Τραμ Θεσσαλονίκης

Written by

Τραμ Θεσσαλονίκης – Λίγα ιστορικά στοιχεία

Μέσα στην όλη προσπάθεια εκσυγχρονισμού και εξευρωπαϊσμού των προ του τέλους οθωμανικών κτήσεων, η πόλη της Θεσσαλονίκης ως ο κεντρικότερος εμπορικός κόμβος των Βαλκανίων θα αποκτήσει ένα νέο μεταφορικό μέσο: To τραμ ή αλλιώς τροχιόδρομο.
Η εμφάνιση του πρώτου τραμ στους δρόμους της Θεσσαλονίκης θα γίνει στις 8 Μαΐου του 1893 ενώ τα επίσημα εγκαίνια κυκλοφορίας θα τελεσθούν με λαμπρότητα στις 28 Μάιου του 1893 από την Βέλγικη εταιρεία «Εταιρεία Τροχιοδρόμου και Ηλεκτροφωτισμού Θεσσαλονίκης»-η οποία ήταν και ο ανάδοχος του έργου- και τον τότε δήμαρχο της πόλης. Στο στολισμένο πρώτο ιππήλατο τραμ της Θεσσαλονίκης επέβαιναν ο Δήμαρχος, ο Γάλλος διευθυντής της εταιρείας και πλήθος άλλων επισήμων. Μετά την επίσημη πρώτη διαδρομή, ακολούθησε δεξίωση από τον διευθυντή της εταιρείας στο κέντρο Μέγας Αλέξανδρος επί της οδού Ανάληψης.

Τα πρώτα τραμ

Τα πρώτα τραμ δεν είναι ηλεκτροκίνητα αλλά ιππήλατα. Το μεταλλικό βαγόνι του τραμ το έσερναν συνήθως δύο άλογα και η χωρητικότητά των θέσεών του ήταν μικρή σε αριθμό. Οι δύο κύριες γραμμές των ιππήλατων τραμ που διέσχιζαν την Θεσσαλονίκη ήταν οι εξής:

Τελωνείο (Πλατεία Ελευθερίας)- Λ.Νίκης-Λ.Πύργος- Αποθήκη
Σιδηροδρομικός Σταθμός ή Μπεστσινάρ-Εγνατία-Λ.Πύργος-Αποθήκη

ενώ υπήρχε και η γραμμή σύνδεσης Εγνατία με Λ.Νίκης καθώς και η γραμμή Τελωνείου με 26ης Οκτωβρίου. Δύο χρόνια αργότερα, το 1895, η γραμμή θα φθάσει στην περιοχή του Ντεπώ (Βας.’Ολγας), όπου και θα μεταφερθούν οι γενικές εγκαταστάσεις της και τα γραφεία της εταιρείας.

Τα συμπαθή τετράποδα αλογάκια θα αντικατασταθούν με μηχανικούς ίππους, το 1908, όταν το τραμ της Θεσσαλονίκης θα αναβαθμιστεί πλέον σε ηλεκτροφόρο. Τα νέα ηλεκτροκίνητα τραμ φέρουν αμερικάνικη και βελγική σφραγίδα κατασκευής και η χωρητικότητά τους ανέρχεται στα 35 άτομα. Κατά τη διάρκεια των επόμενων ετών, στην πόλη θα κυκλοφορήσουν και διπλά τραμ δηλ. με δύο βαγόνια για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών, καθώς η ζήτηση είναι μεγάλη. Έτσι μετά το 1919, ο αριθμός των 30 διπλών τραμ αυξάνεται σταδιακά σε 50 οχήματα.

Οι βασικές γραμμές των ηλεκτροφόρων τραμ δεν διαφοροποιούνται πολύ από τις παλαιότερες γραμμές του ιππήλατου τραμ 

Οι βασικές γραμμές των ηλεκτροφόρων τραμ δεν διαφοροποιούνται πολύ από τις παλαιότερες γραμμές του ιππήλατου τραμ για αρκετά χρόνια  και ήταν οι εξής:
Ντεπώ- Β.Όλγας- Λ.Πύργος- Παραλία- ΠΛ.Ελευθερίας
Ντεπώ- Β.Όλγας- Εθνικής Αμύνης- Εγνατία- Βαρδάρης

Ως το 1930, οι δευτερεύουσες γραμμές που εξυπηρετούν την μετακίνηση των Θεσσαλονικέων είναι οι

Ντεπώ- Ανδρούτσου- Βενιζέλου- Τσιμισκή
Νοσοκομείο Χιρς- Σιδηροδρομικός Σταθμός
Νοσοκομείο Χιρς- Κήπος Πριγκιπών
25η Μαρτίου – Χαριλάου
Πλατεία Λ.Πύργου- Συντριβάνι

Η πιο χαρακτηριστική εικόνα του τραμ της Θεσσαλονίκης, καθώς αυτό περνάει κάτω από την αψίδα του Γαλερίου στην Καμάρα. Πάνω στο διπλό ηλεκτροκίνητο τραμ βλέπουμε και μαρκίζα διαφήμισης εταιρείας ραπτομηχανών.

Ιππήλατο τραμ 

Τα παράπονα των Θεσσαλονικέων

Είναι αλήθεια ότι οι πολίτες της Θεσσαλονίκης αγάπησαν το τραμ από την πρώτη στιγμή που «περπάτησε» στους δρόμους της πόλης. Είτε ιππήλατο είτε ηλεκτροφόρο το τραμ πάντοτε ξεχείλιζε από κόσμο. Και αυτό το αποδεικνύουν τα παράπονα των Θεσσαλονικέων στους ιθύνοντες για μη επαρκή βαγόνια, γεγονός που όντως οδήγησε στην αύξηση του αριθμού των συρμών. Και πάλι όμως τα τραμ διέσχιζαν την πόλη σαν γαϊδούρια υπερφορτωμένα.
Το παρακάτω εύθυμο χρονογράφημα από την εφημερίδα Μακεδονία, το 1911 φωτογραφίζει ακριβώς τη σχέση πολιτών και τραμ, όπως αυτή εξελισσόταν στους δρόμους της Θεσσαλονίκης.

Τα τραμ του τρόμου

Ο ανώνυμος χρονογράφος της άνωθεν σελίδας σατιρίζει πολύ εύστοχα μία πικρή πραγματικότητα στη μακροχρόνια σχέση των Θεσσαλονικέων με τα τραμ: «…κόβει κόσμο και κοσμάκην.». Και δυστυχώς ή όπως θα έλεγε η βέλγικη εταιρεία malheureusement , τα ατυχήματα ανάμεσα στους κινούμενους πολίτες και τα κινούμενα τραμ ήταν ένα συχνό φαινόμενο. Τραυματισμοί, ακρωτηριασμοί και θάνατοι ήταν ο απόηχος των δυστυχημάτων αυτών, γεγονός όμως που δεν επηρέασε τον προτίμηση των πολιτών να διασχίζουν την πόλη με το τραμ.

1911

1916

 

1918 

Πέρα από τα ατυχήματα, το τραμ μετατράπηκε ως τρόπος και τόπος αυτοκτονίας για πολλούς κατοίκους της πόλης από την έναρξή του ως το τέλος της λειτουργίας του το 1957. Όπως διαβάζουμε σε τοπικές εφημερίδες περασμένων δεκαετιών, απογοητευμένοι για διαφόρους λόγους από τη ζωή ( ερωτευμένοι, οικονομικά προβλήματα, ψυχολογικά θέματα κτλ) συνήθως έπεφταν μπροστά στο διερχόμενο τραμ βάζοντας με αυτό τον τρόπο τέλος στη ζωή τους.

Μία παρά τρίχα αυτοκτονία

Το παρακάτω άρθρο από την εφημερίδα Μακεδονία του 1932, μας πληροφορεί για την παρά τρίχα αυτοκτονία ενός ηλικιωμένου άνδρα στις ράγες του τραμ.

1932  

 

1957  – Τα Τραμ αφήνιασαν…

Τραμ Θεσσαλονίκης – Επίλογος

Αν και 4 δρόμους κεντρικούς έχουμε όλους και όλους στη Θεσσαλονίκη, η εικόνα ενός τροχιόδρομου να περνά δίπλα από τα αξιοθέατα της πόλης, με το χαρακτηριστικό κουδουνάκι να ηχεί ανάμεσα στα πεζά κορναρίσματα των αυτοκινήτων δε θα ήταν άσχημη ιδέα. Αντιθέτως, θα συμπλήρωνε την ρομαντική ατμόσφαιρα της πόλης. Τώρα, το πώς και το τί και το πού, ε αυτό είναι αλλουνού παπά ευαγγέλιο!

cityculture.gr / Τραμ Θεσσαλονίκης / γράφει η  Αριστέα Αθ. Βραζιώτη

Πηγές: Εθνική Ψηφιακή Βιβλιοθηκη/Εφημερίδα Μακεδονία (1911-1981)
Hellenic Railway Heritage/facebook
Εφημερίδα Καθημερινή 06/03/2005