Η δίψα για εκδίκηση σφιχταγκαλιασμένη με το πάθος για οριστική κάθαρση καθοδηγούν τα βήματα των μελών της οικογένειας των Ατρειδών σε ένα γεμάτο ένταση ταγκό, με συνοδεία την βελούδινη φωνή της Ελίζας Μαρέλλι.
Σας μπέρδεψα? Μην ανησυχείτε. Η σκηνοθετική ματιά του Γιάννη Χουβαρδά μεταφέρει την μοναδική τριλογία του Αισχύλου στις δεκαετίες του 1940-50. Εξάλλου, το πρόσωπο του πολέμου είναι κοινό σε όλες τις εποχές. Η σκηνογραφία βοηθά την ιδέα του σκηνοθέτη και γεμίζει την ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου με έπιπλα ενός αστικού σπιτιού. Βελούδινοι καναπέδες, πικάπ ενσωματωμένο σε έπιπλο, πολυθρόνες και επιδαπέδια φωτιστικά. Η ενδυματολογική προσέγγιση επίσης της εποχής. Τα στρατιωτικά ρούχα του Αγαμέμνονα και του αγγελιοφόρου παραπέμπουν σε αξιωματικούς του ελληνικού στρατού. Τα ρούχα των υπόλοιπων ηθοποιών ακολουθούν την μόδα της περιόδου. Είναι η πρώτη φορά που η μεταφορά μιας αρχαίας τραγωδίας στην σύγχρονη εποχή δεν με ξένισε. Η μουσική επένδυση ίσως φρόντισε για αυτό. Το τραγούδι «Μας χωρίζει ο πόλεμος», μεταξύ άλλων, με την φωνή της Ελίζας Μαρέλλι, τα πολεμικά της Σοφίας Βέμπο και τα εμβατήρια, όπως «Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει», αγγίζουν με ποικίλους τρόπους την ψυχή μας. Το σκεπτικό του Χουβαρδά για αυτήν την μεταφορά γίνεται άμεσα αντιληπτό. Ο πόλεμος και η επιστροφή των ηρώων από το μέτωπο ταιριάζει σαν γάντι στην πρώτη τραγωδία της τριλογίας, τον Αγαμέμνονα. Οι Χοηφόροι, η δεύτερη τραγωδία, ταιριάζει με τον εμφύλιο σπαραγμό, ενώ η εθνική συμφιλίωση άνετα μπορεί να ταιριάξει με την τρίτη τραγωδία, τις Ευμενίδες.
12 ηθοποιοί φέρνουν σε πέρας ένα δύσκολο έργο καθώς επί δύο ώρες και σαράντα πέντε λεπτά είναι συνεχώς πάνω στην σκηνή. Εναλλάσσουν ρόλους και κουστούμια. Αναλαμβάνουν πρωταγωνιστικό ρόλο ή μετατρέπονται σε μέλη του χορού. Βέβαια τα χορικά έχουν αφαιρεθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου από την παράσταση, για εξοικονόμηση χρόνου. Όμως ο χρόνος δεν είναι ισότιμα μοιρασμένος ανάμεσα στις τρεις τραγωδίες. Έτσι, την μεγαλύτερη διάρκεια την αναλαμβάνει ο Αγαμέμνονας, οι Χοηφόροι διαρκούν λιγότερο, ενώ οι Ευμενίδες τρέχουν με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Να διευκρινίσω ότι μπορεί η Ορέστεια να έχει μεταφερθεί στην εποχή του δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου παραμένει ωστόσο πιστή στο αρχαίο κείμενο.
Το γεγονός ότι η παράσταση τελείωσε χωρίς να κουράσει οφείλεται στην πολύ καλή ερμηνεία της πλειοψηφίας των ηθοποιών. Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη στον ρόλο της Κλυταιμνήστρας είναι εξαιρετική. Τραγική χωρίς υπερβολές και με χιούμορ εκεί που πρέπει, καλύπτει τον ρόλο της βασίλισσας άκοπα και στις τρεις τραγωδίες. Ο Νίκος Κουρής στον ρόλο του Αγαμέμνονα, της τροφού και της Ερινύας επίσης πολύ καλός. Ξεχώρισα τον Κωνσταντίνο Αβαρικιώτη που έχει τον ρόλο του φύλακα στον Αγαμέμνονα, ενώ στις άλλες δύο τραγωδίες είναι μέρος του χορού. Ως Ερινύα κλέβει την παράσταση. Απογοητευτικός ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης στον ρόλο του Ορέστη. Ο τόνος της φωνής του και η στάση του παρέπεμπε σε κλασική παράσταση τραγωδίας, αποτελώντας έτσι μια παραφωνία στην όλη ατμόσφαιρα που δημιουργούσαν οι υπόλοιποι ηθοποιοί. Η Στεφανία Γουλιώτη έχει τον ρόλο της Ηλέκτρας στις Χοηφόρες, ενώ κρατά τον δυναμικό ρόλο της θεάς Αθηνάς στις Ευμενίδες. Ως Ηλέκτρα θα μπορούσα να πω ότι δεν με ενθουσίασε, αλλά ως Αθηνά ήταν επιβλητική και αξιομνημόνευτη.
Στα άσχημα της παράστασης θα αναφέρω τα προβλήματα ήχου. Σε ορισμένες σκηνές, που έπρεπε να δοθεί έμφαση, οι ηθοποιοί χρησιμοποιούσαν μικρόφωνα που δεν έλεγαν να λειτουργήσουν σωστά.
Κάτι που ξένιζε στο σκηνικό ήταν η υπερμεγέθης «ντουλάπα». Αυτή τελούσε χρέη παλατιού, ενώ στην κορυφή της αρχικά βρέθηκε ο φύλακας που περίμενε την είδηση για την πτώση της Τροίας και στο τέλος μετατράπηκε στον χώρο εμφάνισης των θεών. Αλλά ήταν μία ντουλάπα. Από εκεί μπαινόβγαινε η Κλυταιμνήστρα, εκεί μέσα γινόντουσαν τα φονικά. Άνοιγε η ντουλάπα και η συζυγοκτόνος ή ο μητροκτόνος έριχνε στην σκηνή τα πτώματα τυλιγμένα σε ύφασμα. Λίγο ακόμα και θα ξετυλιγόταν και το χαλί της Κλεοπάτρας. Δεν μου άρεσε η ντουλάπα. Βέβαια, πρέπει να πω ότι την συνήθιζες σχετικά γρήγορα και ξεχνούσες τον σύγχρονο ρόλο της.
Επίσης στα αρνητικά της παράστασης η Άλκηστις Πουλοπούλου με τα τρελά τινάγματά της στον ρόλο της ως Κασσάνδρα. Μέσα στην τρέλα της κανένας νομίζω δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί αγκάλιαζε και φιλούσε τον Νίκο Ψαρά που στον Αγαμέμνονα, όπου φυσικά έχει ρόλο η Κασσάνδρα, αποτελεί μέρος του χορού. Μόνο όταν η παράσταση πέρασε στις Ευμενίδες και ο Νίκος Ψαράς ανέλαβε τον ρόλο του θεού Απόλλωνα, κατάλαβα γιατί αυτή η τρέλα της Κασσάνδρας. Ως μάντισσα ήταν αφιερωμένη στον Απόλλωνα. Άλλη εξήγησε δυστυχώς δεν μπορώ να δώσω. Επίσης στις Ευμενίδες η Άλκηστις Πουλοπούλου κρατά τον ρόλο της Πυθίας. Εδώ φορώντας ένα φόρεμα με χρυσές πούλιες περιφέρεται συνεχώς στην σκηνή με ένα θυμιατό στο χέρι, έτοιμη να δώσει χρησμούς. Συνεχώς όμως.
Ένα τελευταίο αρνητικό της παράστασης είναι η μετατροπή της σκηνής σε ένα φουτουριστικό τοπίο κατά την διάρκεια των Ευμενίδων. Οι ηθοποιοί καλύπτουν τους καναπέδες με νάιλον. Η σκέψη ότι πιθανόν ο σκηνοθέτης θέλει να δείξει ότι η δράση μεταφέρεται σε εξωτερικό χώρο, μάλλον δεν ευσταθεί. Ούτως ή άλλως κατά την διάρκεια του Αγαμέμνονα και των Χοηφόρων η δράση αφορούσε συχνά και τους έξω χώρους, χωρίς να υπάρχει αυτή η κάλυψη των επίπλων. Τέλος πάντων.
Υπάρχει όμως και κάτι που δεν κατάλαβα. Γιατί πρέπει ο Ορέστης να φορά γυαλιά πατομπούκαλα. Τι δείχνει αυτό? Τι θέλει να τονίσει ο σκηνοθέτης?
Εν κατακλείδι η παράσταση αν την δεις με ανοιχτό μυαλό και δεν πας με καρφωμένη την ιδέα ότι θα δεις κλασική αρχαία τραγωδία, είναι πάρα πολύ καλή. Βλέπεις και μαθαίνεις την ιστορία της οικογένειας των Ατρειδών ως μία εξαιρετική πρόζα. Ίσως αυτό ενοχλήσει πολλούς, αλλά θα επαναλάβω ότι η παράσταση αξίζει της προσοχής σας.
