« Επί τέλους, έρχεται και μία ώρα που όλος ο κόσμος ανακαλύπτει το βιβλίο. Ποια είναι αυτή η ώρα, την ξέρουμε όλοι: η περίοδος της πρωτοχρονιάς. Λίγες μέρες πριν, λίγες έπειτα από τον Άγιο Βασίλειο.
Μέσα σε αυτήν την ασφυχτική περίοδο, εκδότες και συγγραφείς κοιτάζουν πώς να παρουσιάσουν τα περισσότερα και τα καλύτερα βιβλία, γιατί ξέρουν πως υπάρχει για λίγες ημέρες ένα πολυάριθμο κοινό, που μαζύ με τις γραβάτες, τα γλυκά, τα γάντια, τις τσάντες και τα παιχνίδια, θ’απλώσει το χέρι του και στο βιβλίο – το κακόμοιρο βιβλίο, που ολοχρονίς περιμένει στα ράφια κάποιο χέρι να το χαϊδέψει, να ανακαλύψει την ύπαρξη του. Ανέραστο και περιφρονημένο, το ελληνικό βιβλίο περιμένει μία στιγμή ευτυχίας: τον ανίδεο μα αποφασισμένο αγοραστή που θα μπει στο βιβλιοπωλείο και θα αρχίσει να ψάχνει με τα μάτια του να βρει « γνωρίσματα πολυτελείας».
Ένα χοντρό τόμο με ωραίο προκλητικό εξώφυλλο, μία πολυχρωμία, μία εντυπωσιακή εικόνα. Έπειτα, ίσως τον τίτλο- φανταχτερός πρέπει να είναι κι αυτός- και τελευταία, αν το θυμηθεί, το όνομα του συγγραφέα.
…Ωστόσο, πάλι καλά, που χάρις στον Άγιο Βασίλειο και στην άγραφη νομοθεσία των δώρων, έρχεται και η ώρα του ελληνικού βιβλίου.…Ποιήματα,- ω τα άτυχα- μυθιστορήματα, διηγήματα ξένα και δικά μας, βιογραφίες μεγάλων ανδρών, επανεκδόσεις κλασσικών έργων, ονόματα πασίγνωστα και ονόματα άγνωστα, περιπλέκονται, συνταιριάζονται, συνονθυλεύονται, φιλιώνονται και τσακώνονται σε μία λαμπερόχρωμη παράταξη. Και περιμένουν. Περιμένουν όπως οι ωραίες κοπέλες στα σκλαβοπάζαρα των αρχαίων καιρών. Ποιος θα τα προσέξει, ποιος θα διαισθανθεί την πιθανή «υπεροχή» του καθενός και θα τα προτιμήσει.
…Βιβλιακός πανζουρλισμός λοιπόν, πολύχρωμος ανθισμένος, πολυτελής, μέσα σε διάφανες τζελατίνες. Υπάρχουν βιβλία που μοιάζουν με τούρτες και άλλα, με μπουκέτα, κι άλλα με μικρά έπιπλα. Η βιβλιοδεσία στην εποχή μας είναι μία άλλη τέχνη και δεν έχει κανείς παρά να κάνει μία βόλτα στα βιβλιοπωλεία για να το αντιλήφθεί- και να μην ξέρει πια γιατί αγοράζει βιβλίο, για το δέσιμό του ή για το περιεχόμενό του! Μα…κάποια μερίδα τύχης στα βιβλία που δεν έχουν λαμπρό παρουσιαστικό μα που μπορεί να είναι πνευματικώτερα από τα άλλα, τα «παχύδερμα». Αυτά τα βιβλία συλλογιζόμαστε με μία ελαφριά θλίψη, μέσα στην γενική χαρά και τη χλιδή των δώρων.
…Μα τώρα ας λησμονήσουμε αυτές τις πικρές σκέψεις…ας κοιτάξουμε, ο καθένας μας, αυτήν την ωραία πρωτοχρονιάτικη συνήθεια, να την παρατείνουμε για όλους τους μήνες. Βέβαια, είναι δύσκολο- οι ανάγκες της υλικής μας ζωής είναι τόσες, που μας εμποδίζουν να ζούμε την πνευματική ζωή του βιβλίου…Μα όταν θα καταλάβουμε πως και το πνέυμα είναι ουσία της ζωής, και πως κατά βάθος υπάρχει μία ρίζα που ενώνει το πνεύμα με την ύλη, μπορεί να αισθανθούμε και το βιβλίο σαν είδος όχι μονάχα πρωτοχρονιάτικης αλλά και καθημερινής ανάγκης.
…Πολλες ομορφιές έχει η ζωή, μα πάντα είναι ωραιότερη με ένα καλό βιβλίο στο χέρι.
Ας ευχηθούμε σε όλους, πνευματικώτερο τον καινούριο χρόνο…»
Κοντεύουν να συμπληρωθούν 62 χρόνια από αυτήν την έντυπη ευχή του Ανδρέα Καραντώνη, για πνευματική ανάταση του νου και της ψυχής μας. Πολλά πράγματα άλλαξαν από τότε, κι άλλα παρέμειναν εφιαλτικά ακριβώς τα ίδια. Οι βιτρίνες των – μεταφορικά και μη- βιβλιοπωλείων εμπλουτίστηκαν με μύρια βιβλία και εντυπωσιακά εξώφυλλα με φανταχτερούς τίτλους. Για τους λάτρεις δε της τεχνολογικής προόδου, αυτό το χάρτινο παραλληλόγραμμο με τις αράδες στο εσωτερικό του, έπαψε πια να σκονίζεται πάνω στα ράφια, καθώς μετατράπηκε σε «δεδομένο». Όπως δεδομένη θεωρείται και η υπακοή των ανθρώπων.
Κι όμως, είτε έχοντας τη μία μορφή είτε την άλλη, το βιβλίο εξακολουθεί να περιμένει καρτερικά στο σκλαβοπάζαρο τον αγοραστή του, όχι για να το ελευθερώσει από το ράφι του αλλά για να απελευθερώσει τον ευεργέτη του από τα δεσμά της καθημερινής του ψευδαίσθησης.
Στην πρωτοχρονιάτικη ευχή του Ανδρέα Καραντώνη που παραμένει στα αζήτητα σα παλαιό βιβλίο σε κάποια σκοτεινή γωνιά βιβλιοπωλείου, επιτρέψτε μου να προσθέσω υγεία, ελπίδα, χαρά και ειρήνη. Ευτυχισμένο το 2020.
ΠΗΓΕΣ
Περιοδικό Εστία,τεύχος 732, 1/1/1958