«Σχέσεις» Πόθου – Πάθους – Πόνου με τον Τάκη Χρυσικάκο, κριτική παράστασης

Written by

Ένα εγκόλπιο –  ανθολόγιο  περί έρωτος  και  συνουσίας,  με ό,τι καταγράφτηκε  στο  μυαλό  και  στη  μνήμη  του Διονύση Χαριτόπολου   σαν ιδέα, σαν εντύπωση και  σα γνώση,  στην προεμβρυϊκή τους  μορφή. Στη συνέχεια  μεταφέρθηκε στο χαρτί  σκόρπιο μεν, αλλά συμμαζεμένο σε  μια ενότητα, όσο παράδοξο  κι αν ακούγεται. Και, δοκίμιο πλέον, έφτασε στα χέρια του  Χρυσικάκου.

Ο Τάκης Χρυσικάκος  αφουγκράζεται τη σύγχρονη πραγματικότητα. Όσα συμβαίνουν γύρω του και μέσα του βρίσκουν καταφύγιο στα έργα που ανεβάζει τα τελευταία χρόνια. Η αρχή έγινε με τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη. Αφορμή στάθηκε η γενικότερη απαξίωση των αξιών και η ανάδειξη ανθρώπων που επιπλέουν στην επιφάνεια, ανεξάρτητα με τον τρόπο. Στην συνέχεια απάντησε στην οικονομική κρίση και στην έλλειψη αξιοπρέπειας και περηφάνιας που έφερε μαζί της, με Καζαντζάκη. Τώρα, καταπιάνεται με το δοκίμιο του Διονύση Χαριτόπουλου  «Σχέσεις».

Σχέσεις: Περί  έρωτος  ο λόγος.   Του Χαριτόπουλου,  που δε χαρίζεται κανενός. Του Διονύση Χαριτόπουλου  που, εδώ και χρόνια, έχει  θρυμματίσει  τη  βιτρίνα  του δήθεν καθωσπρεπισμού  και  μιλάει  ωμά. Πιθανώς,  κυνικά. Ίσως , ακραία. Μπορεί, με αγοραία  γλώσσα, αλλά σκωπτική  και υπογείως  ευαίσθητη. Λέει  αλήθειες.  Δικές  του και δικές μας. Πανανθρώπινες  αδυναμίες. Πανανθρώπινες συμπεριφορές. Ευθείες, τεθλασμένες, κλιμακωτές, καθοδηγούμενες, αυθόρμητες.  Εγκεφαλικές  λειτουργίες. Έρωτας είναι  η  αιτία.

Σχέσεις: Αρσενικό-Θηλυκό. Οι δύο μεγάλες  κατασκευές  της  Φύσης. Το σταθερό  δίπολο δημιουργίας.  Δύο πλάσματα  προορισμένα το ένα για το άλλο  που  είναι ι σε συνεχή διαμάχη  μεταξύ τους. Ιδίως  αν  ζευγαρώσουν.

Το θέμα:   Ένα εγκόλπιο . Η ίδια η λέξη  σημαίνει  τη  μεταλλική  ταυτότητα για  τον καρπό του χεριού, καθώς και το στιλέτο, που ονομάζεται και «εγχειρίδιο» .  Όμως,  εγκόλπιο αποκαλούμε  και  το βιβλιαράκι   με οδηγίες χρήσης. Διακρίνουμε, επομένως,  μια ενδιαφέρουσα  όσο  και  αποκαλυπτική διαλεκτική  σχέση  μεταξύ των διαφορετικών σημαινομένων, η οποία αντικατοπτρίζεται με παιγνιώδη τρόπο  στα  περιεχόμενα του Εγκολπίου: η αιχμηρότητα του στιλέτου αντιστοιχεί στην οξυδέρκεια της παρατήρησης και το λακωνικό καίριο του σχολίου, ενώ η επισήμανση αξιοσημείωτων και μη,  εικόνων και περιστατικών της καθημερινότητας,  ως δυνητικών  πηγών έμπνευσης ,  λειτουργεί όχι μονάχα ως συνοπτικό «φυλλάδιο οδηγιών» για τον κάτοχό του, αλλά και ως  εξορκισμός για το φάσμα του συγγραφικού αδιεξόδου.

Πρόκειται, λοιπόν, για  μια διαβολική ματιά στα  ερωτικά μας.  Ένα απροσδόκητο  εγκόλπιο  των ερωτικών σχέσεων  βγαλμένο  όχι  από θεωρίες, αλλά  την  ανθρώπινη  παρατήρηση.  Περιγράφει και φωτίζει ωμά και απροκάλυπτα όσα μας βασανίζουν ή μας κάνουν να ονειρευόμαστε. Από την επιλογή συντρόφου ως τον ερωτικό παράδεισο και τον χωρισμό. Τις διαφορετικές απαιτήσεις κάθε φύλου. Τη συμβίωση, τη ζήλια, την απιστία, την υποκρισία των φύλων, τους συμβιβασμούς. Τίποτα δεν μένει κρυφό από την οξεία ματιά του συγγραφέα.

 «Ο έρωτας είναι το Άγιο Δισκοπότηρο της Φύσης.
Κανείς άντρας δεν είναι «άντρας» αν δεν τον επιβεβαιώσει τουλάχιστον μία γυναίκα.
Ο αυνανισμός είναι κράκερ.
Το δοκιμαστήριο του έρωτα είναι η συμβίωση.
Άντρας μονογαμικός δεν υπάρχει· είναι αφύσικο. Ούτε γυναίκα.
Ζωή εκ του ασφαλούς δεν υπάρχει· ούτε έρωτας.
Η απιστία δεν είναι για σκότωμα.
Ο χωρισμός είναι ακρωτηριασμός».

Ο συγγραφέας

Ο Διονύσης Χαριτόπουλος γεννήθηκε το 1947 στον Πειραιά και από μικρή ηλικία έκανε διάφορες χειρωνακτικές δουλειές στο Λιμάνι και στα γύρω μηχανουργεία. Εγκατέλειψε νωρίς δύο απόπειρες σπουδών στην Αθήνα και στο Λονδίνο και δούλεψε στη διαφήμιση μέχρι το 1990. Βιβλία του που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Τόπος: Πειραιώτες (μυθιστόρημα 2016), Λίστα γάμου (θεατρικό 2016), Εκ Πειραιώς (μυθιστόρημα 2012), Άρης, ο αρχηγός των ατάκτων (ιστορική βιογραφία 2009), Συλλεκτική έκδοση (νουβέλες, διηγήματα 2013), Πρόβες πολέμου (μυθιστόρημα 2014), Εγχειρίδιο βλακείας (δοκίμιο 2008), Ο άνεμος κουβάρι (μυθιστόρημα 2012), Τα παιδιά της Χελιδόνας (μυθιστόρημα 2015), 525 τάγμα πεζικού (μυθιστόρημα 2015), Αυγά μαύρα (θεατρικό 2014), Ημών των ιδίων (δοκίμιo 2008).

Περιεχόμενο:

«Όλοι θέλουν να είναι όμορφοι. Όσο πλούσιοι, διάσημοι, έξυπνοι, ταλαντούχοι κι αν είναι, δε φτάνει. Βαθιά μες στην ψυχούλα τους καίγονται να  είναι όμορφοι. Για να αρέσουν στο άλλο φύλο και να ξεχωρίζουν από το δικό τους. Να είναι επιθυμητοί και ποθητοί.

Η ομορφιά είναι αξία αυταπόδεικτη. Η ευστροφία, το πνεύμα, η γνώση, το ταλέντο μένει  να αποδειχτούν. Η ομορφιά όχι.Αυτή λάμπει σαν πολύτιμο μέταλλο. Δε  χρειάζεται να πεις ή να κάνεις τίποτα. Είναι αξία εκτιμητέα επί τη εμφανίσει.

Τα πιο δηλητηριώδη σχόλια αφορούν την εμφάνιση. Τίποτα δε φαρμακώνει περισσότερο από τον χλευασμό των ατελειών σου:  καράφλας, μυτόγκας, στραβοκάνα, ζουμπάς, σκατόφατσα, άβυζη, σανίδα, χαμηλοκώλα, αυτιάς, γελάδα, πιθηκομούρης, στραβοχυμένη, γυαλαμπούκα, γκαμήλα, γλόμπος, λελέκι, ποντικομούρα, γυαλάκιας, χοντρέλα, φάλαινα, τσίρος, κοκάλω, πισώβαρη. Στην ομορφιά συγχωρούνται πολλά. Στην ασκήμια ελάχιστα. Γι’ αυτό τα κορίτσια μεγαλώνουν με την αγωνία αν θα είναι αρκετά όμορφα για να αρέσουν στους άντρες.

Οι πολύ όμορφοι τρομάζουν. Το αξίωμα του ανασφαλή άντρα λέει «άσκημη γυναίκα κι ωραία γκόμενα». Κάπως έτσι και της γυναίκας. Το συνεπές θηλυκό με τη φύση του, δε θα συνάψει ποτέ μόνιμη σχέση με κάποιον μόνο «για την ομορφιά του».  Απαιτεί άλλες εγγυήσεις.

«Αν το πρόσωπό σου είναι όμορφο, είναι όμορφο και το πουλί σου· αλλιώς από μόνο του είναι έκτρωμα».

Στη γυναικεία ομορφιά προσκυνάς. Τη θαυμάζεις, τη σέβεσαι, κι αν είσαι τυχερός τη χαίρεσαι. Δεν πέφτεις πάνω της σαν το σκυλί. Πρέπει να τη λατρέψεις, να νηστέψεις, να εξομολογηθείς για να μεταλάβεις».

Η παράσταση

Στην αρχή κάνει  μια βουτιά στο χρόνο πιάνοντας την προϊστορία  της συνύπαρξης των δύο φύλων.  Ευτυχής η σκηνή από την «Μαλένα» του Τορνατόρε  με τη γυναίκα- σύμβολο θηλυκότητας  Μόνικα  Μπελούτσι, ως έναρξη της  παράστασης.   Προϊδέαση  ότι  το θηλυκό  λατρεύεται ως  θεϊκό και  μαγικό ον που  χαίρεται  την ελευθερία του, άρα  ζευγαρώνει  με κάθε διαθέσιμο αρσενικό. Όταν  τα περιπλανώμενα  φύλα  σταματούν να περιφέρονται  και  αποκτούν  μόνιμα  καταλύματα, ο άντρας  παίρνει  το πάνω  χέρι, υποτάσσει τη  γυναίκα, αξιώνει μονογαμία. «Ο κόσμος  γίνεται αρσενικός». Μόλις τον 20ο αιώνα θα έρθει η ανατροπή  του status, των νοοτροπιών αιώνων.

Περνώντας στο σήμερα  ο  εισηγητής-   αφηγητής, τονίζει  ότι  για το ερωτικό αλισβερίσι υπάρχουν ορισμένοι  βασικοί  παράγοντες  που  το προσδιορίζουν. Κοινωνικοπολιτικοί, κυρίως.  Τους αναλύει,  κάνοντας  ταυτόχρονα  απόπειρες  ερμηνείας   χαρακτήρων.

Αρκετές  αλήθειες –  «αναμμένα κάρβουνα» –  εμπεριέχει  το μικρό  αυτό ερωτικό εγχειρίδιο  του  Διονύση Χαριτόπουλου. Είναι θέμα ιδιοσυγκρασίας, βιωμάτων, χαρακτήρα, να συμφωνήσεις ή  να διαφωνήσεις  μαζί του. Ο καθένας  το παλεύει  όπως ξέρει  και  μπορεί  είτε με το ταίρι του είτε χωρισμένος  είτε εργένης.

Ο  Τάκης   Χρυσικάκος   το δούλεψε ως  μονόλογο, αφηγηματικό  θέατρο. Ουσιαστικά, πρόκειται  για ένα σεμινάριο αποκατάστασης  της   θέσης  του αρσενικού  και του  θηλυκού, που μέχρι  και σήμερα  είναι διασαλεμένη  στο μυαλό του σύγχρονου ζευγαριού. Σαν καλός ηθοποιός,  αφηγείται  κι  εκφράζεται με  χρώματα φωνής και  συσπάσεις  προσώπου σε  μια άδεια σκηνή με μόνα  αντικείμενα δυο καρέκλες.  Κινηματογραφικές μουσικές και τραγούδια,   κινήσεις  σώματος  σε ρυθμό tango με  μια κούκλα, περιττή για μένα, η οποία συμπληρώνει τον απέναντι. Ο κόσμος  γελά, ταυτίζεται, συμφωνεί, επικροτεί.  Ευκρινώς  διασκεδάζει. Τώρα, εάν επιμορφώνεται  και  επαναπροσδιορίζει  απόψεις, αυστηρά προσωπικό  ζήτημα.

Η παράσταση έκανε πρεμιέρα  στο «Αυλαία» Θεσσαλονίκης και θα περιοδεύσει  ανά την επικράτεια.

Συντελεστές:
Θεατρική προσαρμογή – Σκηνοθεσία – Μουσικές επιλογές: Τάκης Χρυσικάκος
Συνεργάτης βοηθός σκηνοθέτης: ΜπάμπηςΣαριγιαννίδης
Εικαστικά: Σάββας Πασχαλίδης
Κίνηση: Κατερίνα Κίκου
Φωτισμοί: Ντίνος Μεταλίδης
Φωτογραφίες: Δημήτρης Αλεξιάδης