Η Φρίντα Κάλο δημιουργεί αυτήν την πρώτη της αυτοπροσωπογραφία το 1926 σε ηλικία δεκαεννέα ετών. Ένα χρόνο νωρίτερα ένα τραμ συγκρούστηκε με το λεωφορείο στο οποίο επέβαινε και η ίδια τραυματίστηκε βαριά.
Με κατακερματισμένη σπονδυλική στήλη και τραύματα σε όλο της το σώμα, η Φρίντα Κάλο αναγκάστηκε να υποβληθεί σε μεγάλο αριθμό εγχειρήσεων. Έμεινε μήνες ολόκληρους καθηλωμένη στο κρεβάτι. Η ζωή της έκτοτε σημαδεύτηκε από τον πόνο και την αδυναμία της να κάνει παιδιά. Δεν είναι τυχαίο που ο φίλος της Andrés Henestrosa είπε πως η Κάλο ‘έζησε πεθαίνοντας’.
Κατά την διάρκεια αυτής της μακράς περιόδου ανάρρωσης στο σπίτι, η Φρίντα εγκατέλειψε το όνειρό της να γίνει γιατρός και στράφηκε στην ζωγραφική. Αρχικά αποφάσισε να ασχοληθεί με την εικονογράφηση βιβλίων ιατρικής. Έτσι θα συνδύαζε και τις δύο τις αγάπες και θα διασφαλίσει ένα μικρό εισόδημα. Μάλιστα είχε ένα ειδικά κατασκευασμένο καβαλέτο που της επέτρεπε να ζωγραφίζει στο κρεβάτι και τοποθετούσε έναν καθρέφτη επάνω της, ώστε να μπορεί να βλέπει τον εαυτό της.
Την Αυτοπροσωπογραφία με βελούδινο φόρεμα την έκανε για να τη χαρίσει στον τότε φίλο της, τον Alejandro Gómez Arias, με τον οποίο είχαν προσφάτως χωρίσει. Είχε τον χαρακτήρα τάματος, προκειμένου το ζευγάρι να ξανασμίξει σύντομα, όπως και έγινε όταν το παρέδωσε στον παραλήπτη.
Ο Alex, όπως τον αποκαλούσε, ήταν ο σύντροφος και συμμαθητής της στο προπαρασκευαστικό σχολείο και αυτός που την συνόδευε το μοιραίο εκείνο απόγευμα του τραγικού ατυχήματος. Ήταν αχώριστοι για τρία περίπου χρόνια και πιθανότατα η επιμονή του στο νοσοκομείο όπου μεταφέρθηκε ετοιμοθάνατη να ήταν και η σωτηρία της.
Στην πίσω πλευρά υπάρχει και αφιέρωση: «Για τον Alex. Φρίντα Κάλο στην ηλικία των 19, Σεπτέμβριος 1926 – Coyoacan – το σήμερα είναι για πάντα».
Το έργο
Στο έργο συναντάμε αρκετά από τα χαρακτηριστικά για τα οποία θα γίνει γνωστή η τέχνη της Φρίντας Κάλο. Αυτά είναι η αριστοκρατική και περήφανη στάση του σώματος, η σχηματοποίηση και το καθαρό σχέδιο με τα έντονα περιγράμματα. Η σύνθεση μαρτυρά επίσης την μελέτη της αναγεννησιακής παράδοσης στην προσωπογραφία.
Άλλωστε σε γράμματα προς τον Alex η ίδια αποκαλούσε το έργο “o Botticelli σου”. Αίσθηση προκαλεί η εκλέπτυνση των χαρακτηριστικών του προσώπου, η επιμήκυνση του χεριού και φυσικά το σήμα κατατεθέν της Kahlo, το τονισμένο μονόφρυδο.
Παρουσιάζεται θηλυκή και θελκτική, ερωτεύσιμη και πάλι μέσα στο βελούδινο φόρεμά της. Ωστόσο, η τεχνοτροπία της δεν φαίνεται να έχει ακόμη αποκτήσει τα ρωμαλέα και αδρά στοιχεία που δανείστηκε από την λαϊκή τέχνη της πατρίδας της, το Μεξικό.
Όσο φοιτούσε στο προπαρασκευαστικό σχολείο μέχρι το ατύχημα είχε δει τον Diego Rivera να δημιουργεί εκεί κάποιες από τις περίφημες τοιχογραφίες του. Τον θαύμαζε και όταν αποφάσισε να ασχοληθεί με τη ζωγραφική επέλεξε κάποια έργα της και πήγε να τον συναντήσει. Μεταξύ αυτών ήταν και η συγκεκριμένη αυτοπροσωπογραφία. O Rivera την ξεχώρισε και της είπε πως είναι το ‘πιο αυθεντικό απ’ όλα’ και θα έπρεπε να συνεχίσει την καλή προσπάθεια.
Η αυτοπροσωπογραφία θα κυριαρχήσει στο έργο της Φρίντα Κάλο. Αυτή θα γίνει το είδος που θα την καθιερώσει και θα κάνει την τέχνη της αναγνωρίσιμη. Με αυτήν κρατά ένα οπτικό ημερολόγιο και με αυτήν δημιουργεί ένα πρωτόγνωρο brand name – τον εαυτό της.
Info
Φρίντα Κάλο
“Αυτοπροσωπογραφία με βελούδινο φόρεμα” 79 cm x 58 cm, 1926
Ιδιωτική Συλλογή
cityculture.gr/ γράφει η Γιώτα Χρήστου