Για πολλούς αναγνώστες αυτό θα είναι το πιο αλλόκοτο βιβλίο που έχουν διαβάσει ποτέ. Πράγματι, Το σπήλαιο των Ιδεών του Ισπανού συγγραφέα και ψυχίατρου Χ.Κ. Σομόθα αποτελεί μία αναγνωστική πρόκληση για κάθε ψαγμένο αναγνώστη, λάτρη της φιλοσοφίας, της αρχαίας Ελλάδας, αλλά και των αστυνομικών μυστηρίων.
Το Σπήλαιο των Ιδεών είναι όλα αυτά μαζί: αστυνομικό και ιστορικό μυθιστόρημα, φιλοσοφικό θρίλερ και συγχρόνως ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα με πολλές προεκτάσεις, το οποίο επιδέχεται πολλές ερμηνείες και θεωρήσεις. Σε κανένα άλλο βιβλίο δεν λαμβάνει χώρα αυτό το μοναδικό παιχνίδι μεταξύ συγγραφέα και αναγνώστη. Διότι σε αυτό το βιβλίο ο συγγραφέας παίζει στην κυριολεξία με τον αναγνώστη του.
Το μυθιστόρημα αποτελούν δύο παράλληλες ιστορίες. Η πρώτη εκτυλίσσεται στην αρχαία Αθήνα, την εποχή όπου αυτή είναι στις δόξες της, και αφορά έναν μυστηριώδη φόνο ενός λαμπρού μαθητή της Πλατωνικής Ακαδημίας. Τον φόνο αναλαμβάνει να εξιχνιάσει ο Αποκρυπτογράφος Αινιγμάτων Ηρακλής Πόντωρ μαζί με τον πλατωνικό φιλόσοφο και δάσκαλο του δολοφονημένου νέου Διαγόρα. Ο πρώτος είναι οπαδός της τετράγωνης λογικής, ενώ ο δεύτερος λειτουργεί περισσότερο με τη διαίσθηση και το συναίσθημα.
Η ιστορία όμως αυτή του μυστηρίου στην αρχαία Αθήνα, δεν αποτελεί παρά μία μεταφραστική απόπειρα ενός μεταφραστή στη σύγχρονη εποχή. Αυτό μας φέρνει στη δεύτερη παράλληλη ιστορία του σήμερα, εκείνη της μετάφρασης του κειμένου το οποίο αφορά την πρώτη ιστορία του μυστηρίου στην αρχαία Ελλάδα.
Το βιβλίο είναι γεμάτο με τις υποσημειώσεις του ήρωα-μεταφραστή, υποσημειώσεις οι οποίες φυσικά αποτελούν τμήμα της κυρίως αφήγησης και είναι γραμμένες από τον ίδιο τον συγγραφέα.- και όχι τον μεταφραστή στα ελληνικά- Αυτές οι υποσημειώσεις, λοιπόν, αποτελούν τη δεύτερη παράλληλη ιστορία, η οποία σχετίζεται άμεσα με την αρχαία κυρίως επειδή ο μεταφραστής, καθώς δουλεύει τη μετάφραση του κειμένου, διακρίνει σε αυτήν ομοιότητες με τη δική του ζωή. Και αυτές είναι πάρα πολλές για να αποτελούν μία απλή σύμπτωση. Σε αυτό το σημείο ακριβώς ο μεταφραστής αρχίζει να τρελαίνεται και να διαπιστώνει πως κάτι δεν πηγαίνει και πολύ καλά… Οι ήρωες της αρχαίας ιστορίας παρακολουθούνται από σκοτεινά, πανίσχυρα και κακόβουλα πρόσωπα. Μήπως παρακολουθείται και ο ίδιος ο μεταφραστής; Αυτό αναρωτιέται και αρχίζει σιγά σιγά να αμφιβάλει για την πνευματική του ακεραιότητα. Υποθέτει ακόμη πως το κείμενο το οποίο μεταφράζει είναι ειδητικό, περιέχει δηλαδή κάποιες κρυμμένες λέξεις κλειδιά οι οποίες επαναλαμβάνονται σε καίρια σημεία στο σώμα του κειμένου.
Οι δύο παράλληλες ιστορίες κορυφώνονται σταδιακά και μαζί τους και η αγωνία του αναγνώστη. Εκτός από άφθονη δράση, το μυθιστόρημα περιέχει αρκετές φιλοσοφικές συζητήσεις γύρω από διάφορες έννοιες και ιδέες, οι οποίες όμως δεν καθυστερούν τη δράση και την εξέλιξη της πλοκής. Συν τοις άλλοις περιέχονται και αρκετές πληροφορίες σχετικά με την αρχαία Ελλάδα, τον Πλάτωνα και την Ακαδημία του, τη ζωή στην αρχαία Αθήνα, τα Ιερά Μυστήρια, τις Διονυσιακές τελετές και τις θρησκείες των ενστίκτων.
Τελικά ο συγγραφέας καταφέρνει να ξεμπλέξει με τρόπο εξαιρετικά επιδέξιο το κουβάρι που ο ίδιος δημιούργησε στο μυαλό του αναγνώστη του. Δεν χώρα αμφιβολία ότι η γραφή του Σομόθα είναι υψηλού επιπέδου, το ίδιο και η τεχνική της συγγραφής, και ότι το μυθιστόρημα βρίθει καινοτόμων ιδεών σε ό,τι αφορά τόσο τη μυθιστορία όσο και την τεχνική. Μέσα στον εκδοτικό κορεσμό της εποχής μας, ο οποίος πολλές φορές ανακυκλώνει εν μέρει τα ίδια και τα ίδια αναγνώσματα, το Σπήλαιο των Ιδεών αποτελεί μία αξιοπρόσεκτη και ξεχωριστή αναγνωστική επιλογή.
cityculture.gr/ γράφει η Ελευθερία Σαραντινού