Σάλο προκάλεσε η πρόσφατη δήλωση του Γαλλο-Ελβετού σκηνοθέτη Ζαν Λικ Γκοντάρ, ο οποίος σε συνέντευξή του δήλωσε πως θα ήθελε να έρθει πρώτο στις γαλλικές Ευρωεκλογές το ακροδεξιό κόμμα της Μαρίν Λεπέν, ενώ συμπλήρωσε πως καλό θα ήταν ο Γάλλος πρόεδρος, Φρανσουά Ολάντ, να την διορίσει και πρωθυπουργό της χώρας. Στην προφανή κι αναμενόμενη έκπληξη και απορία των δημοσιογράφων, απάντησε αφοπλιστικά ότι κάτι τέτοιο θα βοηθούσε “να κινηθούν λίγο τα πράγματα”.
Την δήλωση αυτή ακολούθησε πλήθος δημιοσιεύσεων και συζητήσεων. Έγινε θέμα στις τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές ειδήσεις, έγινε post στο facebook δίνοντας ευκαιρία για να ξεκινήσει μία – καλοκαιρινή, γιατί κράτησε περίπου 10 λεπτά – καταιγίδα απόψεων για το αν ξεμωράθηκε ο 84χρονος σκηνοθέτης ή αν μας κάνει πλάκα, και μετά όλα τελείωσαν. Πήγαμε στο επόμενο θέμα, στο επόμενο post. Έλα, όμως, που η δήλωση αυτή δεν είναι για να περάσει τόσο “στα ψιλά” και να ξεχαστεί τόσο γρήγορα. Γιατί ένας σκηνοθέτης, με τέτοια πορεία στον χώρο, να προβεί σε μια τέτοια δήλωση; Τι σχέση μπορεί να έχει η τέχνη των ταινιών του Γκοντάρ με την ακροδεξιά; Οι ταινίες του (Η Περιφρόνηση, ΄Ενα Σαββατοκύριακο, Ο τρελός Πιερό) έγιναν σύμβολο για τον Μάη του ’68. Είπαμε, οι άνθρωποι όσο μεγαλώνουν επιζητούν την ασφάλεια, αλλά το ίδιο συμβαίνει και με τους καλλιτέχνες;
Ο Γκοντάρ μάς είπε ξεκάθαρα για ποιο λόγο έκανε αυτήν την δήλωση, μάς μίλησε με απόλυτη ειλικρίνεια. “Για να κινηθούν λίγο τα πράγματα”. Αυτό που χρειάζεται να ψάξουμε εμείς πίσω απ’ αυτήν την φράση, είναι η οπτική της γωνία και το δρων υποκείμενο. Ποιος θα κινήσει τα πράγματα; Κι αν τα κινήσει η Λεπέν τι θα συμβεί; Είναι ένας γνωστός νόμος της φυσικής, που συνδέεται με όλα τα πράγματα γύρω μας, που έχει να κάνει και με μας τους ίδιους, που τον ξέρουμε ακόμη κι αν δεν θυμόμαστε την φυσική της Α’ λυκείου. Αυτός είναι ο τρίτος νόμος του Νεύτωνα, γνωστός και ως νόμος “δράσης – αντίδρασης”. Αν π.χ., στην περίπτωσή μας, ονομάσουμε δράση την νίκη του Εθνικού Μετώπου Γαλλίας στις Ευρωεκλογές ή τον διορισμό της Λεπέν στη θέση του πρωθυπουργού, τότε σύμφωνα με τους νόμους της φυσικής, θα υπάρξει μια αντίδραση. Ποια θα είναι η αντίδραση και από ποιους; Θα είναι απ’ όλους αυτούς, μήπως, που σοκάρονται από την δήλωση του Γκοντάρ, αλλά κατά τα άλλα, με τον ακίνητο/νεκρωμένο τρόπο ζωής τους τρέφουν αυτό ακριβώς που τους σοκάρει;
Το άλλο ενδιαφέρον που συνέβη γι’ ακόμη μια φορά με αφορμή την συγκεκριμένη δήλωση, είναι ότι οι άνθρωποι φανερώσαμε τα στερεότυπα που έχουμε για τους καλλιτέχνες και τους πνευματικούς ανθρώπους. Πιστεύουμε πως οι άνθρωποι αυτοί δεν μπορούν να είναι ρατσιστές, φασίστες, ακροδεξιοί. Είναι σαν να μην τους αγγίζουν αυτά, να είναι πέρα απ’ αυτούς. Τους έχουμε στο μυαλό μας μάλλον ως οικουμενικούς ανθρώπους και περιμένουμε απ’ αυτούς να δράσουν με τον ανάλογο τρόπο που τους έχουμε ορίσει να δράσουν. Τα μόνα ανθρώπινα χαρακτηριστικά που μπορούμε να τους αποδώσουμε είναι διάφορα μικροπάθη όπως ποτό, ουσίες κλπ, τα οποία αποτελούν κι αυτά άλλο ένα στερεότυπο. Το ίδιο δεν κάναμε και στην εγχώρια Κική Δημουλά; Έγραψε η Άννα Δαμιανίδη στην Εφημερίδα των Συντακτών σχετικά με τη δήλωση της ποιήτριας για τους μετανάστες στην Κυψέλη πως “περιμέναμε ν’ ακούσουμε κάτι ωραίο και αξέχαστο από τα χείλη πνευματικών ανθρώπων…. Εντάξει δεν χρειαζόταν να είσαι διακεκριμένη ποιήτρια για να πεις τέτοια.Τα λένε κάθε μέρα γριές στο τρόλεϊ για να πιάσουν κουβέντα”. Γιατί να περιμένουμε ν’ ακούσουμε κάτι συγκεκριμένο από συγκεκριμένους ανθρώπους; Αν ξέρουμε ποια καθοδήγηση περιμένουμε από τους πνευματικούς ανθρώπους γιατί δεν παίρνουμε από μόνοι μας αυτόν τον δρόμο;
Ο Γκοντάρ και μ’ αυτήν, μόνο, τη δήλωση κατάφερε να μας ταρακουνήσει έστω και λίγο. Τώρα, περίπου έναν μήνα μετά, ξαναγυρίσαμε στην σιωπηρή ανακωχή που έχουμε κηρύξει με τον επαναστάση εαυτό μας, και περιμένουμε κάποιον άλλον πνευματικό άνθρωπο να μας θυμίσει πως η κίνηση είναι ζωή.
γράφει η Ιωάννα Λιούτσια