Σουρεαλιστικός άγγελος, 1983 Σαλβαντόρ Νταλί (1904-1989)
Τον Μάη του 1953 στο «Ημερολόγιο για μια ιδιοφυΐα», ο Νταλί έγραψε: «Από την ανατολή μέχρι το βράδυ έφτιαξα έξι πρόσωπα αγγέλων. Εκρηκτικά και με τόσο μεγάλη ομορφιά, που παρέμεινα εξαντλημένος και άκαμπτος».
Οι άγγελοι αποτελούν υπερφυσικά όντα που συναντώνται σε πολλά θρησκευτικά συστήματα. Συνήθως αποτελούν τη μεσολαβητική βαθμίδα ανάμεσα στο βασίλειο του υπερβατικού και του κοσμικού.
Ο αριθμός των αγγελικών όντων φαίνεται να είναι ανυπολόγιστος και απροσμέτρητος. Ο ίδιος ο Ιησούς ομιλεί στη Γεθσημανή για περισσότερες από δώδεκα λεγεώνες αγγέλων, ενώ ο Ευαγγελιστής Ιωάννης μαρτυρεί ότι είδε και άκουσε σε όραμα που του δόθηκε από το Θεό, γύρω από το Θεϊκό θρόνο χορωδία από μυριάδες μυριάδων και χιλιάδες χιλιάδων αγγέλων.
Με βάση τους αγγέλους, αγαθούς ή πονηρούς-σκοτεινούς πολλά θρησκευτικά ρεύματα, θεμελίωσαν την αντίληψη τους περί σύμπαντος.
Ο Νταλί θεωρούσε πως καμία ιδέα δεν ήταν πιο εμπνευσμένη, από την ιδέα ενός αγγέλου. Από τα τέλη της δεκαετίας του ‘40, όταν ο καλλιτέχνης άρχισε να υφαίνει ισχυρά θρησκευτικά θέματα στα έργα του, η μορφή ενός αγγέλου, γεμάτη θεία ενέργεια, απέκτησε μια μόνιμη σχεδόν θέση στο σύνολο του έργου του.
Οι «Σουρεαλιστικοί» και οι «Κυβιστικοί» άγγελοι, με μια art nouveau διάθεση, αποτελούν δύο από τις ισχυρότερες εκφάνσεις στο γλυπτικό έργο του Νταλί. Αυτές οι αδελφικές, σχεδόν δίδυμες φιγούρες, με τις μαύρες λαμπερές πατίνες και τα ομαλά ανδρόγυνα σώματα, αναδεικνύουν τις θεωρίες του σχετικά με τη μαθηματική συμμετρία και την αδυναμία του ανθρώπου έναντι των αγγέλων.
Κυβιστικός άγγελος, 1983
Πρότυπο του Νταλί υπήρξε η «Νίκη της Σαμοθράκης». Η ανδρόγυνη μορφή στέκεται σε contrapposto (το κοντραπόστο είναι στάση του σώματος στη γλυπτική. Αποδόθηκε για πρώτη φορά στα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ. από Έλληνες γλύπτες του αυστηρού ρυθμού). Φέρει το δεξί πόδι μπροστά, λυγίζοντας ελαφρά το γόνατο.
Τα έντονα μυώδη χέρια βρίσκονται σε ανάταση, ενώ το τριγωνικό κεφάλι στρέφεται ελαφρά προς τα δεξιά και κάτω. Σύμφωνα με τον ίδιο τον δημιουργό, αντιπροσώπευε την τριάδα των σπιτιών του στα Figueras, το Pubol και το Port Lligat, καθώς και τη βαθιά ριζωμένη επιρροή της Αγίας Τριάδας, πάνω του.
Το άγαλμα φοράει μακρύ πτυχωτό περίζωμα. Από την πλάτη του εκφύονται δυο μικρά φτερά, τα οποία δηλώνουν και την αγγελική του ταυτότητα. Το μεγάλο κενό που διαμορφώνεται στον θώρακα μεταφράζεται ως μια σουρεαλιστική εξερεύνηση της εσωτερικής ψυχής ή μιας αόρατης καρδιάς στα καλλιτεχνικά πάθη.
Ο Νταλί είδε τους αγγέλους ως υπερβατικά πλάσματα που χρησίμευσαν ως επικοινωνούντες μεταξύ του καλλιτέχνη και του Θεού. Ο «Σουρεαλιστικός άγγελος» επικοινωνεί μια ισχυρή δήλωση εμπνευσμένης δημιουργικότητας προικισμένης από τους ουρανούς.
cityculture.gr / Ο σουρεαλιστικός άγγελος του Salvador Dali / Παναγιώτης Καμπάνης*
* Ο Παναγιώτης Καμπάνης είναι Δρ. Αρχαιολόγος-Ιστορικός, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Μεταδιδακτορικός ερευνητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
