To «Είµαι σαν εσάς, λατρεύω τα µήλα» είναι µια παράσταση του Σαράντου Ζερβουλάκου που ανεβαίνει για δεύτερη φορά στην Θεσσαλονίκη, αυτή τη φορά στο Βασιλικό Θέατρο. Είναι μια συνομιλία μεταξύ τριών Πρώτων Κυριών αυταρχικών καθεστώτων. Η Ιμέλντα, η Μάργκοτ και η Λάιλα, τρεις σύζυγοι πρώην δικτατόρων συναντιούνται στα παρασκήνια, παρουσία ενός διερμηνέα, για μία εν αναμονή συνέντευξη τύπου όπου θα συμμετέχουν περίπου 100 δημοσιογράφοι για μια ταινία μεγάλου μήκους με θέμα τις βιογραφίες τους.
Αν και αναφέρονται μόνον με τα μικρά τους ονόματα, οι τρεις τους παραπέμπουν σε πραγματικές «πρώτες κυρίες». Πρόκειται για την κυρία Ιμέλντα (Μάρκος, χήρα του δικτάτορα Φέρντιναντ Μάρκος των Φιλιππίνων και πρώην βασίλισσα ομορφιάς), την κυρία Μάργκοτ (Χόνεκερ, Υπουργός Παιδείας της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας (ΛΔΓ) και χήρα του Έριχ Χόνεκερ, Γενικού Γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος της ΛΔΓ) και η κυρία Λάιλα (-Μπεν Άλι, σύζυγος του προέδρου της Τυνησίας Ζιν ελ Αμπιντίν Μπεν Άλι μέχρι το 2011, κομμώτρια, με σπουδές της Γαλλικής Λογοτεχνίας, ποιήτρια.
Ήμασταν στην πρεμιέρα και αυτό που πρέπει να σας πούμε είναι να μην την χάσετε. Μία άρτια δουλεμένη παράσταση, όπου όλα και όλοι λειτουργούν για να μας χαρίσουν μια απολαυστική θεατρική εμπειρία. H Μαρία Ανθίδου (cityculture.gr) είχε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία με τον Σαράντη Ζερβουλάκο, σκηνοθέτη της παράστασης
–Όταν διαβάσατε για πρώτη φορά το κείµενο της παράστασης της κυρίας Theresia Walser, τι ήταν αυτό που σας έφερε την ιδέα να ανεβάσετε αυτό το έργο στην Ελλάδα και µάλιστα υποστηρίζοντας το δύσκολο εγχείρηµα να παιχτεί σε δύο γλώσσες µε έναν Γερµανό ηθοποιό ανάµεσα σε τρεις Ελληνίδες κυρίες;
– Η πρώτη µου επαφή µε το έργο έγινε στην Βιέννη, όταν το είδα να παίζεται στο θέατρο Schauspielhaus Wien. Από εκείνη την στιγµή είχα την έντονη αίσθηση, ότι το κείµενο, το θέµα του όπως και το ιδιαίτερο χιούµορ που είναι τυπικό για την συγγραφέα, θα µπορούσε να λειτουργήσει εξαιρετικά σε µια έκδοση στην ελληνική γλώσσα και ίσως ακόµη πιο ζωντανά και
ξεκάθαρα. Η ιδέα να παραµείνει ο ρόλος τού διερµηνέα στα Γερµανικά µου ήρθε σε µια δεύτερη φάση, αφού ασχολήθηκα µε της λεπτοµέρειες του κειµένου και συνειδητοποίησα ότι η κατάσταση πού περιγράφεται και πραγµατεύεται το θέµα της µετάφρασης, είχε πολλά κοινά µε παρόµοιες καταστάσεις που δηµιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια στις σχέσεις ανάµεσα
στην Ελλάδα και τη Γερµανία, ειδικά όπως αυτές εµφανίζονταν στα µέσα ενηµέρωσης.
– Το έργο σας αναφέρεται σε Πρώτες Κυρίες που ηγούνται κοινωνίες ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων, κοινωνίες οι οποίες επιδεικνύουν έναν χαρακτηριστικό αυτισµό χάνοντας την επικοινωνία µε την παγκόσµια κοινότητα και τις εξελίξεις, καθώς εκ των πραγµάτων απαγορεύεται η ελεύθερη διακίνηση ιδεών. Πόσο αναγνωρίσιµες είναι αυτές οι µορφές και στις σηµερινές «δηµοκρατικές» κυβερνήσεις;
– Σίγουρα ένα από τα πολλά που συνδέουν τις αναφερόµενες «Πρώτες Κυρίες», που µας παρουσιάζει η συγγραφέας στο έργο της, είναι η υπερβολική αγάπη τους για τον ίδιο τους τον εαυτό. Η Theresia Walser επέλεξε αυτές τις τρεις περιπτώσεις, αφού λειτουργούν συµβολικά για όλους τους σύγχρονους πολιτικούς που εξιδανικεύουν, όχι πρόσωπα, αλλά ιδεολογίες και πολιτικές θέσεις, τις οποίες ακολουθούν πιστά, αδυνατώντας συχνά να αντιληφθούν τις συνέπειες εφαρµογής αυτών των πολιτικών στους πολίτες.
–Η γλώσσα είναι ένας δίαυλος επικοινωνίας µεταξύ των ανθρώπων ΄κατά πόσον όµως κατανοούν οι άνθρωποι το περιεχόµενο και το ύφος του λόγου των άλλων και ιδιαίτερα των ανθρώπων που βρίσκονται στην σφαίρα της εξουσίας;
– Ο τρόπος µε τον οποίο αντιλαµβανόµαστε το λόγο των άλλων πολλές φορές συνδέεται µε την διάθεση, τα προβλήµατα και τις σκέψεις µας την στιγµή εκείνη. Γι᾽αυτό άλλωστε δηµιουργούνται συχνά παρεξηγήσεις και παρερµηνείες στα λεγόµενα προσώπων που βρίσκονται στο κέντρο της προσοχής του κόσµου και των ΜΜΕ. Στην περίπτωση των πολιτικών για παράδειγµα, αυτές οι ῾παρερµηνείες῾ είναι συχνότερες καθώς ακόµη και σήµερα χρησιµοποιούν συχνά µια ξύλινη γλώσσα, αποκοµµένη από την πραγµατικότητα.
– Επιλέξατε ένα έργο µε το οποίο η συγγραφέας αγγίζει ένα σοβαρότατο θέµα ολοκληρωτισµού και κατάχρησης πολιτικής εξουσίας µε έναν κωµικό τρόπο. Πιστεύετε ότι µε µια τέτοια προσέγγιση γίνονται κάποια πράγµατα πιο εύπεπτα και κατανοητά στο ευρύ κοινό; Είναι το χιούµορ ένας καταλύτης για να έρθουν κάποιες έννοιες πιο κοντά στον µέσο άνθρωπο;
– Είναι σαφές πως η κωµωδία, µε τα στοιχεία της υπερβολής που συχνά περιέχει, είναι ένας πολύ καλός τρόπος να στηλιτεύσεις πράγµατα και καταστάσεις που υπό άλλες συνθήκες θα σου προκαλούσαν θλίψη. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ήδη από τα αρχαία χρόνια οι κωµωδίες
πραγµατεύονταν κυρίως πολιτικά θέµατα, κατά τέτοιο τρόπο ώστε ο θεατής να τα βλέπει από µια απόσταση ασφαλείας, να τα αποµυθοποιεί και εν τέλει να γελά µαζί τους. Είναι, σίγουρα, πιο εύκολο να κατανοήσεις κάτι ή τουλάχιστον να θελήσεις να το κατανοήσεις όταν γελάς µε αυτό παρά όταν σου προκαλεί θλίψη.
–«Μεγάλο» ρόλο σε αυτήν την παράσταση παίζει η «µετάφραση» του λόγου. Πως μεταφράζονται τα ελληνικά στα ελληνικά σήµερα; Και τι σηµατοδοτεί η «µετάφραση» στην παράστασή σας;
– Ας µην περιοριστούµε µόνο στο ῾ελληνικό φαινόµενο῾. Η διάθεση των ανθρώπων σήµερα να κατανοήσουν τα λεγόµενα του συνοµιλητή τους, βρίσκεται σε απόλυτη συνάρτηση µε αυτό που οι ίδιοι επιθυµούν ή έχουν ανάγκη να ακούσουν. Αυτό το βλέπουµε τόσο στην καθηµερινή επαφή των ανθρώπων όσο και στον τρόπο µε τον οποίο αντιµετωπίζουν τους φορείς
εξουσίας. Αυτό, είναι ίσως και το νόηµα της µετάφρασης στο συγκεκριµένο έργο. Υπάρχει η µετάφραση που είναι αυθεντική απόδοση των λεγοµένων των πρωταγωνιστών, υπάρχει όµως και ᾽µετάφραση῾που στόχο έχει να τηρήσει ισορροπίες, να ελέγξει και να δηµιουργήσει καταστάσεις και εν τέλει να επιτύχει τον σκοπό του εκάστοτε διερµηνέα.
–Στο έργο σας ερµηνεύουν τους ρόλους τρεις Ελληνίδες ηθοποιοί και ένας Γερµανός ηθοποιός; Πόσο δύσκολο ήταν να βρεθεί ένας κοινός τόπος επικοινωνίας, ένας κοινός κώδικας για την
επεξεργασία και την κοινή δραµατική ανάλυση από όλους;
– Αυτή ήταν η µεγάλη πρόκληση τόσο για εµένα όσο και για τους πρωταγωνιστές της παράστασής µας. Η γλώσσα, που όπως είπατε, είναι δίαυλος επικοινωνίας, ξαφνικά, λόγω της διαφορετικότητας, έγινε χάσµα που έπρεπε να γεφυρωθεί µε άλλους τρόπους, πιο θεατρικούς. Αυτός είναι άλλωστε και ο στόχος κάθε θεατρικής παράστασης, να δηµιουργεί και να εξελίσσει τρόπους επικοινωνίας των συντελεστών µεταξύ τους και των τελευταίων µε το κοινό. Όπως και στη ζωή, έτσι και στο θέατρο ῾you can not, not communicate῾.
–Ο τίτλος του έργου είναι πραγµατικά ευφάνταστος τι κοινό έχει µε το περιεχόµενο και την υπόθεση της παράστασης;
Ο τίτλος της παράστασης είναι µια αναφορά σε ένα ποίηµα του Muammar al Gaddafi.
Κατά την διάρκεια της παράστασης η φράση αποδίδεται σε ένα ποίηµα που έχει γράψει η κυρία Λέιλα και συνδέεται µε την άποψη που είχαν αυτές οι τρεις κυρίες για τον εαυτό τους και την σχέση τους µε τους πολίτες των χωρών τους. Τυφλωµένες από τις καθοδηγούµενες εκδηλώσεις λατρείας προς το πρόσωπό τους, έχασαν κάθε επαφή µε την πραγµατικότητα και πίστεψαν ότι αφουγκράζονταν τον ῾απλό λαό῾, τα προβλήµατα και τις αγωνίες των πολιτών, ενώ στην πραγµατικότητα ήταν πλήρως αποκοµµένες από αυτά αφού απολάµβαναν προνόµια και εξουσίες που ελάχιστοι είχαν. Η συγκεκριµένη πρόταση αποδίδει µε εύγλωττο τρόπο τις αυταπάτες που έτρεφαν για την εικόνα τους, ώστε να δηλώνουν ότι αυτό ήταν αρκετό για να τις κάνει ῾ένα µε τους πολίτες῾.
– Η ETERIA FILON ασχολείται µε την παρουσίαση διεθνών συνεργασιών, άρα εµπλουτίζονται µε ένα διαπολιτισµικό πνεύµα οι παραστάσεις σας; Πόσο δύσκολος είναι αυτός ο συγκερασµός;
Θα έλεγα ότι είναι περισσότερο µία ευχάριστη εµπειρία και πρόκληση. Αν στην σηµερινή εποχή της παγκοσµιοποίησης είναι δυνατή η συνύπαρξη και η συνεργασία πολιτών, κρατών ή επιχειρήσεων, γιατί να µην είναι δυνατή η συνύπαρξη καλλιτεχνών διαφορετικών καταγωγών, αντιλήψεων και γλώσσας;
– Διαβάζοντας κάποιος το βιογραφικό σας καταλαβαίνει από µια πρώτη µατιά ότι έχετε ασχοληθεί από νεαρή ηλικία µε το θέατρο και σας κέρδισε παρά το γεγονός ότι είχατε ξεκινήσει σπουδές στην ιατρική ολοκληρώνοντας τον πρώτο κύκλο σπουδών. Πόσο χρήσιµα είναι τα βιώµατά σας στη δηµιουργία κάθε φορά ενός καινούργιου κόσµου επί της σκηνής; Χρησιµοποιείται συχνά βιωµατικά στοιχεία στις σκηνοθεσίες σας;
– Θεωρώ πως κάθε σκηνοθέτης χρησιµοποιεί βιωµατικά στοιχεία στις παραστάσεις του. Αυτό που ίσως διαφέρει είναι ο τρόπος µε τον οποίο εµφανίζονται αυτά. Άλλες φορές είναι εµφανείς αναφορές µέσα στο έργο και άλλες είναι µια µικρή λεπτοµέρεια που πιθανόν δεν θα προσέξει κανείς. Προσωπικά, αυτό που µε ενδιαφέρει ιδιαίτερα είναι να δουλεύω χρησιµοποιώντας όχι µόνο τις προσωπικές µου εµπειρίες, αλλά αφηγήσεις και βιώµατα τρίτων, γνωστών ή ξένων, ώστε να αντλώ έµπνευση από την πραγµατική ζωή.
– Αν θα θέλατε να αποµονώσετε µια φράση από το κείµενο αυτής
της παράστασης, ποια θα ήταν αυτή;
-«Απουσία του Λαού, ουδείς λόγος χαιρετισµού»
– Έχοντας δουλέψει κατά κύριο λόγο στο εξωτερικό τι διαφορές και
τι κοινά βρίσκετε στις ευρωπαϊκές σκηνές και στην ελληνική;
-Παραφράζοντας την Coco Chanel θα πω ότι «δεν υπάρχουν ευρωπαϊκές και ελληνικές σκηνές, υπάρχουν μόνο καλές και κακές θεατρικές παραστάσεις »
–Ένα από τα κύρια θέµατα συζήτησης ανά την επικράτεια είναι το θέµα της «ελληνικής κρίσης». Γνωρίζοντας πολύ καλά την κατάσταση και εκτός των ελληνικών συνόρων θα θέλατε να σχολιάσετε κάτι;
-Ελπίζω πως οι άµεσα ενδιαφερόµενοι θα πάψουν να είναι ¨χαµένοι στην µετάφραση¨ και θα βρουν µια οριστική λύση όχι µόνο για την ελληνική, αλλά και για την εν γένει ευρωπαϊκή κρίση.
–Θα µπορούσατε να µοιραστείτε µαζί µας κάποιες πληροφορίες για τους υπόλοιπους συντελεστές του έργου;
Με τον Bernd µας συνδέει φιλία αρκετών ετών καθώς σπουδάσαµε µαζί στη Βιέννη, είχαµε, δε, την ευκαιρία να συνεργασθούµε στο παρελθόν σε διάφορες παραστάσεις στο εξωτερικό. Με την Μαριάννα και τη Λίλα είχαµε συνεργασθεί πριν τρία χρόνια όταν παρουσιάστηκε για πρώτη φορά δουλειά µου στην Ελλάδα και µάλιστα στη Θεσσαλονίκη στο πλαίσιο µιας συνεργασίας του αυστριακού Θεάτρου Schauspielhaus Graz µε το Κ.Θ.Β.Ε. Τώρα είχα την χαρά να γνωρίσω την Στέλλα και να συνεργασθώ µαζί της συµπληρώνοντας τον θίασο της πρώτης θεατρικής δουλειάς της ETERIA FILON.
Ευχαριστήσαμε τον κ Ζερβουλάκο για τον χρόνο του και για τις διαφωτιστικές απαντήσεις του. Η ευχή μας είναι το κοινό της Θεσσαλονίκης να αγκαλιάσει αυτήν την τόσο αξιόλογη δουλειά και πολύ επίκαιρη παράσταση.
«Είµαι σαν εσάς, Λατρεύω τα µήλα»
«Ich bin wie ihr, ich liebe Äpfel»
της Theresia Walser
Διάρκεια παράστασης: 80 λεπτά
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία: Σαράντος Ζερβουλάκος
Μετάφραση: Ιωάννα Τιτόκη
Σκηνικά: Σαράντος Ζερβουλάκος
Κοστούµια: Lane Schäfer
Φωτογραφίες τις παράστασης: iosifina.gr
Παίζουν:
Γκότφριντ: Bernd- Christian Althoff
Κυρία Ιµέλντα: Στέλλα Ράπτη
Κυρία Μάργκοτ: Μαριάννα Παπασάββα
Κυρία Λέιλα: Λίλα Βλαχοπούλου (φιλική συµµετοχή)