Το απομεσήμερο ενός Φαύνου

Written by

Γιος της Κίρκης και του Ποσειδώνα, πρόσωπο της Ρωμαϊκής Μυθολογίας, με χαρακτηριστικά που παραπέμπουν στον Πάνα, ο Φαύνος διαθέτει μια ιδιαίτερη καλλιτεχνική φυσιογνωμία μέσα στους αιώνες. Μισός άνθρωπος και μισός κατσίκι, αγαπά τον αυλό και τις Νύμφες, τριγυρνά στα δάση και ονειρεύεται. Στην πάροδο του χρόνου, τα ζωώδη χαρακτηριστικά του εξανθρωπίζονται και στο επικό ποίημα του Νόννου του Πανοπολίτη «Διονυσιακά» τον 5ο μ.Χ. αι., εμφανίζεται ως πάρεδρος θεός ο οποίος βοηθά το Διόνυσο στην εκστρατεία του στις Ινδίες.

Η ιδιαίτερη προσωπικότητα του Φαύνου θα απασχολήσει τον Γάλλο ποιητή Μαλλαρμέ ο οποίος το 1865 γράφει ένα ηρωικό ιντερμέδιο, ένα δραματοποιημένο μονόλογο, με τίτλο «Το Απομεσήμερο ενός Φαύνου» που εκδίδεται το 1876, με εικονογράφηση του ζωγράφου Μανέ.

το απομεσήμερο ενός φαυνου 2Όταν το φως των σταφυλιών ρουφήξω
Τ’ άδειο τσαμπί στο θερινό ουρανό με γέλια θα υψώσω…
Μήπως αγάπησα ένα όνειρο;
Μόνος χαιρόμουν το ιδανικό παράπτωμα των ρόδων…
Τρέχω να δω τον ίσκιο που ‘χεις γίνει…
Τα χέρια μου αδύναμα από ασαφείς θανάτους
Και τούτη η λεία η αχάριστη πάντοτε μου ξεφεύγει…
Είναι καιρός να κοιμηθώ…

Το ποιητικό αυτό έργο θα εμπνεύσει τον μουσικό Ντεμπισύ, για το ομότιτλο μουσικό έργο που θα παρουσιαστεί το 1910. Όπως ο ίδιος ο συνθέτης γράφει: «είναι μια ελεύθερη απόδοση του ποιήματος του Μαλλαρμέ, μια διαδοχή εικόνων από όνειρα και επιθυμίες του Φαύνου που τελικά καταφεύγει στον ύπνο, αφού πρώτα αναμετρηθεί με την παντοδυναμία της φύσης. Στη ζέστη του απομεσήμερου, τα όνειρα και οι επιθυμίες του Φαύνου, που κουρασμένος από το κυνηγητό των Νυμφών και Ναϊάδων, βυθίζεται σ’ ένα μεθυστικό ύπνο, γεμάτο όνειρα, στο τέλος βγαίνουν αληθινά».
Δυο χρόνια αργότερα, ο διάσημος χορευτής Νιζίνσκι σε συνεργασία με τον Σεργκέϊ Ντιαγκίλεφ, περίφημο διευθυντή των ρωσικών μπαλέτων, θα δημιουργήσει τη σχετική χορογραφία, η οποία θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στο κοινό στις 29 Μαΐου του 1912 στο Παρίσι, προκαλώντας σκάνδαλο όταν στο τέλος της παράστασης παρασυρόμενος από τον ρόλο του θα αυνανιστεί πάνω στη σκηνή. Η παράσταση αυτή θα μείνει στην ιστορία όχι μόνο γιατί ήταν η πρώτη χορογραφική δουλειά του Νιζίνσκι, αλλά και γιατί άλλαξε μια για πάντα το ύφος του χορού με τον μοντερνισμό του. Σε μια χορογραφία που πέταξε τα περίτεχνα κοστούμια και τις λεπτεπίλεπτες κινήσεις του κλασσικού χορού, ο Νιζίνσκι στήνει πλάγια τους χορευτές, όπως στις τοιχογραφίες της μινωικής Κρήτης και δίνει έμφαση στην αδρή, στυλιζαρισμένη κίνηση.

O βαρόνος Άντολφ ντε Μέγιερ, περίφημος φωτογράφος μόδας, κατά τη διάρκεια των δοκιμών έβγαλε μια σειρά από φωτογραφίες, αφήνοντάς μας μια πολύτιμη παρακαταθήκη του όλου εγχειρήματος σε ένα φωτογραφικό λεύκωμα.

Ο Φαύνος - ΝιζίνσκιΟ Φαύνος – Νιζίνσκι

cityculture.gr/ γράφει ο Παναγιώτης Καμπάνης*

* Ο Παναγιώτης Καμπάνης είναι Δρ. Αρχαιολόγος-Ιστορικός, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Μεταδιδακτορικός ερευνητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης