‘’ Όποιος ζει μέσα στην αγάπη
ζει μεσα στον Θεό,κι ο Θεός μέσα σ’αυτόν’’
Α΄ Ιω.4,16
Είτε είσαι χριστιανός ή άλλης θρησκείας είτε άθρησκος, κάθε χρόνο ακούς το όνομά του ενόψει συγκεκριμένης θρησκευτικής εορτής: Ιησούς Χριστός. Δεν χρειάζεται να τον έχεις μελετήσει ή να τον έχεις ασπαστεί, για να καταλάβεις τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει ο Jesus παγκοσμίως. Αξίζει ίσως τον κόπο να σταθείς για λίγο πάνω στο φαινόμενο (για πολλούς), ή και μυστήριο (για άλλους), Ιησούς.
Έτσι λοιπόν, τα 27 βιβλία της Καινής Διαθήκης αποτελούν πυλώνα της χριστιανικής πίστης : πρόκειται για γραπτά κείμενα στα οποία καταγράφονται μαρτυρίες ανθρώπων , δηλαδή υλικό το οποίο είναι ανοιχτό στην ερμηνεία. Ευαγγέλια ονομάζονται 4 από τα 27, τα οποία δεν αφορούν απομνημονεύματα αυτοπτών μαρτύρων ˙ άλλωστε, τα ονόματα των 4 συγγραφέων [Ευαγγελιστών],του Μαρκου, του Ματθαίου, του Λουκά και του Ιωάννη, εμφανίζονται για πρώτη φορά 120 χρόνια μετά τον θάνατο του Ιησού. Ενδεικτικά, το αρχαιότερο από αυτά, το οποίο μάλιστα δεν αναφέρει κάτι για την γέννηση του Ιησού, το Κατά Μάρκον ,δηλαδή η διήγηση σύμφωνα με την διδασκαλία του Μάρκου, γράφτηκε γύρω στο 70 μ.Χ. Και τα 4 επομένως Ευαγγέλια αποτυπώνουν αναμνήσεις αποσπασματικές γύρω από τη ζωή του Ιησού. Η αφήγηση του Κατά Ιωάννην καλύπτει διάστημα περίπου 2 ετών, ενώ οι άλλοι 3 (Μάρκος, Ματθαίος, Λουκάς) ένα έτος δράσης του Ιησού. Εύλογα αναρωτιέσαι: Πώς είναι δυνατόν να έχουν καταγραφεί τα λόγια του Ιησού στον Κήπο της Γεθσημανής, όπου προσευχήθηκε για τελευταία φορά , αφού δεν βρισκόταν κανείς άλλος μαζί του ; Εννοείται ότι η εξιστόρηση εδώ εξυπηρετεί ανάγκη της πίστεως.
Εξάπαντος, τα Ευαγγέλια πηγάζουν από πρωτοχριστιανικές κοινότητες (παλαιστινίων) οι οποίες στα κηρύγματά τους συνδύασαν στοιχεία μυθικά, ελληνιστικά, ιουδαϊκά, προκειμένου να αφηγηθούν γεγονότα πνευματικής φύσεως, ικανά να αφορούν τον άνθρωπο εις το διηνεκές. Σε κάθε περίπτωση, βρίσκουμε να μιλούν για τον Ιησού ως ιστορική ύπαρξη: ο Φλάβιος Ιώσηπος, ο Τάκιτος και ο Σουητώνιος. Από την άλλη, όσον αφορά τον Ιησού ως θεάνθρωπο, αυτό φαίνεται να κατοχυρώνεται δογματικά το 451μ.Χ. στην Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο. Έως τότε, η φράση ‘’υιός Θεού’’ δήλωνε πιθανόν τον άνθρωπο του Θεού. Στην εποχή των Γραφών, οι Ιουδαίοι πιστεύουν στον Γιαχβέ , λέξη που σημαίνει ‘’είμαι αυτός που υπάρχει ενεργά, που φανερώνεται’’. Αντιστοίχως, το εβραϊκό Γιεσούα ( Ιησούς) σημαίνει ‘’ο Γιαχβέ σώζει’’. Άρα, ο Ιησούς είναι εκείνος που σώζει όντας φανερός, ενεργός!
Ο απόστολος Παύλος, αντιλαμβανόμενος τον άνθρωπο μέσα από τη σχέση του με τον Θεό, σπεύδει να δώσει πανανθρώπινο νόημα στον συγκεκριμένο ιστορικό Ιησού[1], πώς; Εσωτερικεύοντας τον Ιησού ως βίωμα μιας νέας ζωής, ως αποφασιστικό τρόπο ζωής, ακόμα και για τον μη Ιουδαίο (!) : 51-57 μ.Χ. γράφει τις Επιστολές του, οι οποίες όμως θα δημοσιευθούν μετά τη συγγραφή των Ευαγγελίων. Στη συνέχεια, τον 4ο αιώνα μ.Χ., η Εκκλησία γίνεται κρατικός θεσμός[2] και αρχίζει να διατυπώνει δόγματα, δηλαδή δικές της αλήθειες που φιλοδοξούν να έχουν κύρος αιώνιο – αντί να προβάλλουν ως νόημα που διαρκώς εμπλουτίζεται. Μόνο που κατ’ αυτόν τον τρόπο, το νόημα του βιώματος γίνεται πολιτική δίκην πεποιθήσεως , οπότε η Εκκλησία λειτουργώντας θεσμικά, τείνει να σε συμμορφώνει, όχι να σε μεταμορφώνει. Παρόλα αυτά, το ζητούμενο είναι –όπως διαβάζουμε στα Ευαγγέλια – να παραδοθείς απόλυτα στον Θεό, αφού πρώτα έχεις απαρνηθεί τα πάντα[3] , ούτως ώστε αυτό που καλείται ‘’Βασιλεία του Θεού’’ να αφορά ένα γεγονός που διαρκεί εσαεί μέσω της αγάπης. Λέει χαρακτηριστικά το Κατά Ματθαίον (11,12) : ‘’Η Βασιλεία των Ουρανών κερδίζεται με προσπάθεια και την κατακτούν αυτοί που αγωνίζονται’’. Ειδικά όταν δεν παρατηρείς απλώς[4] αλλά ενστερνίζεσαι έναν Θεό που υποφέρει, τότε τον νιώθεις ως δικό σου εαυτό, τότε είναι που η όποια αδυναμία σου μεταμορφώνεται σε δύναμη. Αναμφίβολα θέλεις να βρίσκεις ένα νόημα σε αυτά που βιώνεις, αλλιώς νιώθεις τον χρόνο να σε καταπίνει. Όταν ωστόσο νιώθεις τον χρόνο να σε αναγεννά, τότε τον γεύεσαι δυναμωτικά ως σύμμαχο. Με την υπομονή σου σώζεις την ψυχή σου, λέει το Κατά Λουκάν (21,19). Ως εκ τούτου, κερδίζεις τη ζωή αναλαμβάνοντας την ευθύνη της, με τι τρόπο ; Mα δίνοντάς της εσύ ένα νόημα. Αλλά θέλει προσοχή: ‘’Το λυχνάρι του σώματος είναι τα μάτια. Αν τα μάτια σου είναι γερά, όλο σου το σώμα θα είναι φωτεινό. Αν είναι χαλασμένα, τότε και όλο σου το σώμα θα είναι σκοτεινό. Πρόσεχε μη μεταβληθεί το φως που έχεις σε σκοτάδι’’ ( Λκ. 11,34-35).
Ξεκάθαρα φαίνεται ότι τα Ευαγγέλια απευθύνονται κάθε στιγμή προς εσένα, τον πιστό αναγνώστη , υπό μια προϋπόθεση: ότι με το να πιστεύεις ολόψυχα στο πρόσωπο του Χριστού, εσύ ο ίδιος αναγεννιέσαι υπαρκτικά: νά, η καλή είδηση που κομίζει το κάθε Ευαγγέλιο. Μέσα από την ανάγνωση του ευαγγελικού κειμένου, νιώθεις να αποτελείς κομμάτι Εκείνου που σε καλεί να ζήσεις αυθεντικά. Είναι άκρως ενδιαφέρον το ότι δεν συναντάς στα Ευαγγέλια , εξωτερική ή ψυχολογική περιγραφή του Ιησού, τον φαντάζεσαι δηλαδή όπως επιθυμείς. Μέσα από τα λόγια και τις πράξεις Του , όπως και από τις αντιδράσεις των άλλων. Αυτό σε οδηγεί να αντιληφθείς πως τα γεγονότα που περιγράφονται, οφείλεις να τα δεις με την πίστη σου, όχι με την λογική σου. Εμβληματική η φράση στο Κατά Ιωάννην (4,32) : ‘’εγώ έχω να φάω τροφή που εσείς δεν την ξέρετε’’. Είναι η πίστη που εγκυμονεί το νόημα στα εν λόγω ιερά κείμενα. Εξάλλου, κάθε θρησκευτικό κείμενο οφείλει να λειτουργεί ως τόπος νοήματος ο οποίος φωταγωγεί αντίστοιχα έναν τρόπο ζωής. Η σημασία σε ένα κείμενο πίστεως αντλείται από τη μείξη ιστορικού και μυθικού υλικού ˙ γι’ αυτό ποιητικά ιδωμένα, οι πληροφορίες και τα δεδομένα των ιερών κειμένων (πρέπει να) υπερβαίνουν κάθε πλαίσιο αναφοράς ενόσω παράγουν νόημα. Συχνά-πυκνά συμβαίνει το εξής: αφενός διαβάζεις το μυθικό στοιχείο ως ιστορικό, αφετέρου αντιλαμβάνεσαι το σύμβολο με τρόπο απόλυτο, με αποτέλεσμα να στέκεις παθητικός απέναντι σε όλα αυτά. Οπότε τι κάνεις; Με ζήλο υπερασπίζεσαι πράγματα που δεν σε αφορούν, δεν τα κατανοείς, τα οποία έχεις ντύσει με δικές σου ψευδαισθήσεις και προσδοκίες. Έτσι, λειτουργώντας σχεδόν ειδωλολατρικά, βιώνεις ένα άδειο παρόν, μη ζωογόνο, όπου η πίστη καταντά να γίνει ιδεολογική πεποίθηση αντί να σε πλημμυρίζει ακατάπαυστα με ζωή, της αξίζει άραγε αυτό; Αντ’ αυτού, είναι πολύ καλύτερα όταν η εμπειρία της ζωής σου μέσα από την πίστη, συνδυάζει γόνιμα ύλη και πνεύμα. Ανάλογα με την έκταση που καταλαμβάνει μέσα σου ο Ιησούς, μπορεί και να καθορίσει τη ζωή σου. Πότε όμως; Όταν Tον ακολουθείς ως φορέα αυθεντικής ζωής , κι όχι ως εξωγήινο υποκείμενο. Καθότι σε ξεκλειδώνει ψυχικά με τρόπο που σε αναγεννά, είναι μια κατεξοχήν δοτική ύπαρξη ο Ιησούς όταν δηλώνει : ‘’Εγώ ήρθα για να έχουν ζωή και μάλιστα ζωή περίσσια’’(Ιωαν.10,10). Η αλήθεια Του είναι η αλήθεια του ανακαινισμένου ανθρώπου, του ανθρώπου που υπερβαίνει τον εγωκεντρισμό του μέσα από την ανανέωση της πίστης του στο Θεό. Ο Ιησούς μετατοπίζει το κέντρο βάρους από την δεοντολογία των κανόνων στην προσωπική ευθύνη, στοχεύοντας στην αυθυπέρβαση (ανακαίνιση) του ανθρώπου με τρόπο αγαπητικό , όχι τυπολατρικό.
Με τον Ιησού, σημασία έχει το προσωπικό στοιχείο, όχι το εθιμοτελετουργικό, αυτό διαπιστώνεις. Μιλάει συνέχεια για την Βασιλεία των Ουρανών που βρίσκεται μέσα μας: το νέο (Καινή Διαθήκη) είναι διαθέσιμο εφόσον το θελήσεις. Η αλήθεια του Χριστού δεν προκύπτει ως υπεροχή δύναμης, μα ως αφθονία αγάπης, γι’ αυτό και σε κερδίζει. Σε κάνει να διαισθάνεσαι την ανάσταση Του, καιρό πριν τον θάνατο Του. Αυτό πώς το καταφέρνει; Μιλά και δρα απόλυτα, με όρους αγάπης: ‘’Να αγαπάτε τους εχθρούς σας, να ευεργετείτε αυτούς που σας μισούν’’(Λκ. 6,27). Αν, για σένα, η ευαισθησία είναι άγιο πράγμα, τότε ο Jesus σε αφορά διότι εκείνο που τελικά σώζει όταν γίνεται φανερά ενεργό δεν είναι άλλο από την Αγάπη!
.
[1] Η Λιλύ Ζωγράφου λέει με έμφαση πως κανονικά θα έπρεπε να μιλάμε για Παυλισμό, και όχι για Χριστιανισμό!
[2] Έκτοτε, για τον Ράμφο, η ανατολική χριστιανική παράδοση ‘’στερείται προ πολλού ενεργού παρόντος’’ ( ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ, εκδ.Αρμός, σελ.11)
[3] Λκ. 14,26-27: ‘’Αν κάποιος έρχεται κοντά μου και δεν απαρνιέται τον πατέρα του και τη μάνα του , τη γυναίκα του και τα παιδιά του, τους αδερφούς και τις αδερφές του, ακόμη και την ίδια του τη ζωή, δεν μπορεί να είναι μαθητής μου’’
[4] Λκ. 17,20: ‘’Ουκ ερχεται η βασιλεια του Θεου μετα παρατηρησεως’’, δηλαδή ως εξωτερικό συμβάν