Λήθη και Λίνκολν – βιβλιοκριτική

Written by

Ελλειπτικό, οραματικό, το βιβλίο «Λήθη και Λίνκολν» με μια αίσθηση θεατρικότητας, όπως αυτή αναδύεται από λαϊκές διακοπτόμενες συζητήσεις, στην επικράτεια της ζωής και του θανάτου.

Ο Θάνατος του γιου του προέδρου Λίνκολν

Ο συγγραφέας του βιβλίου «Λήθη και Λίνκολν» με έναυσμα το τραγικό συμβάν του θανάτου του εντεκάχρονου γιου του προέδρου Λίνκολν, γεγονός τοποθετημένο στο ιστορικό πλαίσιο του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου (Φεβρουάριος 1862), στήνει αντιπαραθετικά ένα μωσαϊκό προσώπων και μαρτυριών για να μιλήσει για το θέμα της απώλειας, της θλίψης και της δύναμης του καλού και του κακού, της ζωής στις πολύχρωμες εκδηλώσεις της.

Τα πρόσωπα που παίρνουν μέρος, φαντάσματα του παρελθόντος και πρόσφατοι νεκροί, συνομιλούν εκθέτοντας εκδοχές και περιστατικά γεγονότων της ζωής τους αλλά και της ιστορίας του έθνους τους, καταστάσεις ιδωμένες από την απόσταση ή την εγγύτητα του θανάτου, την διαπάλη της λήθης και της μνήμης, υπό το πρίσμα συναισθημάτων στο όριο των αναμνήσεων.

Η εικόνα του μικρού παιδιού στην κρύπτη του κοιμητηρίου και η παρουσία του πατέρα του και προέδρου του έθνους την νύχτα εκείνη, μόνου στο κοιμητήριο, συντροφιά με το άψυχο σώμα του παιδιού του, πυροδοτεί την ενέργεια αντίδρασης διαφόρων προσώπων και χαρακτήρων. Σπεύδουν να βοηθήσουν, σχολιάζοντας εκτενώς διάφορα θέματα σχετικά με τη ζωή που έζησαν κάποτε και οι ίδιοι, οδηγώντας στην μετάβαση την ψυχή του αγοριού και ενισχύοντας την αλληλεπίδραση με τον πατέρα, παρηγορώντας τον ανθρώπινο πόνο.
Ως αόρατα πνεύματα, κριτές και προστάτες του παλαιού κόσμου και της ζωής στην οποία μετείχαν μέχρι πρότινος, επιδίδονται σε αγώνα λόγων και λεπτομερείς αναφορές γεγονότων τα οποία αποκαλύπτουν ταπεινά κίνητρα, εγωϊσμούς και πάθη, αλλά και την βέβαιη αίσθηση της γνώσης των ορίων ζωής και θανάτου, μνήμης και λήθης, καλού και κακού. Η ρήξη και η διασάλευση της επικοινωνίας, ο κόσμος των ζωντανών και των νεκρών, το μυστήριο του θανάτου και ο χρόνος των ανθρωπίνων, αποκαλύπτονται μέσα από μια πολυπρισματικότητα ως ύμνος της ζωής και της μοναδικότητάς της.
Η γλώσσα ακατέργαστη σε πολλά σημεία και ο λόγος με τη ροή της προφορικής ομιλίας, σχηματοποιούνται σε διαλόγους ελλειπτικά συμπληρωματικούς, ψηφίδες μιας ανολοκλήρωτης σύνθεσης συζητήσεων, παραμυθιών, επιστολών, αναφορών. Οι ταπεινοί άνθρωποι με τις ιστορίες τους αλλά και εκείνοι που χάθηκαν για την πατρίδα τους, μοιάζουν να επιμένουν στα ίδια λάθη αν και γνωρίζουν τώρα πια αυτό που οι ζωντανοί αγνοούν σχετικά με το δώρο και την αξία της ζωής, την ύπαρξη και τον χρόνο.
Καθημερινές υποθέσεις, αντιπαραθέσεις, καυγάδες, επιθυμίες και προσδοκίες, διαπερνούν τις συζητήσεις τους. Πίσω από τις ιστορίες που έχουν να αφηγηθούν τα πρόσωπα διαφαίνεται η θεματολογία του βιβλίου, η οικογένεια, ο γάμος, η εργασία, τα επαγγέλματα, η θέση των γυναικών, οι φυλετικές διακρίσεις, ο πόλεμος, η δουλεία, η πατρίδα, οι ιδέες και τα πάθη των ανθρώπων. Παράλληλα παρατίθενται μαρτυρίες και απόψεις που αποκαλύπτουν την υποκειμενικότητα ως αίσθηση ερμηνείας των ιστοριών τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου βίου. Χωρίς συναισθηματισμούς, με μια ιδιότυπη ειρωνεία και κυνισμό, τα πρόσωπα-σκιές λογομαχούν φτύνοντας τις λέξεις τους, κόβοντας τις φράσεις τους, ανάμεσα στους δύο κόσμους, στον αέρα του ενδιάμεσου χώρου, πριν γίνουν λάμψη και χαθούν στο σκότος.

Χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το «Λήθη και Λίνκολν»

«Υπήρξαμε καταδεκτικοί, χωρατατζήδες υπηρέτες που μας αγάπησαν τα αφεντικά μας για τις εύθυμες κουβέντες που τους λέγαμε. …Αυτό που θέλω να πω είναι ότι διακριθήκαμε. Ότι αγαπηθήκαμε. …Η αναχώρησή μας προκάλεσε πόνο. …Αγαπηθήκαμε, λέω, και καθώς μας θυμούνται , κι ας έχουν περάσει πολλά χρόνια, οι άνθρωποι χαμογελάνε, χαρούμενοι για λίγο από τη θύμηση». αιδεσιμότατος έβερλι τόμας. Σελ.102
«Τώρα τα μάτια θάμπωσαν και η αδιάκοπη κίνηση κόπασε. Η ακινησία έμοιαζε να είναι ό,τι πιο τρομαχτικό. Ήταν μόνος του τώρα. Κανένας δεν μπορούσε να τον βοηθήσει ή να τον εμποδίσει να φύγει για κείνο το βαθύ ταξίδι που, ως φαινόταν, είχε τώρα αρχίσει». Χόνερ, ό.π.
«Στην κάμαρα του θανάτου, λίγο πριν από το σταμάτημα της αναπνοής, μοιάζει ο χρόνος ολότελα να σταματά». Στέρνλετ, ό.π. Σελ. 388
«Βαριά η μύτη και κάπως ρωμαϊκή, τα μάγουλα λεπτά και αυλακωμένα, μαυρισμένη η επιδερμίδα, σαρκώδη τα χείλη, το στόμα μεγάλο». Εις «Προσωπικές ενθυμίσεις από τον Αβραάμ Λίνκολν και τον Εμφύλιο Πόλεμο», του Τζέιμς Ρ. Γκίλμορ. Σελ. 267
«Τα μάτια του είχαν χρώμα φαιό και γαλανό- πάντα βαθιά σκιασμένα, πάντως, από τα βλέφαρα που ήταν ασυνήθιστα βαριά». Εις « Έξι μήνες στον Λευκό Οίκο:η ιστορία ενός πίνακα», του Φ.Μπ. Κάρπεντερ. Σελ. 268
«Ω, τι πάθος στο πρόσωπο αυτό!- καταβεβλημένο, με ρυτίδες ανείπωτης λύπης, με μιαν έκφραση μοναξιάς, σαν μιας ψυχής που της θλίψης και της πίκρας της τα βάθη δεν θα φτάσει ποτέ η ανθρώπινη συμπάθεια. Αποκόμισα την εντύπωση ότι αυτός που είχα δει δεν ήταν ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών αλλά ο πιο θλιμμένος άνθρωπος στον κόσμο». Μπράουν, ό.π. Σελ. 274
«Θα πρέπει κανείς να γυρεύει διαρκώς ευκαιρίες να πει την ιστορία του». χανς βόλμαν σελ. 348
«Το μυαλό του έτεινε ξανά προς τη λύπη· προς το γεγονός ότι ο κόσμος ήταν γεμάτος λύπη·ότι οι πάντες μόχθησαν κάτω από ένα βάρος λύπης·ότι οι πάντες έπασχαν·ότι όποιον δρόμο κι αν έπαιρνε κανείς σε τούτον τον κόσμο, θα έπρεπε να μην ξεχνάει ότι οι πάντες υπέφεραν ( κανείς ικανοποιημένος·οι πάντες αδικημένοι, παραμελημένοι, παραπεταμένοι, παρεξηγημένοι), κι έτσι θα έπρεπε κανείς να κάνει ό,τι μπορούσε για να ελαφρύνει το άχθος εκείνων που μ’ αυτούς ερχόταν σ’ επαφή·…». χανς βόλμαν. Σελ. 413
«Λιγότερο άκαμπτος τώρα ύστερα από την απώλεια». ρότζερ μπέβινς iii
«Άρα πολύ δυνατός». χανς βόλμαν. Σελ. 415
«Και μετά βγήκε από τη θύρα και μπήκε μες στη νύχτα». ρότζερ μπέβινς iii Σελ. 421
«…ο χρόνος επιβραδύνεται και μετά σταματάει και μπορούμε να ζήσουμε για πάντα μέσα σε μία και μόνη στιγμή. Αντίο, αντίο καλοί μου-». ρότζερ μπέβινς iii Σελ. 458
«Εδώ ήμασταν. Δεν ήμασταν; Αν όχι, ποιος μίλησε; Ποιος άκουσε;» πέρσιβαλ «φούριας»κόλιερ. Σελ. 462
«Έβρεχε ροδοπέταλα, μια ευχάριστη πρόκληση·…Τέλος, χρυσά πέταλα έπεσαν βροχή (από αληθινό χρυσάφι), αφήνοντας ρυθμικούς ήχους πάνω στα δέντρα ή στις ταφόπλακες». ρότζερ μπέβινς iii Σελ. 137

«Λήθη και Λίνκολν» από τις εκδόσεις Ίκαρος

lithi-kai-linkoln

GEORG SAUNDERS
LINCOLN IN THE BARDO
ΛΗΘΗ ΚΑΙ ΛΙΝΚΟΛΝ
Α’ Έκδοση: 2017
Μετάφραση: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
Σχεδιασμός/εικονογράφηση εξωφύλλου: Χρήστος Κούρτογλου
Σελίδες: 472
Διαστάσεις: 13.5 X 20.5 εκ.
ISBN: 978-960-572-185-5

cityculture.gr/ γράφει η Άγγελα Μάντζιου