Ο Koloman Moser ήταν Αυστριακός καλλιτέχνης που εκτός από τη ζωγραφική ασχολήθηκε με τις γραφικές τέχνες, την εικονογράφηση, την αρχιτεκτονική εσωτερικών χώρων, το σχεδιασμό επίπλων, τη χειροτεχνία και τη σκηνογραφία. Θεωρείται ένας από τους εκπροσώπους του κινήματος της Απόσχισης ή αλλιώς του Ζετσεσιονισμού (1897). Το κίνημα της Απόσχισης, με πρώτο του πρόεδρο τον Gustav Klimt, αποτελούνταν από νέους καλλιτέχνες της Βιέννης οι οποίοι αντιτάθηκαν στον συντηρητισμό και τα πρότυπα του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης, επιδιώκοντας να ελευθερώσουν την τέχνη, να την ανανεώσουν θρησκευτικά και πολιτικά. Οι καλλιτέχνες της Απόσχισης, σύμφωνα με την πρώτη γραπτή επιστολή τους προς τον Συνεταιρισμό Αυστριακών Καλλιτεχνών (από τον οποίο αποχώρησαν), δεν απέβλεπαν στην εμπορευματοποίηση της τέχνης τους αλλά στην διάδοσή της στο ευρύ κοινό ώστε να αναδιαμορφώσει και να εκσυγχρονίσει την αισθητική αντίληψή του.
Το έργο Mermaid (“Meerjungfrau”) (1914) εκφράζει στοιχεία από την Αρ Νουβώ και τον Συμβολισμό. Κάτω αριστερά κοιτώντας κανείς τη σύνθεση μπορεί να διακρίνει την υπογραφή του καλλιτέχνη, τα αρχικά του ονόματός του (K.M.). Θέμα του έργου είναι αυτό που επισημαίνει και ο τίτλος του, η γοργόνα. Η γοργόνα είναι ένα πλάσμα παρμένο από τη μυθολογία που από τη μέση και πάνω έχει σώμα γυναίκας και από τη μέση και κάτω έχει τη μορφή ψαριού. Στο συγκεκριμένο έργο του Moser η γοργόνα εικονίζεται με τη γυναικεία της μορφή να υπερισχύει αυτής του ψαριού. Ωστόσο η στάση του σώματός της και η ιδιαίτερη έμφαση των καμπυλών των ποδιών και των λυγισμένων γονάτων καταλήγουν σε μια ουρά που προβάλει αντί για τα ανθρώπινα πόδια πίσω από τη γυναικεία μορφή. Είναι λοιπόν μια μοντέρνα απεικόνιση του μυθικού πλάσματος. Η μορφή δίνει την αίσθηση πως είναι αποκοιμισμένη με το δεξί της χέρι να ακουμπά απαλά το κεφάλι της στο πλάι, ενώ με το άλλο της χέρι περικαλύπτει το γυμνό σώμα της αφήνοντας εκτεθειμένο το στήθος της. Το πρόσωπο της γοργόνας είναι γαλήνιο με τα μάτια και το στόμα της κλειστά. Η όλη αναδίπλωση του κορμιού της φανερώνει με ιδιαίτερο τρόπο τη θηλυκότητα και την ευαισθησία του πλάσματος και παράλληλα αποτελεί σύμβολο αλληγορικό. Τα χρώματα που χρησιμοποιεί ο καλλιτέχνης είναι παστέλ και λειτουργούν αντιθετικά μεταξύ τους χωρίς όμως να χαλάει το γενικό χρωματικό αποτέλεσμα της σύνθεσης. Καφέ, πράσινο και μαύρο χρώμα κυριαρχούν με έντονα περιγράμματα. Το άνοιγμα του βράχου μέσα στον οποίο βρίσκεται η γοργόνα μοιάζει με την αγκαλιά της φύσης που ανοίγεται μπροστά στο θαλάσσιο πλάσμα, είναι ένας χώρος φιλόξενος. Η ίδια νιώθει να βρίσκεται σε αρμονία με τη φύση και ασφαλής.
Info
Koloman Moser
Mermaid (1914)
(“Meerjungfrau”)
Ιδιωτική συλλογή,
Leopold Museum, Vienna, Austria.
cityculture.gr/ γράφει η Βασιλική Ρούσκα