Τι δουλειά έχει το έργο ενός Γάλλου συγγραφέα, έστω πολύ σημαντικού, που διαδραματίζεται στα χρόνια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, σήμερα στην Ελλάδα; Η πρώτη παράσταση του Ραφτάδικου ήταν πριν τριάντα τρία χρόνια στο Θέατρο Οντεόν του Παρισιού. Ο χώρος του ραφτάδικου οικείος στον Γάλλο συγγραφέα του, Ζαν-Κλωντ Γκραμπέρ, αφού σε έναν τέτοιο χώρο πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Ράφτης ο πατέρας του, ένας ακόμα αγνοούμενος στον Πόλεμο, ράφτρα κατόπιν η μητέρα του για να επιβιώσει, ραφτάκος έγινε και αυτός μαθητευόμενος αργότερα.
Μέσα σε αυτόν τον οικείο, για τον συγγραφέα, χώρο ξετυλίγεται μια ολόκληρη ζωή. Χρόνος; Μετά τον Πόλεμο. Όταν οι άνθρωποι προσπαθούν να μαζέψουν τα συντρίμμια που άφησε ο πόλεμος σε όλους και στις ζωές όλων. Ένα έργο για την επιβίωση. Γιατί τότε για κάποιους αυτός ήταν ο πρωταρχικός στόχος. Δυστυχώς μετά από τόσα χρόνια, και χωρίς να έχουμε το άλλοθι ενός Παγκοσμίου Πολέμου, ξαναζούμε ένα παρόμοιο δράμα μιας επιβίωσης.
Οι ήρωες του ραφτάδικου είναι οι πραγματικοί ήρωες, οι αφανείς, αυτοί που η ιστορία αφήνει στο περιθώριο και κανένας συνήθως δεν διηγείται τη ζωή τους. Αυτοί που προσπαθούν να ζήσουν, να ξεπεράσουν, να ξεχάσουν, να ονειρευτούν, να ερωτευτούν. «Ήθελαν όλοι τους να μάθουν πώς γινόταν να’ μαι και Εβραίος και ζωντανός, κι όμως αυτή ήταν η αλήθεια».
Και όμως μέσα σε αυτή την σκληρή πορεία της ζωής βρίσκουν χρόνο να γελάσουν, να πάρουν τη ζωή και από την άλλη της πλευρά… «Κλαίμε, γελάμε; Ούτε κι εμείς ξέρουμε. Λίγο απ’ όλα…Λίγο απ’ όλα». Το έργο του Γκραμπέρ είναι ταυτόχρονα δράμα και κωμωδία. Η γραφή του στηλιτεύει με χιούμορ και καυστικότητα όλες τις δυσλειτουργίες ενός κράτους που είναι μη φιλικό στους πολίτες του. Εξάλλου γι’ αυτό χαρακτηρίζεται «ο πιο κωμικός τραγικός συγγραφέας της γενιάς του» (Κλωντ Ρουά).
«Στις μέρες μας, απ’ το να κλαίει , καλύτερα να γελάει κανείς! Μιας κι ο κόσμος δεν έχει να φάει κρέας…ας φάει τουλάχιστον γέλιο…» .
Χαιρόμαστε που υπάρχει το ΚΘΒΕ στην πόλη μας. Γιατί στους δύσκολους και χαλεπούς τούτους καιρούς μόνο αυτές οι σκηνές μπορούν να ανεβάσουν τέτοιες δαπανηρές παραστάσεις. Γιατί το Ραφτάδικο είναι μια πολυπρόσωπη παράσταση, με είκοσι ηθοποιούς, με δαπανηρά σκηνικά και κοστούμια. Είναι η πρώτη παράσταση του έργου στην Ελλάδα, στη Θεσσαλονίκη.
Όπως αναφέρει ο συγγραφέας «Η Ελλάδα, για τη σύζυγό μου κι εμένα, είναι ο τόπος της καρδιάς μας. Οι Κυκλάδες, το κρυσφύγετό μας κι οι Σποράδες ό, τι μας μαγεύει περισσότερο. Ναι τα τριάντα τρία αυτά χρόνια γυρίσαμε την Ελλάδα και την αγαπήσαμε. Από τη Σπάρτη στην Κόρινθο, από το Πήλιο στην Κέρκυρα, από τη Ρόδο στην Πάτμο, αλλά ποτέ στη Θεσσαλονίκη».
Ο συγγραφέας θεωρείται ο πιο σημαντικός με διεθνή αναγνώριση θεατρικός συγγραφέας του σύγχρονου γαλλικού θεάτρου με πάνω από 30 θεατρικά έργα στον ενεργητικό του. Για το έργο του τιμήθηκε μάλιστα με πολλά θεατρικά βραβεία. Έργα του μεταφράστηκαν και παίχτηκαν σε πάρα πολλές χώρες.
Η διανομή της παράστασης απόλυτα επιτυχημένη. Ο Κώστας Σαντάς βέβαια δεν χρειάζεται λόγια. Εξάλλου έχει ένα φανατικό κοινό, ανάμεσα στο οποίο και η γράφουσα, που τον ακολουθεί σε οποιοδήποτε έργο ερμηνεύει, πιστά. Εξαιρετικές οι μοδιστορούλες Μαρία Χατζηιωαννίδου, Γιολάντα Μπαλαούρα, Ελένη Θυμιοπούλου, Άννη Τσολακίδου, Ροζαλία Μιχαλοπούλου. Από τους σιδερωτές πολύ καλή η ερμηνεία του Ιάκωβου Μυλωνά που τον είχαμε συνηθίσει αλλιώς.
Πολύ ωραία τα σκηνικά του Γιώργου Λυντζέρη. Απέσπασαν ευμενή σχόλια από πολλούς. Είχαμε καιρό να δούμε σκηνικά τόσο λειτουργικά και τόσο πετυχημένα και επιτέλους μη αφαιρετικά! Τα κοστούμια του Φίλιππου Παπαγεωργίου απόλυτα ταιριαστά με το ύφος της παράστασης. Πολύ ταιριαστή και η επιλογή των τραγουδιών με το κλίμα και την εποχή του έργου.
Η σκηνοθεσία του Γιάννη Ιορδανίδη ανέδειξε το κείμενο του Γκrαμπέρ, σε αυτή την πρώτη του παράσταση στην Ελλάδα. Όπως αναφέρει και ο ίδιος στη συνέντευξή του στο City Culture, ο στόχος του ήταν να αφαιρέσει κάθε νατουραλιστικό στοιχείο από την παράσταση και να το επαναεντάξει στο άχρονο. Και πράγματι οι ήρωες και τα προβλήματά τους, η καθημερινότητα που βιώνουν, μας μεταφέρουν μηνύματα και για τη σημερινή εξίσου σκληρή καθημερινότητα. Μας μεταφέρουν την αισιοδοξία και την ελπίδα.
«Γιατί ο χρόνος», τελικά, «γιατρεύει τα πάντα….». Και πρέπει να αγωνισθούμε, να ξεπεράσουμε και να ζήσουμε!
«Το ραφτάδικό μου από ‘δω και στο εξής θα ντύνει αποκλειστικά και μόνο ζωντανούς».
Αλίμονο σε αυτούς, μόνο, που πιστεύουν πως είναι ζωντανοί ενώ στην πραγματικότητα έχουν από καιρό πεθάνει….
Σημείωμα: Η Παράσταση ανεβαίνει στη Μονή Λαζαριστών που λειτουργεί ξανά. Και έπρεπε να λειτουργήσει. Γιατί ο χώρος είναι ωραίος, η περιοχή είναι ωραία και το ΚΘΒΕ πρέπει να παλεύει και την ενίσχυση και στήριξη και άλλων χώρων πέραν του γνωστού κέντρου. Στη συνέντευξη τύπου άκουσα πολλές φορές όλοι οι συντελεστές να προσπαθούν να πείσουν ότι δεν είναι μακριά, ότι θα υπάρχουν λεωφορεία για τις μετακινήσεις κλπ. Και μακριά δεν είναι, και όλοι οι άνθρωποι που πάνε στο θέατρο δεν μένουν στο κέντρο (και οι δυτικές περιοχές επίσης είναι θεατρόφιλες) και μέριμνα του ΚΘΒΕ είναι να μας προσφέρει καλές παραστάσεις. Τότε σίγουρα θα πάμε όλοι μας!