Το βιβλίο «Ζωή μετά τη Ζωή», παρακολουθεί τη ζωή της Ούρσουλας και παράλληλα τις δραστηριότητες μιας οικογένειας στην Αγγλία από το 1910 μέχρι το 1967. Στα τριάντα κεφάλαια του βιβλίου παρεμβάλλονται ημερομηνίες – όχι σε γραμμική αφήγηση – και με ενδεικτικούς τίτλους «έσεσθε ανδρείοι», «χιόνι», «τέσσερις εποχές το έτος το γεμίζουν», «πόλεμος», «εκεχειρία», «ειρήνη», «σαν αλεπού στην τρύπα», «μια υπέροχη μέρα αύριο», «η χώρα του νέου ξεκινήματος», «ένας μακρύς δύσκολος πόλεμος», «το τέλος της αρχής», «τα απέραντα ηλιόλουστα υψίπεδα»,καθώς ξετυλίγεται το κουβάρι μιας ιστορίας στους χρονικούς άξονες 1910, 1930, 1914, 1915, 1918, 1947, 1926, 1923, 1945, 1932, 1940,1941, 1939, 1947, 1967 .
«Χιόνι 11 Φεβρουαρίου 1910», αυτή η ημερομηνία επανέρχεται στη ροή της αφήγησης και η ιστορία τελειώνει όπως αρχίζει: με τη γέννηση της μικρής Ούρσουλας Μπέρεσφορντ Τοντ, μια μέρα που το χιόνι είχε δυσκολέψει την άφιξη του γιατρού Φέλοους στο σπίτι της Σίλβι και του συζύγου της Χιου, καθώς και την άφιξη της μαμής της κυρίας Χάντοκ που αποκλείστηκε λόγω του χιονιού σε ένα πανδοχείο και δεν παρευρέθηκε στην άφιξη της νέας ζωής στο σπίτι των Τοντ.
Το βιβλίο σε τριτοπρόσωπη αφήγηση εξιστορεί τη ζωή μιας γυναίκας που βρέθηκε στη δίνη των γεγονότων και των εξελίξεων στον Ευρωπαϊκό χάρτη. Από το σπίτι της οικογένειας Τοντ – τη φωλιά της αλεπούς-η μικρή Ούρσουλα μαθαίνει τον κόσμο μέσα από τη θαλπωρή και την αγάπη της οικογένειας, από τα βιβλία, από τις εμπειρίες της ζωής που είναι σκληρή και ανατρέπει συνεχώς τις βεβαιότητες. Ο πόλεμος θα αλλάξει την κατεύθυνση της ζωής της, θα βιώσει το θάνατο αγαπημένων προσώπων, θα ανακαλύψει τη δύναμη της φαντασίας ως όχημα φυγής από τη σκληρή πραγματικότητα, τη διαίσθηση των ερωτηματικών. Γύρω της κινούνται πολλά πρόσωπα, διαμορφώνονται σχέσεις και συναισθήματα, πρόσωπα που επανέρχονται κι άλλοτε χάνονται στο βάθος μιας πονεμένης μνήμης που αποκαλύπτεται δυνατή στις δύσκολες στιγμές.Οι σχέσεις με τα αδέλφια της,οι οικογενειακές σχέσεις, οι γονείς της, οι συζητήσεις, τα φαγητά,οι έρωτες, η ανέμελη ζωή της νεότητας και το ιστορικό του πολέμου με τη φρίκη της καταστροφής και του θανάτου που θα αλλάξει τις ζωές όλων όσων επέζησαν, είναι μοτίβα αυτής της εξιστόρησης.Τα πρόσωπα της πολιτικής και η ιδεολογία τους στη δίνη των γεγονότων που πυροδότησε τη δράση των μαζών στην εκδοχή της αποδοχής, στην υποταγή ή στην εκδοχή της αντίδρασης -συλλογικής και ατομικής- βρίσκονται στο πυρήνα της σκέψης αυτής της ιστορίας.
Στο βιβλίο είναι διάχυτη μια αίσθηση χιούμορ, υπάρχουν λογοπαίγνια και αναφορές σε βιβλία και συγγραφείς, συζητήσεις και διάλογοι με στίχους ποιητών που αναδεικνύουν την ποιητική κληρονομιά και την ευρυμάθεια της συγγραφέως, ακόμη γίνεται λόγος για την τέχνη της γραφής και την τεχνική του μυθιστορήματος. Και οπωσδήποτε τις σελίδες του βιβλίου τις διατρέχει η ένταση των γεγονότων και ο ρεαλισμός των σκέψεων που αποκτούν μια φιλοσοφική αύρα κάτω από το βάρος των περιστάσεων και των γεγονότων τόσο της ειρήνης όσο και του πολέμου. Η λογοτεχνική ματιά ευαίσθητη και χωρίς θλίψη αναπαριστά εκδοχές μιας δυνατής πραγματικότητας επιθυμητής ή αποτρόπαιης.Τι θα γινόταν αν η ζωή είχε πάρει μιαν άλλη τροπή…
«Τι θα γινόταν αν είχες τη δυνατότητα να ζεις τη ζωή σου ξανά και ξανά μέχρι να μην έχεις κανένα λόγο για να μετανιώνεις; Μέχρι να καταφέρεις να τα κάνεις όλα σωστά;»
«Τι θα γινόταν αν υπήρχε η δυνατότητα για μια δεύτερη και μια τρίτη και μια τέταρτη ζωή; Θα κατάφερνες να σώσεις την ανθρωπότητα από το αναπόφευκτο πεπρωμένο της; Ή δεν θα έμπαινες καν στον κόπο;»
« amor fati» είπε ο γιατρός Κέλετ « το έχεις ακούσει ποτέ;». Ακουγόταν σαν να είχε πει «Άμορ φα ‘τη. Η Ούρσουλα απόρησε-ποιος ήταν ο Άμορ και ποια έπρεπε να φάει; Ο Νίτσε («ένας φιλόσοφος»), της είπε, έβρισκε αυτή την ιδέα ελκυστική. «Μια απλή αποδοχή όσων μας έρχονται, να τα αντιμετωπίζουμε ούτε ως κακά ούτε ως καλά».
«Werde , der du bist,όπως θα το έλεγε ο ίδιος» συνέχισε ο γιατρός Κέλετ, ρίχνοντας με χτυπηματάκια τις στάχτες από την πίπα του στο τζάκι απ’ όπου, υπέθετε η Ούρσουλα, θα τις σκούπιζε κάποιος άλλος. « Ξέρεις τι θα πει αυτό;»Η Ούρσουλα αναρωτήθηκε πόσα δεκάχρονα κορίτσια είχε συναντήσει στη ζωή του ο γιατρός Κέλετ. «Σημαίνει γίνε αυτό που είσαι» της είπε, προσθέτοντας κι άλλο καπνό στην πίπα. (Η ύπαρξη πριν από τη μη- ύπαρξη, υπέθετε η Ούρσουλα.) «Ο Νίτσε το πήρε αυτό από τον Πίνδαρο. Γένοι’ οίος εσσί μαθών.Γνωρίζεις Ελληνικά;» Τώρα την είχε κάνει να τα χάσει τελείως. «Σημαίνει –μάθε ποιος είσαι και γίνε τέτοιος».
«Δεν μπορούμε να αποστρέψουμε το βλέμμα μας» της είπε η δεσποινίδα Γουλφ «πρέπει να συνεχίζουμε τη δουλειά μας και πρέπει να διασώσουμε τη μαρτυρία». Τι σήμαινε αυτό, αναρωτήθηκε η Ούρσουλα. «Σημαίνει» είπε η δεσποινίδα Γουλφ «ότι πρέπει να θυμόμαστε αυτούς τους ανθρώπους όταν θα βρισκόμαστε ασφαλείς στο μέλλον». «Και αν σκοτωθούμε κι εμείς;» «Τότε άλλοι θα πρέπει να θυμούνται εμάς».
«Τράβηξε στην άκρη το σκούρο χαρτί από το παράθυρο. Δεν φαίνονταν ακόμη ίχνη βομβαρδιστικών, μόνο το μακρύ δάχτυλο ενός μοναχικού προβολέα που έψαχνε στο σκοτάδι. Η νέα σελήνη κρεμόταν στον ουρανό. Χλωμή από την κούραση, κατά τον Σέλεϊ, αλλά Βασίλισσα και κυνηγός, αγνή και ωραία, κατά τον Μπεν Τζόνσον. Για την Ούρσουλα πρόδιδε μια αδιαφορία που την έκανε ξαφνικά να ανατριχιάσει».
«Ιούλιος 1914……………………………………………………………………………………………………………..
Οι φωνές και η φασαρία στον διάδρομο προανήγγειλαν την άφιξη της Μάργκαρετ και της Λίλι, πρώην συμμαθήτριες και πλέον μακρινές γνωστές, που κουβαλούσαν όμορφα πακέτα τυλιγμένα με κορδέλες, δώρα για το καινούργιο μωρό τον Έντουαρντ.
Η Μάργκαρετ ήταν καλλιτέχνις, ανύπαντρη εκ πεποιθήσεως, πιθανόν ερωμένη κάποιου, μια σκανδαλώδης πιθανότητα που η Σίλβι δεν είχε αναφέρει στον Χιου. Η Λίλι ήταν μέλος της Φαβιανής Εταιρείας, μια σουφραζέτα της καλής κοινωνίας που δεν ρίσκαρε τίποτα για τις πεποιθήσεις της… «Α, ο καθαρός αέρας» αναφώνησε η Λίλι όταν η Σίλβι τις οδήγησε στον κήπο. «Είναι τόσο εξοχικά εδώ».Γουργούρησαν σαν δεκαοχτούρες-ή περιστέρια, αυτό το κατώτερο είδος-πάνω από το καροτσάκι, δείχνοντας για το μωρό τον ίδιο σχεδόν θαυμασμό που έδειχναν επιδοκιμάζοντας το λεπτό σώμα της Σίλβι. «Θα καλέσω για το τσάι» είπε η Σίλβι, ήδη κουρασμένη.Είχαν ένα σκυλί. Ένα μεγάλο τιγρέ γαλλικό μαστίφ που το έλεγαν Μπόουσον. « Το όνομα του σκύλου του Μπάιρον» έλεγε η Σίλβι. Η Ούρσουλα δεν είχε ιδέα ποιος ήταν αυτός ο μυστηριώδης Μπάιρον , που, όμως, δεν έδειχνε κανένα ενδιαφέρον να πάρει πίσω το σκύλο του…Ο Μόρις είχε στήσει ένα φιλέ και προσπαθούσε, χωρίς ιδιαίτερο ενθουσιασμό, να μάθει στην Πάμελα να παίζει τένις. Η Ούρσουλα ήταν απασχολημένη φτιάχνοντας μια κορόνα από πλεγμένες μαργαρίτες για τον Μπόουσον…Η νέα άφιξη βρισκόταν χωμένη στο τεράστιο μωρουδιακό καροτσάκι κάτω από τη μεγάλη οξιά… «Αχ» είπε μια από τις Λονδρέζες φίλες της Σίλβι, απλώνοντας τα πόδια της και αποκαλύπτοντας κομψούς αστραγάλους με λευκό καλσόν. «Ένα μακρύ, ζεστό καλοκαίρι. Δεν είναι υπέροχο;»… «Τι λέτε, ωραίες μου κυρίες, να προχωρήσουμε σε κάτι πιο δυνατό από τσάι ; κοκτέιλ με τζιν ίσως;»… «Η Αυστρία κήρυξε πόλεμο στη Σερβία» είπε ο Χιου πάνω στην κουβέντα και η Μάργκαρετ είπε «Τι ανοησία. Πέρασα ένα υπέροχο Σαββατοκύριακο στη Βιέννη πέρσι στο ξενοδοχείο Imperial, το γνωρίζετε;». «Όχι προσωπικά» είπε ο Χιου. Η Σίλβι το γνώριζε αλλά δεν το είπε».
Ζωή μετά τη Ζωή. Ένα βιβλίο που υποδεικνύει κάποιες εκδοχές στη ζωή μιας γυναίκας αν η μοίρα οδηγούσε προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση: θάνατο ενός μωρού , δολοφονία ενός ηγέτη που πυροδοτεί το μίσος, επιβίωση και ανατροπή των κανόνων μιας φυσιολογικής κατάστασης.Ένα βιβλίο που αν και δεν έχει την αφηγηματική ωριμότητα των μεγάλων μυθιστοριογράφων, εν τούτοις κεντρίζει τη σκέψη του αναγνώστη για θέματα Ιστορίας και φιλοσοφικών ερωτημάτων που περιβάλλουν τις ζωές των ανθρώπων.
KATE ATKINSON
Από τις πιο σημαντικές σύγχρονες πεζογράφους, η βρετανίδα Kate Atkinson γεννήθηκε το 1951 στο Γιορκ. Σπούδασε αγγλική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Νταντί. Για το πρώτο της μυθιστόρημα, Στα παρασκήνια του μουσείου, τιμήθηκε με το βραβείο Whitbread το 1995. Το 1998 η Ακαδημία Τεχνών και Γραμμάτων των ΗΠΑ τής απένειμε το βραβείο Ε. Μ. Φόρστερ. Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία της: Το ανθρώπινο κροκέ, Ψέματα και μυστικά, Μια καλή πράξη. Για το μυθιστόρημά της Ζωή μετά τη ζωή ήταν υποψήφια στη βραχεία λίστα για το Women’s Prize for Literaturre.
«Ζωή μετά τη Ζωή» Kate Atkinson Μετάφραση Μυρσίνη Γκανά Εκδόσεις Μεταίχμιο