Η έναρξη του πολέμου
Τα τύμπανα του πολέμου έχουν ήδη αρχίσει να χτυπάνε. Οι Θεσσαλονικείς νιώθουν ότι σε λίγο ο πόλεμος δεν θα είναι μόνο μέσα από τις ειδήσεις που ακούνε και διαβάζουν. Ο πόλεμος πλησιάζει..
«Από τον καιρό που η Ιταλία είχε βάλει πόδι στην Αρβανιτιά, ήμασταν όλοι βέβαιοι πως οι Ιταλοί μια μέρα θα μας χτυπήσουν και πως την πόλη μας οπωσδήποτε θα τη βομβαρδίσουν….
Ένα δειλινό ήρθε η είδηση πως ο γερμανικός στρατός όρμησε εναντίον της Πολωνίας…
Ο πόλεμος που τόσο δεν θέλαμε είχε αρχίσει…» (Γ. Ιωάννου, Η σαρκοφάγος ).
Το φασιστικό καθεστώς του Μεταξά βέβαια φροντίζει να παίρνει τα μέτρα και τις πρώτες προφυλάξεις και εκδίδει σχετική απαγόρευση τον Αύγουστο του 1939 που φέρει την υπογραφή του γνωστού υφυπουργού Ασφαλείας Κωνσταντίνου Μανιαδάκη. Σύμφωνα με αυτήν απαγορεύονται σχόλια και συζητήσεις στα καφενεία, στα τραμ, στα λεωφορεία, στους σιδηροδρόμους και γενικά στους δημόσιους χώρους «περί των εμπολέμων». Ακόμα και κατά την προβολή των κινηματογραφικών προβολών απαγορεύει εκδηλώσεις επιδοκιμασίας ή αποδοκιμασίας (Κ. Τομανάς, Το χρονικό της Θεσσαλονίκης)
Πώς δέχεται η Θεσσαλονίκη την κήρυξη του πολέμου;
«Εκείνο το πρωί ακούσαμε στο δρόμο ζωηρές φωνές. Μια γειτονοπούλα με την εφημερίδα στα χέρια διάβαζε δυνατά. «Η Ιταλία μας κήρυξε τον πόλεμο». ¨Ήταν μια τόση δα ειδησούλα στην τελευταία σελίδα. Την έβλεπες και δεν μπορούσες να το πιστέψεις. Σε λίγο όμως άρχισαν τα αλλεπάλληλα παραρτήματα και το πιστέψαμε για καλά. Συνεργεία τοιχοκολλούσαν με μεγάλη βιασύνη τη διαταγή επιστρατεύσεως. Οι νέοι άντρες κατηφόριζαν παρέες-παρέες για το πενήντα σύνταγμα να ντυθούνε (..). Μετά το μεσημέρι άρχισαν να περνούν απ’ την Αγίου Δημητρίου οι φάλαγγες των επιστρατευμένων. Μόλις ακούγαμε τραγούδια, τρέχαμε στη γωνία να χειροκροτήσουμε. Γυναίκες και παιδιά πέφταν μέσα στη γραμμή και τους φιλούσαν.
Όταν όμως πήρε να νυχτώνει μας έπιασε απελπισία. Τα φώτα του δήμου δεν άναψαν και στο σπίτι δεν μπορούσαμε να ανοίξουμε φως, αν δεν βάζαμε στα παράθυρα κουβέρτες. Που να ξέραμε πως οι Ιταλοί δεν ήταν σε θέση να βομβαρδίσουν στη νύχτα…» (Γ. Ιωάννου, Η σαρκοφάγος ).
Στη Θεσσαλονίκη τις πρώτες ώρες μετά την κήρυξη του πολέμου επικρατούν ανάμεικτα συναισθήματα. Από τη μια είναι η αγωνία, ο φόβος αλλά από την άλλη υπάρχει ενθουσιασμός και θέληση. Ο ελληνικός λαός, είχε βάλει στην άκρη τις όποιες διαφορές και είχε βροντοφωνάξει ΟΧΙ.
«Η δεσποινίς Τζανή, μας υποδέχτηκε ένα πρωί (29 Οκτωβρίου 1940) κλαμένη και μας είπε ότι από την προηγούμενη μέρα είχαμε πόλεμο με την Ιταλία. Πόλεμος! Μια νέα λέξη έμπαινε στη ζωή μας απειλητική, χωρίς ωστόσο να μπορούμε να πιάσουμε όλο το νόημά της. Μας είπε επίσης ότι όλοι οι δάσκαλοί μας είχαν φύγει εσπευσμένα για τον πόλεμο, δηλαδή είχαν επιστρατευθεί και γι’ αυτό θα κλείναν τα σχολεία για λίγες μέρες (…) (Ν. Χριστιανόπουλος,)
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Με αφορμή τον Θεατρικοποιημένο περίπατο μνήμης στη Θεσσαλονίκη για την επέτειο του 40. Στις 27 Οκτωβρίου με αφορμή τον εορτασμό της επετείου του 40 το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης και το City Portal πραγματοποίησαν έναν περίπατο μνήμης. Στόχος να ζωντανέψει η ιστορία της Θεσσαλονίκης στα δύσκολα αλλά ηρωικά χρόνια του πολέμου, της κατοχής, της απελευθέρωσης και να οπτικοποιηθεί το ιστορικό γεγονός φωτίζοντάς το μέσα από λογοτεχνικά κείμενα, μαρτυρίες, θεατρικά δρώμενα και αφηγήσεις.
πηγή cityportal.gr /1940 – Πώς δέχθηκε η Θεσσαλονίκη την κήρυξη του πολέμου; / γράφει η Ευαγγελία Κανταρτζή Διευθύντρια Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης