Γοργίας ο Λεοντίνος- Ο λόγος δυνάστης μέγας εστίν

Written by

Λόγος είναι η ικανότητα του ανθρώπου να επικοινωνεί με τη γλώσσα, η λεκτική μετάδοση τα πληροφορίας, της γνώσης, της άποψης.

Λόγος είναι επίσης η γλώσσα, το δομημένο σύνολο λέξεων, με το οποίο πραγματοποιείται η επικοινωνία.

Ο Γοργίας ο Λεοντίνος θεωρεί ότι ο λόγος είναι κυρίαρχος, εξουσιαστικός, επιβλητικός, αυταρχικός.

Επισημαίνει ο Γοργίας την σημαντική θέση του λόγου στη ζωή του ανθρώπου , αποδίδει δε στον λόγο, δικαιολογημένα άλλωστε, την απαρχή του πολιτισμού, την έναρξη της επικοινωνίας με λεκτικά μηνύματα, την ορθή κατανόηση των σκέψεων και απόψεων των ανθρώπων από ομοίους τους, όπως επίσης και τη τεράστια δύναμή του λόγου.

Η στήλη θα προσπαθήσει να παρουσιάσει κάποια από τα σπουδαιότερα ζεύγη αντωνύμων των κατηγοριών του λόγου, ώστε να φανεί η σπουδαιότητά του.

1. Προφορικός και γραπτός λόγος

Ιστορικά ο πρώτος εμφανίσθηκε πολύ ενωρίτερα και αποτέλεσε άλμα στην εξέλιξη του ανθρώπου, που κατώρθωσε από τις άναρθρες κραυγές να μεταβεί στο σχηματισμό και εκφορά λέξεων, προτάσεων, που καθιστούσαν την επαφή των προσώπων ευκολώτερη.

Ο γραπτός λόγος-γραμμική α , β, σφηνοειδής γραφή, ιερογλυφική- εμφανίσθηκε αργότερα σε βασιλικά  αρχεία, πλάκες πηλού, επιτύμβιες στήλες,που ερμηνεύθηκαν από ειδικούς, μελετήθηκαν και βοήθησαν στη κατανόηση της ζωής των προγόνων, τη προετοιμασία για πολέμους, τη καθημερινότητα και άλλες δραστηριότητες.

Η συνύπαρξη προφορικού και γραπτού λόγου έδωσε ώθηση στη μάθηση και τον πολιτισμό, με προεξάρχοντα τον πρώτο.

Στη πορεία των αιώνων και με τη συσσώρευση .των ατόμων σε μεγάλες πόλεις κατέστη αναγκαία η υιοθέτηση του γραπτού λόγου σαν κυρίαρχου και τα γραπτά κείμενα να επικρατούν των προφορικών λόγων.

2. Ευθύς και υποκριτικός λόγος

Ο ευθύς λόγος –και ηθικός λόγος- είναι αυτός που αποπνέει ειλικρίνεια, αγαθές προθέσεις, διάθεση  άριστης επικοινωνίας, ενώ ο υποκριτικός λόγος εμφανίζει πρόθεση προσπορισμού οφέλους ενός η περισσοτέρων προσώπων  με την εξαπάτηση κάποιου τρίτου, παρουσιάζοντας ψευδή γεγονότα σαν αληθινά και καταστάσεις φανταστικές σαν πραγματικές.

3. Λακωνικός και φλύαρος λόγος

Ο λακωνικός και σαφής λόγος –προιόν εγκεφαλικής επεξεργασίας- με οικονομία χρόνου αποδίδει ένα πλήρες νόημα χωρίς περιττές λέξεις, ενώ ο φλύαρος λόγος, η λογόρροια ,σε ένα περιττό σώου χωρίς νόημα. δεν προσφέρει παρά ταλαιπωρία και ματαιολογία.

4. Ενθαρρυντικός και υβριστικός λόγος

Ο πρώτος αποδεικνύει έμπρακτα βέλτιστο χαρακτήρα, αλληλεγγύη, κατανόηση και διάθεση ενίσχυσης της τρωθείσας αυτοπεποίθησης τρίτου προσώπου με ανύψωση των ικανοτήτων του και του ηθικού του προς επιτέλεση κάποιου σκοπού η έργου.

Αντίθετα, ο υβριστικός λόγος αποσκοπεί στην απομείωση των ικανοτήτων κάποιου προσώπου, στην αποθάρρυνση , τη προσβολή και τη μείωση των ελπίδων του για την επιτυχή έκβαση μιας προσπάθειας,

5. Παρηγορητικός και αδιάφορος λόγος

Ο παρηγορητικός λόγος έχει πολλά κοινά σημεία με τον ενθαρρυντικό λόγο, υπερβαίνει όμως τούτου, γιατί η πράξη η το γεγονός έχει ήδη συμβεί και ο άνθρωπος αναλαμβάνει πρωτοβουλία να συμπαρασταθεί σε πρόσωπο που του έχει συμβεί μια συμφορά η θάνατος και αναμένει φυσιολογικά κάποια συμπαράσταση,

Παρηγορητικός μπορεί να θεωρηθεί και ο θεολογικός λόγος.

Αντίθετα, οδυνηρός μπορεί να χαρακτηρισθεί ο αδιάφορος λόγος η η πλήρης αδιαφορία προσώπου προς άλλο πρόσωπο, φίλα η συγγενικά προσκείμενο, όταν στο τελευταίο έχει συμβεί μια δυσάρεστη κατάσταση-ασθένεια η θάνατος- και αντί συμπαράστασης, επιδεικνύεται πλήρης αδιαφορία.

6. Κολακευτικός και ωμός λόγος

Ο πρώτος διακρίνεται από διάθεση –ιδιοτελή η όχι- φιλοφρόνησης, παρουσιάζοντας στοιχεία του εαυτού τρίτου καλύτερα από ό,τι πραγματικά είναι, ενώ στον ωμό λόγο η έκφραση είναι συνήθως σκληρή και αδυσώπητα κυνική.

7. Γοητευτικός λόγος και μη θελκτικός λόγος

Ο πρώτος δίνει τη δυνατότητα στον ομιλητή-ρήτορα να ενθουσιάζει το η τα άτομα-συνήθως σε πολιτικές συγκεντρώσεις – να τα παραπλανά, να τα έλκει, με σαφή σκοπό να ωφεληθεί, ενώ κάποιος που δεν διαθέτει το χάρισμα αυτό μειονεκτεί και υστερεί σημαντικά στη διεκδίκηση κάποιου οφέλους.

Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε και στον πανηγυρικό λόγο-εορτές ,πανηγύρεις-, τον μοιρολατρικό λόγο-συνήθως σε κηδείες-, τον διπλωματικό λόγο- μεταξύ κυβερνήσεων-, τον πειστικό λόγο, τον απολογητικό λόγο, τον εξομολογητικό λόγο, τον ρέοντα λόγο, τον υπερασπιστικό λόγο.

Τόσο η έννοια του λόγου ως αυτοτελούς, όσο και τα είδη του λόγου, μερικά των οποίων αναλύθηκαν, αποδεικνύουν τη τεράστια δύναμή του, τη χρησιμότητά του, την εξάρτηση του ανθρώπου-πολλές φορές- από την ικανότητα χρήσης του προφορικού και του γραπτού λόγου ‘οσον αφορά στην εξέλιξη και την επιτυχία του.

Συνεπώς η θέση του Γοργία του Λεοντίνου στο Ελένης εγκώμιον είναι ορθή και δικαιολογημένη.