Σκηνοθεσία: Τζουν-Χο Μπονγκ
Παίζουν : Κρις Έβανς, Άλισον Πιλ, Τζέιμι Μπελ, Σονγκ Κανγκ-χο, Τζον Χερτ, Τίλντα Σουίντον, Εντ Χάρις, Γιούεν Μπρέμνερ, Οκτάβια Σπένσερ, Λιουκ Πασκουαλίνο
Διάρκεια: 126′
Υπόθεση: Μία υπερταχεία κάνει τον γύρω της παγωμένης Γης ατέρμονα. Είναι σύγχρονη κιβωτός καθώς μόνοι οι επιβάτες της είναι ζωντανοί καθώς τα υπόλοιπα όντα του πλανήτη έχουν ψυχθεί από την λάθος χρήση ενός “ψυχτικού” που θα μείωνε την μέση θερμοκρασία του πλανήτη. Οι επιβάτες των τελευταίων βαγονιών αποφασίζουν να εξεγερθούν προσπαθώντας να φτάσουν στην Μηχανή, την κινητήρια δύναμη του τραίνου.
Γιατί να την δω;: Ο Τζουν-Χο Μπονγκ είναι ένας μαέστρος. Είτε βλέπεις το Mother, είτε το Host είτε τις “Μνήμες εγκλήματος” εντυπωσιάζεσαι από τα πολυεπίπεδα μηνύματα που καταφέρνει να μεταδώσει. Αυτή την φορά, με το Snowpiercer η αλληγορία έχει πολιτική επέκταση. Ή για να γίνουμε και ακόμα πιο συγκεκριμένοι, βαθιά ταξική. Δεν γνωρίζουμε αν ο δημιουργός είναι μαρξιστής, και μάλλον λίγο μας ενδιαφέρει. Αλλά η επίδραση της πάλης των τάξεων στην κριτική του σκέψη παραείναι εμφανής. Τι ακριβώς συμβαίνει λοιπόν;
Όπως αναφέραμε παραπάνω, το τρένο είναι η σύγχρονη κιβωτός μόνο που αντί για ζώα, έχει ανθρώπους. Όπως όμως στην “κανονική” ζωή, έτσι και μέσα στο τρένο, οι άνθρωποι χωρίζονται σε τάξεις. Ευφυώς προφανώς επιλέγεται μία αμαξοστοιχία για να φανεί η ταξική αντίθεση. Εύκολα διακρίνεται η διαφορά του μπροστά βαγονιού, του κινητήριου βαγονιού, από τα πίσω. στα πίσω λοιπόν, στοιβάζονται οι φτωχοί, εκείνοι που δεν έχουν τίποτα (άρα δεν έχουν και τίποτα να χάσουν πέραν απ’ τις αλυσίδες τους!). Αστυνομεύονται, κοιμούνται ο ένας πάνω στον άλλον, οι συνθήκες υγιεινής είναι ανύπαρκτες, η διατροφή τους είναι υποκατάστατο γεύματος κτλ. Γνωρίζοντας ότι στα μπροστά βαγόνια υπάρχει μία άλλη κοινωνία που αποτελείται από προνομιούχους, νιώθουν την αδικία να τους πνίγει. Και η εξέγερση έρχεται σαν φυσιολογική συνέχεια της καθημερινής του μιζέριας.
Όσο οι στασιαστές περνούν τα “επίπεδα”, όσο φτάνουν δηλαδή στην μήτρα της ταξικής αντίθεσης, στην μηχανή την οποία λειτουργεί ο κατασκευαστής της, ο Ουλφρεντ, τον οποίο ευλογούν και λατρεύουν τα μέλη της υψηλής κοινωνίας, τόσο οι εξεγερμένοι έρχονται αντιμέτωποι με δυνατότερο στρατό και με ανθρώπους πρόθυμους να κάνουν τα πάντα για να μην χάσουν τις ανέσεις τους. Παράλληλα όμως, οι στασιαστές έρχονται αντιμέτωποι και με τον εαυτό τους. Η ζωή που προσπερνούν για να φτάσουν στον στόχο τους, την μηχανή, είναι μία ζωή που λάμπει. Πισίνες, πάρτυ, φαγητό, διασκέδαση, ανέσεις, όλα αυτά δηλαδή που αυτοί δεν είχαν. Πόσο μπορούν να αντισταθούν στην πλουσιοπάροχη ζωή και να μείνουν πιστοί στα πιστεύω τους;
Πέραν των βασικών της σημείων, η ταινία είναι γεμάτη με πολιτικές υποσημειώσεις. Τι αντιπροσωπεύει ο Ουίλφρεντ; Ποια η αντιστοιχία της μηχανής στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής; Πόσο απέχει η στοχευμένη και τυφλή μόρφωση από τα εκπαιδευτικά συστήματα της εποχής μας; Πόσο επικίνδυνη είναι η τυφλή πίστη στους ηγέτες; Ποιοι είναι πρόθυμοι να θυσιαστούν και πόσο οι μικροαστοί- επιβάτες των μεσαίων βαγονιών είναι πρόθυμοι να χάσουν την βόλεψη τους;
Οξεία κριτική στον καπιταλισμό, στις ταξικές αντιθέσεις, στον πατερναλισμό αλλά και στην χλιδάτη ματαιότητα της ζωής των αστών, με οξυδερκές χιούμορ, με ένταση, με αυξανόμενη ταχύτητα αφήγησης, μέσα από μία στιβαρή, χωρίς κενά, εμπεριστατωμένη και πλήρως κατανοητή ταινία. Αλληγορική αλλά εύκολα αντιληπτή. Δυναμική και βαθιά φιλοσοφική. Πολυεπίπεδη αλλά διάφανη. Ο ισχυρισμός του Τζουν-Χο Μπονγκ ότι η ζωή είναι ένα τρένο που γυρνά άσκοπα και κάνει τα ίδια και τα ίδια και μέσα στο οποίο αδίκως υπάρχουν ταξικές ανισότητες, δεν είναι απλά μία πολιτική τοποθέτηση. Είναι μία φιλοσοφική εντροπία, μία μαύρη τρύπα ζωής που μετακυλά το ενδιαφέρον της ύπαρξης και της γνώσης του θανάτου σε ματαιόπονη προσπάθεια αύξησης της κενότητας με πλούτη, ανέσεις και καταπίεση.
Από τον Κρις Έβανς στον πρωταγωνιστικό ρόλο, και τον Τζέιμι Μπελ συνοδοιπόρο του (ναι ναι, είναι ο Μπίλυ Έλιοτ) μέχρι την καρικατούρα Τίλντα Σουίντον αλλά και τον παγερό Εντ Χάρις οι ερμηνείες αν και επισκιάζονται από την δράση και την νοηματοδότηση της, εν τούτοις παράγουν μία ολοκληρωμένη γενίκευση των ανθρώπων που αποτελούν την αντίστοιχη κάστα. Φωτογραφική πανδαισία με μία ενιαία οργουελική προσέγγιση της χρήσης του φωτός, κλειστοφοβική από γεννησιμιού της, απόλυτα πιστή στον στόχο της, η ταινία καταφέρνει να αποτελέσει την πιο ολοκληρωμένη αλληγορική παρουσίαση του σύγχρονου καπιταλισμού.
Που την βλέπω;: Κυκλοφορεί σε Dvd με ελληνικούς υπότιτλους!