την ανάγνωση. Η αλληλουχία των γραμμάτων φτιάχνουν λέξεις και οι λέξεις προτάσεις. Και η επικοινωνία ανάμεσα στις δύο πλευρές αποκαθίσταται. Ο Jean Do Bauby κατάφερε μ αυτό τον τρόπο να δημιουργήσει το μυθιστόρημα με τίτλο το Σκάφανδρο και η Πεταλούδα το οποίο κυκλοφόρησε τρεις μέρες πριν τον θάνατο του από καρδιακή προσβολή. Όπως καταλάβατε μιλάμε για μία αληθινή ιστορία.
Ο σκηνοθέτης μας βάζει στην θέση του Jean-Do. Μέσω του υποκειμενικού πλάνου βιώνουμε το προσωπικό του δράμα. Βλέπουμε μαζί του το δωμάτιο του νοσοκομείου, τους γιατρούς που τον εξετάζουν, τις όμορφες λογοθεραπεύτριες. Ακούμε την φωνή του μέσα στο κεφάλι του. Τις σκέψεις του να μπερδεύονται με τις αναμνήσεις του. Το υποσυνείδητο να κυβερνά το συνειδητό και ο πόνος του να μπερδεύεται με τις στιγμές χαράς που αναγκαστικά πρέπει να νιώσει για να συνεχιστεί η ζωή. Όσο ο Jean-Do αποδέχεται την κατάσταση του, τόσο πιο καθαρή και στέρεα γίνεται η φωνή. Μέχρι που η κάμερα εγκαταλείπει το υποκειμενικό του βλέμμα και έρχεται στον κόσμο των άλλων. Πως βλέπουν οι φίλοι, οι γιατροί, οι συγγενείς τον Jean-Do;
Εξαιρετικός ο Amalric που με τα λίγα εφόδια που είχε στην διάθεση του (κυρίως την φωνή του) καταφέρνει να μας μεταφέρει το αστείρευτο χιούμορ του Jean Dominique Bauby (όπως είναι το πλήρες του όνομα) και την αισιόδοξη ματιά του έστω και αν αυτή περιορίζεται στο αριστερό του μάτι. Γιατί αυτή η πεταλούδα που έχει μέσα του λευτερώνεται όταν η ψυχή και το πνεύμα του νιώσει δυνατό να πετάξει και να αδιαφορήσει για την σκλαβιά που του επιβάλει το σώμα. Πολύ παραπάνω μάλιστα όταν αυτό το σώμα μένει ακίνητο. Αυτή η μεγάλη μάχη μεταξύ σώματος και πνεύματος δίνεται μαεστρικά αποφεύγοντας υπερβολές και μελοδραματικές καταστάσεις περνώντας ένα αισιόδοξο μήνυμα που οι τελικοί αποδέκτες του πρέπει να το εκμεταλλευτούν πολύ προτού αρχίζουν να δείχνουν αδύναμοι και ξοφλημένοι. Γιατί το σώμα μπορεί να γεράσει ή να αδυνατίσει αλλά το πνεύμα μπορεί να μείνει για πάντα νέο και ζωντανό. Όπως στην περίπτωση του Bauby!