«Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές», κριτική παράστασης

Written by

Ένας  φόνος  κι ένα  δίλημμα:  ό, τι είναι  νόμιμο  είναι  και  ηθικό;   Ένα πολυτελές  τρένο,  ένα ιστορικό  μεταφορικό μέσο,  σε μια ακριβή  θεατρική παραγωγή  του  πασίγνωστου  αστυνομικού  μυθιστορήματος  της  Αγκάθα Κρίστι  «Έγκλημα στο Οριάν  Εξπρές»,  σήκωσε  αυλαία  Σάββατο  8  του μηνός,   μπροστά  σ’ ένα  εκστασιασμένο κοινό   στην κατάμεστη   πλατεία και  στον  πλήρη   εξώστη  του «Αριστοτέλειον» Θεσσαλονίκης. 

Το έργο της Αγκάθα  Κρίστι κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1934 με τον τίτλο “Murder on  the  Orient Express” και,  μαζί με το μυστήριο,  μας περιγράφει και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής του μεσοπολέμου, καθώς  και την κοινωνική της διαστρωμάτωση, μιας και οι πολιτικές ζυμώσεις της περιόδου υπήρξαν αδιάλειπτες,  με όλες τις μετέπειτα ολέθριες συνέπειες για την Ευρώπη και τον κόσμο.  Συνεπώς,  σε μια αριστοκρατική αμαξοστοιχία, όπως του Οριάν Εξπρές,  επεδίωκαν ν’ απολαύσουν  τις ανέσεις της   μέλη  «ανώτερης τάξης», οπότε  ήταν φυσικό να εμπνεύσει και την μυθιστοριογράφο, εντάσσοντάς την  στη  δραματική  πλοκή του έργου της.

Η  θεατρική απόδοση του μυθιστορήματος  για όλον τον κόσμο  είναι του Αμερικανού συγγραφέα  Κεν Λούντβιχ.  Ωστόσο, η  διασκευή  ενός  τέτοιου κειμένου   για τη σκηνή  είναι  μία εξαιρετικά δύσκολη διαδικασία.  Ο σεναριογράφος πρέπει να  λάβει  υπόψη  του το αρχικό κείμενο, να μην παραστρατήσει από την πορεία της πλοκής αναδεικνύοντας τα δυνατά της σημεία και, παράλληλα, να το προσαρμόσει στους περιορισμούς της παραγωγής του. Η απόδοση ενός τέτοιου κειμένου γίνεται ακόμη πιο δύσκολη,  όταν το πρωτότυπο κείμενο είναι δημοφιλές.  

Το συγκεκριμένο  αστυνομικό   μυθιστόρημα  είναι το  πλέον γνωστό  έργο  της  αυθεντίας  του είδους Αγκάθα Κρίστι.  Η δουλειά που προηγήθηκε της  δράσης  επί σκηνής ήταν  ιδιάζουσα,  δύσκολη, αλλά το αποτέλεσμα  επιτυχές.  Η  Ολυμπία  Σκορδίλη, που  το απέδωσε στα ελληνικά  και  ο σκηνοθέτης  Αντώνης  Καλογρίδης   με τον  συγχρονισμένο θίασο προσφέρουν στο  θεατρόφιλο  κοινό της  χώρας, εδώ και δυο χρόνια, μία από τις καλύτερες ελληνικές θεατρικές παραγωγές των τελευταίων  σαιζόν. Η δραματουργία της παράστασης ακολουθεί κατά βάση την πλοκή του μυθιστορήματος.  Οι  χαρακτήρες έχουν συμπτυχθεί για  θεατρικούς σκοπούς. Τα πρόσωπα  που συμμετέχουν στο  θρίλερ είναι έντεκα. Ο διευθυντής  της  εταιρείας στην οποία  ανήκει  η αμαξοστοιχία, ο επιχειρηματίας – θύμα, οκτώ ύποπτοι  και ο ιδιαίτερος ντετέκτιβ  Ηρακλής Πουαρό.

Στην ιστορία, λοιπόν,   έχουμε έναν  μυστηριώδη  επιχειρηματία  νεκρό μέσα στο τρένο ,  που έχει ακινητοποιηθεί στη  χιονισμένη Γιουγκοσλαβία, έχουμε και   ύποπτους  επιφανείς επιβάτες  που ο καθένας τους  έχει κίνητρο για τον φόνο ,  όμως όλοι έχουν  από  ένα καλό άλλοθι . Ο Πουαρό αναλαμβάνει  να ρίξει φως στην υπόθεση, πριν προλάβει ο δολοφόνος  να χτυπήσει  ξανά.

Η άμεση γραφή της  Κρίστι  παρασέρνει σε ονειρικά ταξίδια  αναγνώστες – θεατές  κι  εδώ  τούς  ταξιδεύει  στη δεκαετία του ‘30  με το θρυλικό  τρένο. Συνεπιβάτες  οι  ήρωες  τού βαγονιού, όπου  και  το  δράμα.

Ο εμβληματικός,  δαιμόνιος  Πουαρό,  κοντούλης, εγωκεντρικός, ευγενικός, με κοφτερό μυαλό και μ’ ένα χαρακτηριστικό τσιγκελωτό μουστάκι, είναι ο πιο ευφυής  συλλέκτης  όλων  των  δεδομένων  ενός  εγκλήματος.  Επεξεργάζεται τα στοιχεία, συγκεντρώνει  τους υπόπτους σε ένα δωμάτιο και, με χειρουργική μέθοδο  ακριβείας,  αποκαλύπτει τον δολοφόνο!

Είναι δίκαιος,  εγωκεντρικός και  δίνει μεγάλη σημάδια στην ηθική αξία του εγκλήματος και  μέσα  από την πένα της  Αγκάθα, ο αναγνώστης   χαλαρώνει και  πολλές φορές  ταυτίζεται με πρόσωπα και καταστάσεις!

Η παράσταση

Η ιστορία ξεκινάει  στον σιδηροδρομικό  σταθμό  της Κωνσταντινούπολης  το 1934,  όταν  ο Βέλγος  ντετέκτιβ  Πουαρό επιβιβάζεται στο πολυτελές «Οριάν Εξπρές».  Η  εικαστική εγκατάσταση εντυπωσιάζει από την  πρώτη  στιγμή. Φωτισμοί και συρόμενα σκηνικά δημιουργούν  επιβλητική  ατμόσφαιρα , καθηλώνουν τους θεατές  και  μου χαρίζουν μια σπάνια  ικανοποίηση.  Ούτε  ένα  άκαιρο χειροκρότημα με την είσοδο των δημοφιλών ηθοποιών,  ακόμα και στην υπέροχη,  αειθαλή   Μάρω  Κοντού.  Εξαιρετική υποδοχή η σιωπή. Μαγική η σκηνή της έναρξης , δίχως  τον παραμικρό αστείο κι ενοχλητικό ήχο από παλαμάκια  αρένας. Αντίθετα, στον χαιρετισμό  του τέλους , ένα θέατρο  παλλόμενο  από τα  συνεχή δυνατά  χειροκροτήματα, ως  επιβράβευση  όλων  των συντελεστών. Έτσι,  όπως τους  άξιζε.

Τα  ευρηματικά σκηνικά και τα ωραιότατα  κοστούμια  των  Γιώργου Γαβαλά και  Μαίρης Τσαγκάρη, οι φωτισμοί του Λευτέρη  Παυλόπουλου ευθύνονται  για  την  υψηλή αισθητική  της παράστασης. Οι απαστράπτουσες  τουαλέτες υψηλής ραπτικής  στις  μισχοειδείς  κυρίες της παράστασης,  οπτική απόλαυση.

Εστιάζοντας κυρίως στην απόδοση της  δικαιοσύνης  και  αξιοποιώντας  τις  θεατρικές του  εμπειρίες ,  ο σκηνοθέτης Αντώνης Καλογρίδης   πετυχαίνει να  δώσει τη δική του  γραμμή,  να βάλει  την  προσωπική του  σφραγίδα στη θεατρική  απόδοση  του  Κεν Λούντβιχ, έτσι  όπως  την  «ελληνοποίησε»  η Ολυμπία Σκορδίλη,  καθοδηγώντας  τους  πολύ καλούς ηθοποιούς του  σε μεστές ερμηνείες. Μουσικές επιλογές , συνεπίκουροι του σασπένς  και  ταξιδιωτικοί  συνοδοί. Σιγοτραγουδήσαμε το  «Voyage –  Voyage»  της  Desireless, νιώσαμε τον  τρόμο των ηρώων από ξαφνικούς πυροβολισμούς, πιστέψαμε ότι  το τρένο, όντως σταμάτησε  στη χιονοθύελλα, έτσι όπως  την έφερε μπροστά μας  το βίντεο.  Ιδιαίτερα ευφάνταστο  το  σκηνοθετικό εύρημα  να αποτυπώνονται  με γράμματα  οι   σκέψεις του Πουαρό στην οθόνη, κάθε που  ανέλυε στοιχεία  ή  διέλυε γρίφους.

Ο  Δάνης  Κατρανί δης στον κεντρικό ρόλο  πλάθει έναν  ξεχωριστό  Ηρακλή Πουαρό.  Ενσωματώνει στην προφορά του ένα γαλλίζον  αξάν που του δίνει αξία ως ερμηνευτή, αλλά  δυσκολεύει τους θεατές  στην πλήρη  κατανόηση του κειμένου. Πολλές  φράσεις   λέγονται ως μια, με αποτέλεσμα να τις ψάχνουμε. Ωστόσο, του αναγνωριζουμε  την ικανότητα να ερμηνεύει  ιδιαίτερους  χαρακτηρες, να αποτολμά  τεράστιες  τιράντες  χωρίς ένα σαρδάμ  και να  φέρνει εις πέρας απαιτητικούς  ρόλους.

Η  εκπληκτική  Μάρω Κοντού, ένα ποίημα. Ένα αξιαγάπητο  υπόδειγμα ζωτικότητας  και  μια σπουδαία ηθοποιός. Είναι μια πριγκίπισσα επί σκηνής, όπως ο ρόλος  που υποδύεται. Μιας Ρωσίδας πριγκίπισσας.

Η λαοφιλής Κάτια Δανδουλάκη, υποδύεται με χιούμορ και σπιρτάδα  μια Αμερικανίδα ηθοποιό, επιβάτιδα εθισμένη στο ποτό και, όπως πάντα, συγκινεί το κοινό της  με την ντελικάτη  σιλουέτα της  και  με  τη διαχρονική  αρχοντιά που εκπέμπει.

Ο  Τάσος Χαλκιάς  είναι  μεστός ηθοποιός  ζυμωμένος στο κλασικό  θέατρο  και  δείχνει  το μέγεθος της υποκριτικής του δεινότητας στην κάθε του φράση. Χρώμα  φωνής, έλεγχος εκφραστικών μέσων, άξιος υποκριτής, άξιος  συνεργάτης.

Ο Αντώνης Καφετζόπουλος,  ως θύμα –  επιχειρηματίας, παραμένει  στο  λίγο. Του ρόλου του.

Δύσκολο αυτό που κάνει η Ταμίλα Κουλίεβα. Ιδιότυπη προφορά, ιδιαίτερη φιγούρα. Ίσως, επιτηδευμένη ερμηνεία, αλλά η  καλή  ηθοποιός  είναι και καλή  εργάτρια του θεάτρου κι ακολουθεί σκηνοθετικές οδηγίες. Επομένως, τη  γραφικότητα  που  μας δίνει  τη χρεώνεται ο σκηνοθέτης. Και οι υπόλοιποι  ηθοποιοί  εναρμονίζονται  στο σύνολο ,  υπηρετούν  με ζέση αυτό που τους  ανατέθηκε..

Πρόκειται  για μια  πλούσια παραγωγή, μια καλή παράσταση  με δημοφιλείς  ηθοποιούς που αξίζει να τη δείτε.

Συντελεστές:
Απόδοση: Ολυμπία Σκορδίλη
Σκηνοθεσία: Αντώνης Καλογρίδης
Σκηνικά: Γιώργος Γαβαλάς, Μαίρη Τσαγκάρη
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
Video Design- Προβολές: Κάρολος Πορφύρης
Μουσική: Αντώνης Παπακωνσταντίνου
Παραγωγή: Θεατρικές Επιχειρήσεις Τάγαρη 

Παίζουν: Κάτια Δανδουλάκη, Δάνης Κατρανίδης, Αντώνης Καφετζόπουλος, Μάρω Κοντού, Τάσος Χαλκιάς, Ταμίλα Κουλίεβα, Τάνια Τρύπη, Τάκης Παπαματθαίου, Σόλων Τσούνης, Έρρικα Μπίγιου, Λευτέρης Ζαμπετάκης.