“Ο Παριζιάνος” είναι ένα βιβλίο που φέρνει την ιστορία και τη
λογοτεχνία σε αγαστή ισορροπία, ένας ύμνος στα θέλω του ανθρώπου, στη χαρά της
ζωής και την ειρήνη.
Η συγγραφέας, παρά το νεαρό
της ηλικίας της, διασκευάζει με άρτιο λογοτεχνικό τρόπο την ιστορία του
προπάππου της, Μιντχάντ Καμάλ, και μας προσφέρει μία άκρως κατατοπιστική εικόνα
της Μέσης Ανατολής και των σχέσεων του αραβικού κόσμου με την Ευρώπη και την
καταρρέουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία στα ταραγμένα χρόνια του Α΄ Παγκοσμίου
Πολέμου και του Μεσοπολέμου.
Ο κυκεώνας στη Μέση Ανατολή,
τα τερτίπια της πολιτικής που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή εκατοντάδων απλών
ανθρώπων, η συνεχώς διογκούμενη μετανάστευση των Εβραίων στη Μέση Ανατολή και ο
πόλεμος αποτελούν τους βασικούς πυλώνες του διηγήματος από πλευράς
ιστορικής.
Από τη μεριά της λογοτεχνίας, το μυθιστόρημα δομούν τα διλήμματα που επιφέρει ο πανταχού παρών έρωτας, η δίψα ενός νέου για ζωή και η αναζήτηση μιας ταυτότητας ενός δυτικοθρεμμένου Άραβα που μοιάζει να ταλαντεύεται ατερμόνως μεταξύ της ορθολογιστικής Ευρώπης και της λάγνας συναισθηματικής Ανατολής.
Ο Μιντχάντ Καμάλ είναι ο γιος ενός εμπόρου από τη Ναμπλούς. Μεγαλωμένος στην πόλη αυτή της βόρειας δυτικής όχθης κοντά στην Ιερουσαλήμ, εκεί όπου αργότερα η περιοχή θα καταστεί η “πυριτιδαποθήκη της Μέσης Ανατολής”, δεν είναι άλλος από τον Παριζιάνο τον οποίο υποδηλώνει και ο τίτλος του βιβλίου. Για να αποφύγει την υποχρεωτική στράτευση του 1914 φύγει από την πατρίδα του για να σπουδάσει ιατρική στο πανεπιστήμιο του Μονπελιέ και θα έρθει σε επαφή με τη δυτική κουλτούρα, τις προκαταλήψεις που ορισμένοι Ευρωπαίοι τρέφουν για τη φυλή του αλλά και με τον έρωτα. Εξαιτίας ενός απρόσμενου γεγονότος θα μετακομίσει στο Παρίσι, αλλάζοντας γραμμή πλεύσης στις σπουδές του και θα στραφεί στον ανθρωπιστικό κλάδο της Ιστορίας. Εκεί θα γίνει κοινωνός της έκλυτης παριζιάνικης ζωής και θα έρθει και σε επαφή με τα αυτονομιστικά κινήματα των Αράβων της Μέσης Ανατολής.
Οι Άραβες, διχασμένοι ανάμεσα στις επιταγές της θρησκείας τους και τον εκσυγχρονισμό και τον εκδημοκρατισμό που επιτάσσουν οι Ευρωπαίοι, αναζητούν εκείνη την εποχή τη δική τους ταυτότητα μέσα από τα δικά τους εθνικιστικά κινήματα ανεξαρτησίας. Απέναντί τους βρίσκουν έτερες δυνάμεις με διαφορετικές επιδιώξεις: τους Οθωμανούς, τους Εβραίους, αλλά και τους Ευρωπαίους. Τα όνειρά τους θα συνθλιβούν οριστικά μετά το τέλος του Μεγάλου Πολέμου και την οριστική διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κάτω από το βάρος των αποικιοκρατικών επιδιώξεων των Δυτικοευρωπαϊκών Δημοκρατιών.
Η κατάρρευση του αραβικού ονείρου συμβαδίζει με τις αλλαγές που θα συνταράξουν και την προσωπική ζωή του Μιντχάντ, όταν αυτός θα επιστρέψει δια παντός στην πατρίδα του. Τότε θα λάβει το προσωνύμιο “ο Παριζιάνος” λόγω της πολύχρονης παραμονής του στα ευρωπαϊκά εδάφη.
Το δράμα των Παλαιστινίων, αλλά και των υπολοίπων λαών της Μέσης Ανατολής, που είναι αναγκασμένοι να ζουν υπό τη διηνεκή απειλή του πολέμου, ξεδιπλώνεται σε όλες του τις διαστάσεις χωρίς παρωπίδες και ωραιοποιήσεις από την επιδέξια λογοτέχνιδα που υιοθετεί μία γραφή άκρως ρεαλιστική που ακολουθεί τα χνάρια του Σαντάλ και του Φλωμπέρ. Οι διάλογοι είναι άφθονοι και προσδίδουν ζωντάνια στο κείμενο, η αφήγηση είναι τριτοπρόσωπη και η πλοκή γρήγορη χωρίς η συγγραφέας να πέφτει στο ατόπημα της φλυαρίας ή της υπερβολικής λεπτομέρειας. Στο σύνολό του πρόκειται για ένα πόνημα ολοζώντανο και ζεστό σαν τις ερήμους της Μέσης Ανατολής που υπόσχεται να καθηλώσει τον Ευρωπαίο αναγνώστη και να τον κατατοπίσει στα πολύπλοκα ζητήματα του “άλυτου” προβλήματος το οποίο ακόμη και σήμερα ταλανίζει τη Μέση Ανατολή.
Ταυτότητα βιβλίου “Ο Παριζιάνος”
Συγγραφέας: Isabella Hammad
Μετάφραση: Αναστασία Δεληγιάννη
Θεματική κατηγορία: Σύγχρονη
ISBN: 978-618-03-2046-6Σελίδες: 752
Ημερομηνία Έκδοσης: 14/05/2020
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Το αριστοτεχνικό ντεμπούτο της νικήτριας του βραβείου Plimpton, Isabella Hammad.
cityculture.gr/γράφει η Ελευθερία Σαραντινού