Το «Αυγά μαύρα» του πολυδιαβασμένου συγγραφέα Διονύση Χαριτόπουλου γράφτηκε με αφορμή τον Εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα. Είναι η ιστορία δύο αδελφών με την… ατυχία να έχουν πατέρα αντάρτη. Μια αληθινή ιστορία, ένα σπάραγμα ψυχής, που αφηγήθηκε υπαρκτό πρόσωπο, σε ένα χωριό της Ρούμελης και μαγνητοφώνησε ο Χαριτόπουλος. Την παράσταση ανεβάζουν ο Κώστας Αβραμίδης και η Μαρία Ανθίδου οι οποίοι μας εξιστορούν αυτή την ιστορία, τη δική μας Ιστορία. Το έργο δεν παίρνει θέση υπέρ της μιας ή της άλλης μεριάς, γιατί στη πραγματικότητα δεν υπήρξαν ποτέ… δύο πλευρές. Ήταν η ίδια η χώρα διχασμένη στα δύο, ένα κορμί κομμένο βάρβαρα στη μέση από τις ακρότητες ενός αδελφοκτόνου πολέμου… Η Μαρία Ανθίδου μιλάει στην karfitsa για το έργο και επισημαίνει ότι «Δεν είχα ιδέα τι σημαίνει να είσαι παιδί του εμφυλίου… Αν κάτι μας έχει μάθει η ιστορία είναι ότι επαναλαμβάνεται. Πρέπει να φωτιστούν αυτά τα μαύρα χρόνια για να κατανοηθούν και να τα αφήσουμε πίσω μας απομακρύνοντας το ενδεχόμενο να τα βρούμε ξανά μπροστά μας»
-Εμείς και οι άλλοι, έστω κι αν οι άλλοι είμαστε εμείς… Η μεγαλύτερη δυσκολία στο διχασμό και στην… αναπαράσταση του «στο σανίδι» ποια είναι;
-Η πολυπλοκότητα του ανθρώπινου ψυχισμού, μας έχει διδάξει ότι ένας άνθρωπος κρύβει μέσα του πολλές διαφορετικές πτυχές και στην εξέλιξη της ζωής του φανερώνει πολλές και άλλοτε μάλιστα… αντικρουόμενες συμπεριφορές. Αν το αναλογιστεί κανείς αυτό γίνεται πιο επιεικής και με τους ανθρώπους και υπογραμμίζει όσα τον ενώνουν με τους γύρω του. Άλλωστε όπως λέει και ο Γιουγκ «όλοι μοιραζόμαστε ένα μαζικό ασυνείδητο νου, διαμορφωμένο από τις μνήμες και τα πρότυπα συμπεριφοράς σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας…». Όταν υποδύεσαι έναν άνθρωπο άλλοτε έχεις κάποια φανερά κοινά χαρακτηριστικά με αυτόν κι άλλοτε όχι. Αρχίζοντας την μελέτη ενός ρόλου ανακαλύπτεις τους δικούς του άξονες, πλάθεις έναν άνθρωπο χαρίζοντάς του τη δική σου φωνή και τη δική σου έκφραση. Ένα από τα μαγικά ταξίδια που σου χαρίζει το θέατρο είναι να ανακαλύπτεις κομμάτια του εαυτού σου μέσα από την εμβάθυνση της ψυχής κάποιου άλλου. Στην περίπτωση του εμφύλιου διχασμού υπήρχε μία πολιτική πόλωση που δίχασε ένα ολόκληρο έθνος και τα σημάδια του τα βιώσαμε για αρκετές δεκαετίες. Αν και δεν έχω προσωπικά βιώματα από εκείνη την εποχή, εντούτοις οι εικόνες και οι ιστορίες πίσω από τα πρόσωπα προσφύγων της Συρίας με βοήθησαν να δω ακόμα πιο ξεκάθαρα την φρίκη κάθε πόλεμου.
-Γιατί αυτό το έργο; Τι θα διδαχθεί ένας νεοέλληνας από την ιστορία του;
-Την επιλογή του έργου την έχει κάνει ο σκηνοθέτης της παράστασης Κώστας Αβραμίδης και ήταν μεγάλη μου χαρά να με καλέσει να δουλέψουμε μαζί πάνω σε ένα τόσο αξιόλογο κείμενο. Μετά από ανεξάντλητες κουβέντες και διαδρομές που είχαμε πάνω στο κείμενο, νομίζω ότι αυτό που τον ώθησε να επιλέξει αυτό το έργο είναι το γεγονός ότι πρόκειται για ένα βαθιά ανθρώπινο κείμενο που καταδεικνύει τη φρικαλεότητα του πολέμου, του κάθε πολέμου κι ότι τα θύματα δεν είναι απλά τα νούμερα που μας αναφέρουν, αλλά το άθροισμα της ανθρώπινης δυστυχίας που αφήνει πίσω του. Ήταν ευτύχημα ότι ο σκηνοθέτης είναι και ηθοποιός και πλησίασε αυτά τα πλάσματα με μεγάλη ευαισθησία. Όταν μου προτάθηκε ο ρόλος κάθισα και διάβασα προσεκτικά το βιβλίο του Διονύση Χαριτόπουλου. Είναι ένα έργο εφιαλτικά επίκαιρο, ένα κείμενο, αριστοτεχνικά δομημένο που αναφέρεται σε μια ιστορία από τον εμφύλιο, κατά τη γνώμη μου πολύ κοντά στη σημερινή Ελλάδα. Αν κάτι μας έχει μάθει η ιστορία είναι ότι επαναλαμβάνεται.Πρέπει να φωτιστούν αυτά τα μαύρα χρόνια για να κατανοηθούν και να τα αφήσουμε πίσω μας απομακρύνοντας το ενδεχόμενο να τα βρούμε ξανά μπροστά μας. «Να μην ξαναγίνει τέτοιο κακό» λέει ένα από τα χαρακτηριστικότερα αποσπάσματα στο βιβλίο. Η αλήθεια της γραφής του προσφέρεται για βαθιές βουτιές στον εύθραυστο ψυχισμό των ηρώων του.
-Η… ιστορικότητα μιας θεατρικής παράστασης τι κινδύνους εγκυμονεί;
-Καταρχήν το σημαντικότερο είναι πως θα αποδοθεί το κεντρικό νόημα του έργου, άρα πρωταρχικό ρόλο παίζει η οπτική του σκηνοθέτη και ο τρόπος με τον οποίο το αποδίδουν οι ηθοποιοί στην σκηνή. Στόχος και επιθυμία όλων των ηθοποιών είναι να «παρασύρουμε» τον θεατή και τον καταστήσουμε συμμέτοχο των δράσεων. Η μεγάλη επιτυχία είναι εκεί που πρέπει να γελάσει να γελάσει, εκεί που πρέπει να κλάψει κλάψει. Αν το καταφέρεις αυτό έχεις καταφέρει να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει, ακόμη και να οργιστεί με αυτά που παρακολουθεί να συμβαίνουν. Κάθε θεατής έρχεται ως ξεχωριστή οντότητα και φέρει τις πεποιθήσεις του, την προσωπική του σφραγίδα και είναι εντέλει ενδιαφέρον να δεις την κάθε διαφορετική ματιά πάνω στα γεγονότα που διαδραματίζονται επί σκηνής. Εάν αυτός που το παρακολουθεί παραμείνει απαθής «θεατής» τότε έχουμε αποτύχει να μεταφέρουμε την ιστορικότητα του κειμένου. Τώρα αν με ρωτάτε πως εκλαμβάνει κανείς την ιστορία αυτό έχει να κάνει με τις γνώσεις και τις προσωπικές του καταβολές. Στόχος δικός μας είναι να τον πείσουμε για την αυθεντικότητα των συναισθημάτων που μεταφέρουμε.
-Οι ρόλοι που ενσαρκώνετε συνήθως, αν όχι πάντα, έχουν πολλά συναισθηματικά επίπεδα, κρυφά και φανερά… Η πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ύπαρξης ή η απλότητα της είναι πιο δύσκολη για την υποκριτική τέχνη;
Όταν ερμηνεύεις την Ηλέκτρα ή την Αντιγόνη ερμηνεύεις ένα ήρωα που υπερβαίνει τα καθημερινά ανθρώπινα μεγέθη. Σε αυτούς τους ρόλους ανακαλύπτεις τελείως διαφορετικά πράγματα από το να παίξεις την Μαρία της διπλανής πόρτας. Το στοίχημα όμως στους καθημερινούς ήρωες είναι η φυσικότητα του λόγου, σε αυτούς τους ρόλους δεν πρέπει να «παίζεις» πρέπει απλά να υπάρχεις και είναι σίγουρα πιο δύσκολο. Υπάρχει μεγάλη δυσκολία να αποδόσεις το απλό χωρίς να γίνει απλοϊκό. Στον συγκεκριμένο ρόλο έχουμε να κάνουμε με μια γυναίκα απλή με καθημερινό λόγο, που έχει όμως μια μελανή ιστορία γεμάτη παιδικά τραύματα και όλα αυτά πρέπει να αποδοθούν πίσω από τις λέξεις και χωρίς να γίνει υπερφίαλη η απόδοσή του ρόλου. Το στοίχημα για τον ηθοποιό είναι να αφήσει πίσω του τη δική του ιστορία και τους ρόλους που έχει παίξει και να μεταμορφώνεται εκ νέου στο πρόσωπο που καλείται να υποδυθεί. Όταν καλείσαι να παίξεις τη βασίλισσα να είσαι βασίλισσα επι σκηνής και όταν καλείσαι να παίξεις μια αγράμματη χωρική να πείθεις όλους πως μόνο αυτό μπορείς να είσαι
-Οι θεατρόφιλοι έχουν αυξηθεί τον καιρό της κρίσης; Ποια είναι η αίσθηση σας; Χάσαμε χρήματα, κερδίσαμε άλλα πιο ουσιαστικά και διαχρονικά;
Το αληθινά θεατρόφιλο κοινό κατά την άποψη μου έχει μειωθεί αισθητά τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Μπορεί τα θέατρα να γεμίζουν κάποιες μέρες, αλλά το κοινό πλέον διαμορφώνεται από την τηλεόραση και καλώς ή κακώς έχει διαφορετικές προσδοκίες. Όσο για τα χρήματα που αναφέρετε, ξέρετε πόσες παραστάσεις δίνονται από μικρούς θιάσους με δωρεάν είσοδο ή με προαιρετική συνεισφορά; Πιστέψτε με, ένας νέος ηθοποιός το τελευταίο πράγμα που τον ενδιαφέρει είναι τα χρήματα. Αυτά βέβαια είναι μια άλλη μεγάλη κουβέντα που θα την κάνουμε μια άλλη φορά. Είναι η μεγάλη αγάπη που έχουμε για το Θέατρο αυτή που μας καθοδηγεί. Αυτό που προσδοκώ είναι ότι σε κάποιο σημείο η κρίση θα λειτουργήσει και ως κάθαρση. Η σπουδαιότητα των πραγμάτων θα αποκατασταθεί, το ωραίο, οι αξίες, το ηθικό, θα επανέλθουν στην πραγματική τους θέση. Και τότε αυτό που θα συμβεί είναι να μας απασχολούν μόνον αυτά που είναι πραγματικά σοβαρά. Μακάρι στο σύνολό μας κοινωνικά να γίνουμε πιο ώριμοι μέσα από όλη αυτή τη δυσκολία και να ασχολούμαστε πλέον με αξίες ουσιαστικές και διαχρονικές
-Οι χαρακτήρες των ρόλων σας, πόσο εξαντλητικοί είναι; Τους προτιμάτε έτσι;
Κάθε χαρακτήρας είναι μια καινούργια πρόκληση, έχω όμως την εντύπωση πως όλοι είναι το ίδιο εξαντλητικοί εάν το βλέπεις εσύ έτσι. Συνάμα όμως είναι και απολαυστικοί. Μη ξεχνάτε ότι καλούμαστε να κάνουμε κάτι που έχουμε επιλέξει. Πολύ λίγος κόσμος μπορεί να το πει αυτό για την δουλειά του. Επιπλέον μπορώ να σας εξομολογηθώ πως η δυσκολία προσαρμογής σε έναν ρόλο ειδικά σε περιόδους που υπήρξα σε προσωπική ένταση, ήταν κάτι που πραγματικά το προτιμούσα έτσι γιατί ήταν μια διέξοδος και για τα δικά μου αδιέξοδα. Ο συγκεκριμένος ρόλος που παίζω στα Αυγά Μαύρα αυτός της Μαρίας ήταν απαιτητικός… Δεν είχα ιδέα τι σημαίνει να είσαι παιδί του εμφυλίου και έπρεπε να ενημερωθώ από πολλές πλευρές. Αναζήτησα πληροφορίες από πηγές που αναφερότανε στην εποχή. Παράλληλα με βοήθησαν πολύ και οι συζητήσεις που έγιναν με τον σκηνοθέτη. Ήταν πολύ σημαντικό για μένα να κατανοήσω τι συνέβαινε εκείνη την εποχή, τι βιώσαν οι άνθρωποι, αυτά που κανένα βιβλίο και καμία ιστορία δεν μας δίδαξε. Αυτό έρχεται να κάνει το θέατρο και αυτό αν θέλετε είναι το μεγαλείο του. Μέσα από τις πρόβες ένοιωσα προσωπική την ανάγκη να αφήσω αυτή την γυναίκα να μας διηγηθεί την ιστορία της και να μας πει πως ξοδεύτηκε μια ζωή χωρίς χαρά και χωρίς όνειρα κι επιθυμίες…
-Ο ρόλος του ΚΘΒΕ ποιος είναι ή θα έπρεπε να είναι;
Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος έχει μια μακρά ιστορία με πολλά σκαμπανεβάσματα και δυσκολίες. Είναι πολύ σημαντικό μεν αλλά δεν νομίζω ότι επιτέλεσε πάντα τον ρόλο του όπως θα έπρεπε. Κατά την δική μου γνώμη θα έπρεπε ταυτόχρονα να είναι στυλοβάτης του παλιού και έναυσμα για το καινούργιο. Κάθε καλοκαίρι ετοιμάζεται μια τραγωδία ή κωμωδία για τα ανοιχτά θέατρα που σίγουρα πολλοί από μας αναμένουμε με μεγάλη χαρά, αλλά τα αποτελέσματα δεν είναι πάντα αυτά που θα περιμέναμε. Προσωπικά θα ήθελα από το ΚΘΒΕ να ανέβαζε κάθε χρόνο μια τραγωδία και μια κωμωδία με την κλασσική της δομή. Απεναντίας κάθε χρόνο βλέπουμε να γίνονται προσπάθειες να δούμε κάτι καινοτόμο, ενώ υπάρχουν πολλοί φίλοι του Θεάτρου που δεν είχαν τη χαρά να δούνε ένα κλασσικό ανέβασμα τραγωδίας…
(Η συνέντευξη δόθηκε στη Μελίνα Καραπαναγιωτίδου – αρχισυντάκτρια της freepress εφημερίδας Καρφίτσα)