Οι ιστορίες για τη μαφία πάντα συγκινούσαν το κοινό είτε μέσω λογοτεχνικών βιβλίων είτε μέσω κινηματογραφικών ταινιών βασισμένων σε ομολογίες ή εξομολογήσεις εν ζωή μελών του οργανωμένου εγκλήματος. Αναμφισβήτητα, η τριλογία του The Godfather (1972,1974,1990) του F.Coppola με πρωταγωνιστές τους Marlon Brando, Al Pacino, Robert de Niro, Robert Duvall κα, όχι μόνο πέρασε στο πάνθεον των καλύτερων ταινιών όλων των εποχών αλλά έφερε τον θεατή πιο κοντά σε έναν αθέατο κόσμο, τον οποίο έβλεπε μέχρι τότε μονάχα στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων.
Όταν το 1990 ο Coppola βγάζει στις θεατρικές αίθουσες το τρίτο και τελευταίο μέρος του Νονού, την ίδια χρονιά ο σκηνοθέτης Martin Scorseze «υπογράφει» με μεγάλη επιτυχία μία άλλη ταινία με θέμα τις παράνομες δοσοληψίες ανθρώπων της νύχτας, το Goodfellas με πρωταγωνιστές τους Robert de Niro, Joe Pesci & Ray Liotta. Πέντε χρόνια αργότερα, το 1995, ο ίδιος σκηνοθέτης τοποθετεί και πάλι στην μεγάλη οθόνη τους De Niro & Pesci στην εξίσου επιτυχημένη ταινία Casino. Εικοσιτέσσερα χρόνια μετά, η πιο χαρακτηριστική παρέα ηθοποιών που ενσάρκωσε με τον καλύτερο τρόπο την δράση και τις προσωπικότητες αρχιμαφιόζων της Αμερικής, βρίσκεται μαζί υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Scorzese στην πολυαναμενόμενη ταινία The Irishman: Είναι η πρώτη φορά που οι Al Pacino, Robert de Niro & Joe Pesci συναντιώνται στους τίτλους τέλους μιας άλλης εποχής.
Θα ακολουθήσει άραγε ο Irishman την επιτυχία των ταινιών Casino & Goodfellas?
Ποιος ήταν ο Ιρλανδός?
Ο Frank Sheeran (1920-2003), ο Irishman του Scorzese, ήταν πρωτοπαλίκαρο του Russell Bufalino και εκτελεστής παράλληλα όμως πρωτοπαλίκαρο και του Jimmy Hoffa. Η εξοικείωση του Sheeran με τις εκτελέσεις, προήλθε από την συμμετοχή του στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο όπου πέρα από την θητεία του στο πεδίο της μάχης εκτελούσε Γερμανούς αιχμαλώτους κατ’εντολή των ανωτέρων στρατιωτικών. Όπως αναφέρει ο συγγραφέας του I Heard you paint Houses, Charles Brandt, ο πόλεμος άλλαξε δραματικά τον χαρακτήρα του Sheeran.
Πέθανε το 2003 από καρκίνο, αρνούμενος να φάει λόγω της βεβαρημένης υγείας του.
Δολοφονία Jimmy Hoffa- Ένα ανεξιχνίαστο έγκλημα
Ο James Jimmy Hoffa (1913-1975) υπήρξε πρόεδρος του συνδικάτου των οδηγών φορτηγών Teamsters Union και κύριος διαχειριστής του συνταξιοδοτικού ταμείου του συνδικάτου, το οποίο με τις ευλογίες του Hoffa δάνειζε λεφτά στα επενδυτικά σχέδια της μαφίας. Παρά τις δοσοληψίες του με το οργανωμένο έγκλημα, ήταν μαχητικός, δραστήριος και κατάφερε να μετατρέψει το Teamsters στο μεγαλύτερο συνδικάτο της Αμερικής. Παρέμεινε στη θέση του προέδρου από το 1958 ως το 1971.
Το 1967 καταδικάστηκε για απάτη και δωροδοκία ενόρκου σε 13 χρόνια φυλάκισης, ωστόσο βγήκε μετά από πέντε χρόνια λαμβάνοντας προεδρική χάρη από τον τότε πρόεδρο της Αμερικής Nixon. Ένας από τους όρους της αποφυλάκισης ήταν να αποσυρθεί από το συνδικάτο, πράγμα που δεν έκανε ποτέ ως την δολοφονία του.
Ωστόσο η κυβέρνηση δεν ήταν η μόνη πλευρά που ζητούσε την απομάκρυνση του Hoffa από τα ηνία των Teamsters μετά την αποφυλάκισή του. Την ίδια επιθυμία – για διαφορετικούς λόγους, κυρίως οικονομικούς- είχαν πλέον και οι παλαιοί του «συνεργάτες» από το χώρο της μαφίας. Το γυαλί στις σχέσεις τους είχε πια ραγίσει…
Έτσι το 1975 ο Hoffa, εξαφανίζεται από τα περίχωρα του Detroit ενώ είχε προγραμματισμένο ραντεβού σε κάποιο εστιατόριο με δύο αρχιμαφιόζους αρχηγούς τους Anthony Provenzano & Anthony Giacalone. Το ραντεβού αυτό δεν έγινε ποτέ.
Ο Hoffa ανακηρύχθηκε νεκρός 7 χρόνια μετά την εξαφάνισή του χωρίς όμως να έχει βρεθεί ως σήμερα το πτώμα του. Υπήρξαν πολλές θεωρίες για το τι απέγινε το νεκρό σώμα του Hoffa: Μία από αυτές υποστηρίζει ότι αποτεφρώθηκε και οι στάχτες του στάλθηκαν στην Ιαπωνία. Μία άλλη θεωρία, από πρώην μέλος της μαφίας το οποίο έγραψε και βιβλίο μέσα από τις φυλακές, υπεδείκνυε συγκεκριμένο σημείο όπου ο Hoffa βρισκόταν θαμμένος. Οι έρευνες εκεί υπήρξαν άκαρπες, καθώς κατά τη διάρκεια της ανασκαφής ούτε πτώμα βρέθηκε ούτε όμως και ίχνος από dna. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα λόγια ενός άλλου μεγάλου μαφιόζου εν ζωή, του Michael Franzese, ο οποίος σε συνέντευξή του στο youtube όταν τον ρώτησαν για τον Jimmy Hoffa, ανέφερε πως ο Hoffa, μετά την αποφυλάκισή του δεν έκανε πίσω όταν του ζητήθηκε με αποτέλεσμα να δολοφονηθεί και να βρίσκεται θαμμένος σε ένα « υγρό μέρος, πολύ πολύ βαθιά».
Οι περισσότεροι πάντως συμφωνούν ότι ο Ιρλανδός ήταν αυτός που εκτέλεσε τον Hoffa, κατ’ εντολήν του Bufalino.
JFK- H εκλογή στην προεδρία και η δολοφονία του
Στην ταινία The Irishman υπάρχουν ουκ ολίγες αναφορές για την σχέση των πολιτικών με την μαφία, ένα παιχνίδι γάτας-ποντικού όπου οι αιώνιοι εχθροί γίνονται ενίοτε και σύμμαχοι, όταν οι περιστάσεις το απαιτούν.
Παρακολουθώντας την συνέντευξη του Franzese ( στην ιστορία του οργανωμένου εγκλήματος ο Michael Franzese ακολουθώντας τα χνάρια του πατέρα του, κατείχε το 1986 την 15η θέση στη λίστα του περιοδικού Fortune με τους πλουσιότερους μαφιόζους ενώ στην 12η θέση βρισκόταν ο Russell Bufalino) μιλώντας για την δολοφονία του John Kennedy εξηγεί πώς γνώριζε από τον πατέρα του πώς ο Τζο Κένενντυ (φαντάζομαι εννοεί τον πατέρα Joseph Kennedy) πέρα των άλλων ήταν bootlegger δηλ. ασχολίες με παράνομο εμπόριο(!), που λόγω της απληστίας του λίγο έλειψε να τον βγάλουν από την μέση. Όταν, λοιπόν, ο John Kennedy κατέβηκε στις εκλογές ως υποψήφιος πρόεδρος, λόγω της σχέσης του πατέρα του με την μαφία, έλαβε την υποστήριξη της μαφίας κυρίως με ψήφους από τα μέλη των μεγάλων συνδικάτων. Όμως τα πράγματα πήραν άλλη τροπή μετά την εκλογή, όταν οι Kennedy ( John & Robert) αποφάσισαν όχι μόνο να απομακρυνθούν από τη σχέση αυτή αλλά να ανοίξουν ουσιαστικά πόλεμο κατά της μαφίας.
Φαντάζομαι βέβαια ότι αυτή η μεταστροφή έγινε μετά την αποτυχημένη προσπάθεια ανατροπής του Fidel Castro, με την περιβόητη επιχείρηση Mongoose και την αποτυχημένη εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων, που έπληξε την εικόνα του John Kennedy. Πολύ συνοπτικά, η Αμερική ήθελε να εγκαταστήσει – με τις γνωστές διαδικασίες, εξεγέρσεις, δολοφονίες κλπ- «δημοκρατικό» πολίτευμα στην Κούβα για να ελέγχει τον πλούτο. Το οργανωμένο έγκλημα είχε χάσει τα καζίνο του στην Κούβα από τον Κάστρο κι ήθελε να τα πάρει πάλι πίσω. Έτσι, λέγεται ότι CIA & μαφία ( ονόματα όπως Bufalino, Roselli κλπ) ενώνουν τις δυνάμεις τους εναντίον του κοινού εχθρού.
Μία από τις πολλές θεωρίες συνωμοσίας περί της δολοφονίας του JFK ρίχνει τις ευθύνες στην μαφία.
Κριτική ταινίας
Έχω παρατηρήσει και στο παρελθόν ότι ένα reunion μεγάλων ονομάτων που ο θεατής έχει συνηθίσει να βλέπει σε συγκεκριμένο concept ή θα καταλήξει σε ζεστή πατάτα ή θα είναι αριστούργημα. Στην περίπτωση του The Irishman, η βελόνα νομίζω ότι τρεμοπαίζει κάπου στη μέση.
Παρά την μεγάλη διάρκεια της ταινίας ( περίπου 3.30 ώρες), ο χρόνος δε σε κουράζει καθώς η ιστορία αν και κινείται στην κλασική φόρμουλα μιας μαφιόζικης σχέσης, κυλά γρήγορα ιδιαίτερα με τα flashback και τις αναφορές σε σημαντικά ιστορικά γεγονότα όπως η άνοδος και η κάθοδος του JFK. Αναμφισβήτητα είναι μία πολύ προσεγμένη παραγωγή, ιδιαίτερα στην αναπαράσταση σκηνικών της εποχής, όπως ρούχα, αυτοκίνητα, κτήρια κτλ. Η μουσική επένδυση δε της ταινίας είναι υπέροχη, σε ταξιδεύει πραγματικά στο χρόνο. Μάλιστα αν δε κάνω λάθος κάπου στην αρχή της ταινίας σε ένα πλάνο όπου συζητά ο Bufalino & o Sheeran, ακούγεται ένα κομμάτι που θυμίζει κάπως τον Νονό.
Εξίσου, ωραία τα πλάνα συνδεδεμένα κατάλληλα μεταξύ τους και η φωτογραφία. Πάντως αν θες να απολαύσεις για πολύ ώρα μεγάλους πρωταγωνιστές, η ταινία δε σου χαλάει το χατίρι.
Τώρα βέβαια θα μου πει κάποιος, τι σε χάλασε αφού όλα είναι ωραία και καλά? Η προσπάθεια εξάλειψης του χρόνου από τους πρωταγωνιστές και η χλιαρή ερμηνεία του Pacino.
Αδυσώπητος ο χρόνος, όπως λένε και οι ρομαντικοί ποιητές, και πώς να εξαφανίσεις τα σημάδια της βαριάς κίνησης ιδιαίτερα όταν έχεις ζωντανά στο μυαλό εικόνες από τα παλιά. Απαράδεκτες οι βαφές μαλλιών στα κεφάλια των DeNiro, Pesci, Pacino τόσο έντονες που σου αποσπούν το μάτι, ιδιαίτερα στην αρχή μέχρι να τις συνηθίσεις κάπως. Και ειλικρινά δε μπορώ να καταλάβω ένα τέτοιο λάθος που προσθέτει μία αστεία εικόνα σε έναν σκληρό χαρακτήρα, την ώρα που το φιλτράρισμα στο πρόσωπο είναι επιτυχημένο στις σκηνές του παρελθόντος. Δυστυχώς πάλι είναι ο ίδιος ο χρόνος, που αφαιρεί από κάποιες σκηνές βίας ή ομιλίας, την προσπάθεια να αποδοθεί η εικόνα ενός δυναμικού, χωρίς αναστολές γκάνγκστερ όπως π.χ. στη σκηνή του μανάβικου ή στο «ξύλο» που πέφτει στη συνάντηση στο εστιατόριο ανάμεσα στον Hoffa και στον Μικρό. Όλη λοιπόν αυτή η υπερπροσπάθεια κάλυψης του χρόνου βγάζει ένα αντίθετο αποτέλεσμα. Σαφέστατα θα προτιμούσα την τωρινή εικόνα των ηθοποιών, στα 70+ παρά το αποτυχημένο make over.
Ερμηνευτικά, Pesci & DeNiro πολύ καλοί, για να μην πω ότι ο Pesci ως Bufalino μου άρεσε περισσότερο. Απέδωσε πλήρως τον χαρακτήρα του Quiet Don όπως τον αποκαλούσαν, για το χαμηλό προφίλ που διατηρούσε παρά τη δύναμή του στα πράγματα. Το ίδιο και ο DeNiro, ως Frank Sheerman, έναν άνθρωπο με κλειστό χαρακτήρα που έμαθε να παραμένει πιστός στις εντολές των ανωτέρων του. Από την άλλη μεριά, βρήκα μία τόσο χαλαρή προσπάθεια ερμηνείας στον Pacino ( αν και τον λατρεύω σαν ηθοποιό) που νομίζω αφαιρούσε στοιχεία από την προσωπικότητα κάποιου, που είναι τόσο μαχητικός που αρνείται να αφήσει πίσω του το έργο του, αν και ξέρει κατά βάθος ότι το τίμημα είναι η ίδια του η ζωή.
Συμπέρασμα
Ευτυχώς δεν είμαστε πολιτικοί, γκάνγκστερ και ηθοποιοί να μας πυροβολούν όλοι!
Πηγές
Youtube- Mafia boss tells all, https://www.youtube.com/watch?v=__LxwaAEaL8
Britannica- https://www.britannica.com/biography/Jimmy-Hoffa
imbd
Youtube-mob talk radio- Russell Bufalino, https://www.youtube.com/watch?v=j81cFZZP9z0
Συνέντευξη Charles Brandt (στα αγγλικά), https://amp-clickondetroit-com.cdn.ampproject.org/v/s/amp.clickondetroit.com/news/interview-charles-brandt-author-i-heard-you-paint-houses?usqp=mq331AQA&_js_v=0.1